Rwy'n mynd i ymdrin â hyn oherwydd mae gennyf lawer i’w drafod. 

Y rhesymau uniongyrchol a mwy hirdymor am unrhyw newid posibl i’r gwasanaeth; yr opsiynau y mae'n eu hystyried; ac effaith unrhyw rai o'r opsiynau hynny, gan gynnwys effeithiau gwneud dim. Ac wrth gwrs, dylai effeithiau opsiynau ar gyfer newid gynnwys yr effaith ar ansawdd, diogelwch a mynediad o ran amser a daearyddiaeth. A dylid rhannu'r wybodaeth am y galw a'r angen am wasanaethau presennol ac yn y dyfodol yn agored gyda'r cyhoedd. Dylai'r bwrdd iechyd nodi sut y bydd yn gwrando ar y cyhoedd a'i staff ac yn ymgysylltu â hwy. 

Dylai'r holl faterion hyn gael eu rhannu â chynrychiolwyr etholedig, a’r cyngor iechyd cymuned lleol wrth gwrs. Ac mae ymgysylltiad staff ac undebau llafur yn hanfodol i'r ddarpariaeth bresennol ac unrhyw ddarpariaeth yn y dyfodol. Rwy'n deall yn iawn fod gan bobl bryderon ac ofnau gwirioneddol am y gwasanaeth yn Ysbyty Brenhinol Morgannwg yn y dyfodol a'r hyn y bydd yn ei olygu i'w teuluoedd a'u cymunedau. Rwy’n disgwyl i gynrychiolwyr etholedig gyflwyno pryderon eu hetholwyr a phwyso am ddewisiadau amgen, ac mae hynny'n cynnwys effaith unrhyw gynigion ynghylch gwasanaethau cymunedol ar Ysbyty Cwm Cynon a dyfodol Ysbyty Cwm Rhondda, yn ogystal ag Ysbyty’r Tywysog Siarl, Ysbyty Tywysoges Cymru a Chaerdydd. 

Efallai y byddai'n ddefnyddiol ymateb i'r pryderon y mae rhai o’r Aelodau wedi'u mynegi heddiw yn y Siambr a'r tu allan ynglŷn â gwasanaethau eraill. Mae'r bwrdd iechyd wedi nodi ddoe na fyddant yn cau gwasanaethau eraill—ni fydd unrhyw theatrau'n cau, nac unedau therapi dwys, ac ni fydd swyddi'n cael eu colli os bydd y newid i wasanaethau'n mynd rhagddo. 

Mae gwelliant y Llywodraeth yn nodi’r datganiad trawsbleidiol ar y cyd am ddyfodol gwasanaethau brys yng Nghwm Taf Morgannwg. Yn y datganiad hwnnw, gofynnir am ystod o wybodaeth gan y bwrdd iechyd am y dystiolaeth sy'n sail i gynigion ar gyfer newid a'u heffaith. Rwy'n disgwyl i'r wybodaeth honno gael ei rhyddhau i'r cyhoedd neu esboniad pam na wneir hynny. 

Ac rwy'n clywed yr hyn y mae'r Aelodau wedi'i ddweud heddiw a chyn hynny am raglen de Cymru. Nawr, ni phenderfynwyd ar hyn yn ganolog gan Lywodraeth Cymru; deilliodd o ymgysylltu â dros 500 o glinigwyr rheng flaen sy'n byw, yn gweithio ac yn gwasanaethu mewn cymunedau ledled de Cymru. Y safbwynt terfynol y cytunwyd arno ynghylch rhaglen de Cymru chwe blynedd yn ôl oedd cael uned mân anafiadau 24 awr yn Ysbyty Brenhinol Morgannwg. Eisoes, mae wedi datblygu ac mae wedi bod ar flaen y gad ledled Cymru yn Ysbyty Brenhinol Morgannwg o ran gofal meddygol acíwt a fyddai wedi mynd yn flaenorol i adrannau damweiniau ac achosion brys. Wrth gwrs, mae eisoes yn datblygu’r hyb diagnostig gwerth £6 miliwn y clywsom gymaint o sôn amdano mewn perthynas â'i effaith ar wasanaethau canser.

Fodd bynnag, rwy’n cydnabod bod y bwrdd iechyd eisoes yn ailystyried y cynllun uned mân anafiadau 24 awr, ac maent wedi nodi opsiynau posibl er mwyn i ofal dan arweiniad meddyg ymgynghorol barhau ar y safle. Wrth ystyried ffordd ymlaen, deallaf fod y bwrdd iechyd yn ystyried canlyniadau rhaglen de Cymru, y newidiadau a wnaed ers hynny i'r ddarpariaeth gofal iechyd ac anghenion gofal iechyd y boblogaeth bresennol a’r boblogaeth yn y dyfodol yn yr ardal ac wrth gwrs, y realiti na ellir ei osgoi o ran recriwtio staff. Fel y gŵyr yr Aelodau ar draws y Siambr, nid yw galw’n unig am ddod â rhaglen de Cymru i ben yn ateb y broblem; mae'n osgoi'r broblem. 

Rwyf wedi trafod yn helaeth ac ar sawl achlysur yr heriau o ddenu a chadw meddygon ymgynghorol meddygaeth frys mewn proffesiwn lle ceir prinder ledled y DU, ac yn wir mewn maes recriwtio sy’n gystadleuol iawn yn rhyngwladol. Y rheswm dros natur ddisyfyd y sefyllfa bresennol yng Nghwm Taf Morgannwg yw prinder staff uniongyrchol a welir ddiwedd mis Mawrth. Ni fyddai'n onest nac yn realistig i unrhyw Lywodraeth gytuno â geiriad gwelliant Plaid Cymru. Nid yw gwneud dim mwy na chyfarwyddo staff o Ferthyr Tudful neu Ben-y-bont ar Ogwr i weithio nosweithiau mewn ysbyty gwahanol yn gynllun credadwy, ac mae pawb ohonom yn gwybod o'n profiad ein hunain fod prinder staff wedi arwain at newid gwasanaethau oherwydd fel arall ni fyddai'r gwasanaeth yn ddiogel.

Ond nid ydym yn sefyll naill ochr a gwneud dim. Rydym eisoes yn datblygu strategaeth gweithlu iechyd a gofal cymdeithasol ar y cyd. Disgwylir i bedwar meddyg sy'n hyfforddi gwblhau eu tystysgrif cwblhau hyfforddiant mewn meddygaeth frys yn ystod yr haf eleni ac i gael swyddi fel meddygon ymgynghorol ledled Cymru. Rhwng 2021 a 2025, disgwylir i 62 yn rhagor o feddygon gwblhau eu tystysgrif cwblhau hyfforddiant ar gyfer meddygaeth frys hefyd. Mae'r bwrdd cenedlaethol ar ofal heb ei drefnu wedi'i sefydlu ac mae wedi adolygu gofynion y gweithlu ar gyfer meddygaeth frys ac ehangu'r gweithlu meddygon ymgynghorol ymhellach, camau a gefnogir gan Addysg a Gwella Iechyd Cymru. Fodd bynnag, nid yw hynny ynddo'i hun yn ateb i holl bryderon yr Aelodau a'r cyhoedd. Y gwir amdani yw nad oes atebion cyflym na hawdd.

Bydd y Llywodraeth yn pleidleisio yn erbyn y cynnig i sicrhau ein bod yn cyrraedd gwelliant y Llywodraeth sy'n cydbwyso ein disgwyliadau ynglŷn â sut y mae'r bwrdd iechyd yn gwneud penderfyniad gyda chyfrifoldeb cyfreithiol Gweinidogion. Fel y gŵyr Aelodau ar draws y Siambr, gallai Gweinidogion, a minnau'n benodol, orfod gwneud penderfyniad terfynol ar wasanaeth. Felly, bydd y Llywodraeth yn ymatal ar welliannau 3 a 4.

Gwn fod pobl yn poeni'n fawr am ddyfodol ein GIG. Rwy'n poeni hefyd. Rwy'n disgwyl i'n holl wneuthurwyr penderfyniadau yn ein gwasanaeth iechyd gwladol wrando ar yr hyn sydd gan y cyhoedd a'u cynrychiolwyr etholedig i'w ddweud, ac i fod yn agored, yn onest ac yn dryloyw gyda'r cyhoedd a'u staff. Rwy'n disgwyl i'n GIG wneud dewisiadau sy'n darparu gwasanaeth cadarn a diogel. Dyna rwy'n ei ddisgwyl ar gyfer fy nheulu ac nid wyf yn disgwyl dim sy'n llai na hynny ar gyfer y wlad.