Part of the debate – Senedd Cymru am 4:47 pm ar 11 Chwefror 2020.
A gaf i ddiolch i'r Gweinidog am y datganiad hwn? Maes polisi cyhoeddus pwysig iawn, rwy'n siŵr ein bod i gyd yn cytuno. Mae'r grant cymorth tai wedi'i groesawu gan lawer yn y sector hwn, a nodaf y bwriad i wario arian cyhoeddus yn fwy effeithiol drwy ddulliau mwy integredig a strategol, ac edrychaf ymlaen at asesiad llawn o'r dull hwn, gan ei fod yn amlwg yn eithaf dadleuol pan gynigiwyd ef yn wreiddiol. Ond rwyf yn credu bod cael y gwerth mwyaf posib o'r bunt Gymreig yn egwyddor bwysig iawn.
Sylwaf ar adroddiad diweddar gan Cartrefi Cymunedol Cymru, Cymorth Cymru a Cymorth i Ferched Cymru, ac mae'n datgan bod dros 60,000 o bobl yn cael cymorth ar hyn o bryd, yn ôl eu cyfrifiad nhw, drwy'r grant hwn er mwyn osgoi digartrefedd, dianc rhag camdriniaeth, byw â chymorth yn eu cartrefi eu hunain a ffynnu yn eu cymunedau. Mae hynny yn rhoi syniad ichi, rwy'n credu, o ba mor bwysig yw'r cynllun grant hwn. Fodd bynnag, mae'r sefydliadau hynny hefyd wedi pwysleisio maint y galw a'r angen, ac yn galw am fwy o wario yn wir ar y grant cymorth tai er mwyn, ac rwy’n dyfynnu:
darparu gwasanaethau sy'n canolbwyntio ar yr unigolyn, ac yn seiliedig ar drawma.
Roeddwn yn falch o sylwi bod y Gweinidog wedi defnyddio'r iaith honno ynglŷn â'r dull sy'n seiliedig ar drawma wrth wneud y datganiad hwn. Rwy'n credu bod y canllawiau newydd yn pwysleisio'r angen am integreiddio a chydweithio i gyflawni strategaeth digartrefedd wedi'i chydgynhyrchu. Rwy'n gwybod fod fy nghyd-Aelod Mark Isherwood wedi mynd ar drywydd y mater hwn, sef bod yn rhaid i ni gynnwys y sector cyfan wrth lunio strategaeth effeithiol, ac mae cydgynhyrchu'n allweddol i hynny. Felly, unwaith eto, rydym yn croesawu hynny yn rhan o'r dull gweithredu.
Nid wyf yn credu bod Llywodraeth Cymru wedi cyrraedd y nod o ran dull gweithredu tai yn gyntaf llawn ar gyfer rhoi terfyn ar ddigartrefedd; er, yn amlwg, gellir archwilio'r model hwnnw drwy'r grant. Ond rwy'n credu bod angen yr archwiliad systematig hwn o'r hyn yr ydym ni'n mynd i'w wneud i ddod â digartrefedd i ben. Dim ond yr wythnos diwethaf, o ganlyniad i'r arolwg diweddaraf, cawsom arwydd bod achosion o gysgu allan wedi cynyddu. Rwy'n croesawu'r ffaith ein bod yn ceisio gwella'r data, gyda llaw, gan nad oedd gennym ni ddarlun clir iawn o'r blaen, ond unwaith eto rwy'n credu y gallwn ni i gyd gytuno ein bod ni ymhell o lwyddo i wneud y trawsnewidiad yr ydym eisiau ei weld o ran atal digartrefedd.
Felly, rydym ni'n rhoi croeso gofalus i'r dull gweithredu, ond rwy'n credu bod angen tsar digartrefedd, ac rwy'n credu bod angen i'r awdurdodau lleol, pan fyddant yn llunio eu strategaethau digartrefedd, osod targedau i ddod â digartrefedd i ben, a dilyn yr esiampl a osodwyd gan Manceinion, lle mae Andy Burnham, y maer, wedi arwain gyda'r dull hwn, gan osod targed realistig—targed uchelgeisiol hefyd, ond nid un i'w gyflawni yfory.
Ond rwyf yn credu bod angen inni ganolbwyntio yn y modd yna ar y broblem ddybryd hon, gan fod rhai o'r bobl fwyaf agored i niwed mewn cymdeithas yn y diwedd, yn ogystal â'r gwendid hwnnw, yn cysgu allan, ac yn amlwg mae llawer mwy mewn tai lle mae amodau simsan iawn neu yn ddigartref. Yn wir, nid yw hyn yn rhywbeth y dylem ei oddef mewn cymdeithas fodern.