Part of the debate – Senedd Cymru am 5:15 pm ar 11 Chwefror 2020.
Gweithiais gyda darparwyr cymorth tai cyn dod i'r fan yma, a thrwy gydol fy amser yma, ers 2003, rwyf wedi gweithio ar bob ymgyrch—nid dyma'r un cyntaf—ar gyfer Materion Tai bob blwyddyn, cyn hynny cawsom yr ymgyrch Gadewch i ni Barhau i Gefnogi Pobl gan Cymorth Cymru. Yn anffodus, mae hyn wedi dod yn dipyn o ddefod flynyddol. Fel arfer, bu newyddion da ar y diwedd, ac rwy'n gweddïo y bydd yr un peth yn wir yn yr achos hwn.
Rydych chi'n dweud ein bod yn gwybod nad yw'n ddigon i ddarparu cyllid, ond rydym yn gwybod, heb ddigon o gyllid, na fydd y grant newydd yn adeiladu ar ddyletswydd bresennol awdurdodau lleol i lunio strategaeth ddigartrefedd. Fel y clywsom ni, wrth ymateb i'r setliad arian parod ar gyfer y grant yng nghyllideb ddrafft Llywodraeth Cymru, cwtogiad mewn termau real, rhybuddiodd Cymorth Cymru, Cartrefi Cymunedol Cymru a Cymorth i Ferched Cymru bod gwasanaethau sy'n atal digartrefedd ac yn cefnogi byw'n annibynnol wedi cyrraedd sefyllfa dyngedfennol erbyn hyn. Ac yn y gogledd dywedodd darparwr gwasanaethau byw â chymorth yr ymwelais ag ef yn ddiweddar mai'r canlyniadau fyddai mwy o bwysau ar wasanaethau'r GIG, unedau damweiniau ac achosion brys a'r gwasanaethau brys.
Fe wnaethoch chi ddweud, a hynny'n ddealladwy, y byddai rhoi mwy o arian i hyn yn golygu bod arian yn cael ei gymryd o rywle arall, ond pam na wnaiff Llywodraeth Cymru yr hyn y mae'n ei ddweud o ran yr agenda ymyrryd ataliol a chydnabod nad yw hyn yn ymwneud â chymryd arian o rywle arall, mae'n ymwneud ag arbed llawer mwy o arian i feysydd arall drwy dynnu pwysau oddi ar wasanaethau statudol? Bydd cyllidebu doeth yn y maes hwn, gan ddiogelu cyllidebau yn y maes hwn, yn arbed cannoedd o filiynau yn fwy ar gyfer gwasanaethau iechyd, gofal cymdeithasol a rhai gwasanaethau allweddol eraill.
Pa gynlluniau sydd gan Lywodraeth Cymru ar hyn o bryd ar gyfer ei hailddosbarthu arfaethedig o'r grant cymorth tai? Mae darparwyr allweddol yn y gogledd yn dweud wrthyf y byddai'r cynlluniau y maen nhw'n deall sydd ar waith yn peri i bum awdurdod lleol yn y gogledd golli rhwng 25 a 40 y cant o'u harian grant cymorth tai. A yw hynny'n dal yn rhywbeth y mae Llywodraeth Cymru yn ei ystyried? Os nad ydyw, beth yw ei safbwynt presennol o ran yr ailddosbarthu y cyfeiriodd ato'n flaenorol?
Fel y dywedodd David Melding, fe wnaethoch chi gyfeirio at gydgynhyrchu. Rydych yn sôn am ymgysylltu â rhanddeiliaid ac y gellir disgrifio'r cyngor fydd yn deillio o hynny fel cyngor sydd wedi ei lunio ar y cyd, ond yna rydych yn gwrth-ddweud hynny drwy ddweud bod y canllawiau yn ei gwneud hi'n ofynnol i awdurdodau lleol ymgynghori â rhanddeiliaid yn sail i'w strategaeth leol; ymgynghori yw'r gwrthwyneb i gydgynhyrchu ac mae i fod yn esblygiad i fynd â ni y tu hwnt i hynny. Felly, os yw hwn yn mynd i gael ei gyd-gynhyrchu, sut bydd y canllawiau'n sicrhau bod darparwyr cymorth tai'r trydydd sector, y darparwyr allweddol o waith ymyrryd ataliol yn y maes hwn, yn gorfod helpu i lunio a chyflawni'r strategaeth leol gyda phartneriaid yn greiddiol i hynny, fel y gallwn ni fynd i'r afael â rhai o'r pwyntiau eraill a godwyd?
Yn olaf, sut ydych chi'n ymateb i'r alwad gan Cymorth i Ferched Cymru i sicrhau bod comisiynu'r grant cymorth tai yn cwmpasu pob math o drais yn erbyn menywod, cam-drin domestig a thrais rhywiol, yn hytrach na, fel y dywedant, rhagdybiaeth gychwynnol y bydd canolbwyntio ar gam-drin yn diwallu anghenion amrywiol pawb sy'n goroesi trais yn erbyn menywod, cam-drin domestig a thrais rhywiol?