7. Dadl: Adroddiad Blynyddol y Rhaglen Lywodraethu a Rhaglen Ddeddfwriaethol

Part of the debate – Senedd Cymru am 6:05 pm ar 11 Chwefror 2020.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Mark Drakeford Mark Drakeford Labour 6:05, 11 Chwefror 2020

(Cyfieithwyd)

Rwy'n credu iddi fod yn gyfres ddiddorol iawn o gyfraniadau a hoffwn i ddiolch i'r holl Aelodau amdanyn nhw. Roeddwn i wedi dechrau fy nghyflwyniad fy hun i'r ddadl drwy ganolbwyntio ar y themâu trawsbynciol sydd y tu ôl i'r adroddiad blynyddol eleni, ymdrech i geisio ymestyn y tu hwnt i'r dull portffolio, yr ydym ni'n ei ddefnyddio fel arfer i adrodd ar faterion i lawr y Cynulliad, ac i ddangos y ffordd y mae gweithredu ledled y Llywodraeth yn cael ei ddwyn ynghyd i geisio gwneud gwahaniaeth.

Roedd llawer o'r cyfraniadau yn y ddadl yn canolbwyntio yn yr un modd. Canolbwyntiodd Rhianon Passmore ar y blynyddoedd cynnar, sy'n un o'n themâu trawsbynciol. Mae hi'n llygaid ei lle; mae'r cynnig gofal plant yn cael ei werthfawrogi'n fawr iawn. Mae'n wych gweld mwy na hanner y plant sy'n gymwys yn ei ddefnyddio erbyn hyn. Mae'n 85 y cant o blant ym Mhowys, mae'n dros 75 y cant o blant ar draws y gogledd, ac mae'n wych gweld y nifer sy'n manteisio ar y lefel honno. Mae hefyd yn wych gweld effaith addysg ddwyieithog yn gynnar iawn ym mywyd plentyn, gyda thwf gwirioneddol yn nifer y lleoliadau meithrin sy'n cynnig lleoedd dwyieithog drwy'r cynnig gofal plant ac adroddiadau cryf gan ddarparwyr bod y ffordd y mae'n cael ei gynllunio a'i ddarparu drwy Lywodraeth Cymru yn eu helpu i deimlo'n ffyddiog bod gan eu busnesau ddyfodol hirdymor, ac felly eu bod nhw eu hunain yn barod i fuddsoddi i greu'r amrywiaeth ehangach honno o wasanaethau.

Cyfeiriodd Rhianon at y prentisiaethau hefyd, a'r wythnos diwethaf oedd Wythnos Prentisiaethau. Cefais i ymweliad calonogol iawn ag Undeb Rygbi Cymru i weld eu rhaglen brentisiaethau ar waith; roedd menywod a dynion ifanc yn rhan o'r rhaglen brentisiaeth honno—ac mae'n hynod gystadleuol i gael lle arni—yn gwneud gwahaniaeth gwirioneddol yn eu bywydau. Roedden nhw yno, menywod ifanc, yn dysgu 40 o fenywod ifanc o'r gymuned Fwslimaidd yng Nghaerdydd i chwarae rygbi cadair olwyn. Roedd hi'n achlysur amlddiwylliannol tu hwnt, ac yn un hefyd a oedd yn dangos gwerth y rhaglen brentisiaeth honno ym mywydau'r bobl ifanc a oedd yn ei dilyn.

Cyfeiriodd Jenny at yr economi sylfaenol hefyd, ac mae'r adroddiad hwn yn dangos y camau yr ydym ni'n eu cymryd yn Llywodraeth Cymru i gydnabod pwysigrwydd yr hyn sy'n cael ei galw weithiau yr economi ddibwys, yr economi bob dydd, yr economi nad yw'n bosibl ei symud rywle arall o amgylch y byd, i gymunedau ar hyd a lled Cymru.

Roeddwn i eisiau cytuno â'r hyn y dywedodd Mick Antoniw ynghylch pwysigrwydd partneriaeth, oherwydd fel y dywedais i yn fy nghyflwyniad, bydd y pethau y gall Llywodraeth Cymru eu gwneud bob amser yn fwy effeithiol pan fyddwn ni'n eu gwneud ar y cyd ag eraill. Boed hynny drwy Trafnidiaeth Cymru neu ag awdurdodau lleol, mae'r effaith ym Mhontypridd yn amlwg iawn pan ewch chi yno. Ac mae'n tanio dychymyg y sector preifat hefyd. Ymwelais i â marchnad Pontypridd gyda'r Aelod dros Bontypridd a gwelais i frwdfrydedd enfawr y stondinwyr bach yno i gyfrannu at ddyfodol Pontypridd; lle yr oedden nhw yn gallu gweld bod ganddo ddyfodol, a dyfodol llwyddiannus o'i flaen. Rydym ni eisiau gwneud yn siŵr bod yr holl swyddi rydym ni'n eu creu yma yng Nghymru yn cyfrannu at ein hagenda gwaith teg, a dyna pam mae'r Ddeddf partneriaeth gymdeithasol mor bwysig, gan ei bod yn rhoi gwaith teg, caffael a dull moesegol o wario ein harian a chreu cyfleoedd yng Nghymru wrth wraidd yr hyn y byddwn ni'n ei wneud.

Canolbwyntiodd Nick Ramsay ar ddau beth, ar stigma ac iechyd meddwl, ac rwy'n cytuno'n llwyr â'r hyn a ddywedodd yn hynny o beth, gan fod hynny yn gyfrifoldeb trawslywodraethol llwyr. Rwy'n credu bod gan bob Gweinidog, yn wir, pob Aelod o'r Cynulliad, gyfrifoldeb i wneud y pethau y gallwn ni eu gwneud i sicrhau ein bod yn dileu'r ymdeimlad hwnnw o stigma sy'n dod yn sgil heriau iechyd meddwl i rai pobl. Mi oeddwn i ond eisiau dweud wrth Nick Ramsay bod prif ffrydio datgarboneiddio a bioamrywiaeth wrth wraidd ein proses gyllidebu eleni. Nid wyf yn dweud ei bod yn berffaith, nid wyf yn dweud nad oes angen i ni ei wneud mwyach, ond o'r cychwyn cyntaf roedd Aelod Cabinet yn gyfrifol am sicrhau, ym mhob trafodaeth ynghylch y gyllideb, bod yn rhaid i bob Gweinidog adrodd sut yr oedd yn sicrhau bod ei gyllideb a'i gyfrifoldebau yn cyfrannu at uchelgeisiau'r Llywodraeth o ran datgarboneiddio bioamrywiaeth.

Gan droi at yr hyn a ddywedodd Adam Price wrth agor y cyfraniadau i'r ddadl, byddwn ni'n pleidleisio o blaid gwelliant cyntaf Plaid Cymru, oherwydd rwy'n credu bod y ffordd y gwnaethoch chi gyflwyno'r adroddiad blynyddol yn gwneud ymdrech wirioneddol i ddangos sut y mae'r ymrwymiadau y gwnes i yn yr etholiad arweinyddiaeth ar gyfer y Blaid Lafur yn ategu ein maniffesto 2016 ac yn ehangu arno. Rwyf i yn gobeithio y byddwn yn dechrau ar y banc cymunedol yn ystod y tymor Cynulliad hwn. Mae'r Papur Gwyn ar aer glân yn arwydd clir o'n bwriad i ddeddfu dros Ddeddf aer glân.

Canolbwyntiodd Paul Davies hefyd ar yr argyfwng newid yn yr hinsawdd. Mae £140 miliwn yn y gyllideb hon. Mae pethau anodd y mae'n rhaid i ni eu gwneud, a bydd llygredd amaethyddol a mynd i'r afael â hynny yn un ohonyn nhw. Os ydym ni wir o ddifrif ynghylch yr argyfwng hinsawdd, mae'n rhaid i ni fod yn barod i weithredu pan fo'n achosi heriau i ni, yn ogystal â phan fo'n hawdd—[Torri ar draws.] Wrth gwrs.