Part of the debate – Senedd Cymru am 4:35 pm ar 25 Chwefror 2020.
Diolch i chi am y gyfres yna o gwestiynau a sylwadau. O ran cyflenwadau o goed, fel roeddwn i'n dweud wrth ymateb i David Melding, mae hyn yn gwbl gysylltiedig â thwf y diwydiant coed yng Nghymru. Felly, yn sicr nid oes gennym ddigon o bren o'r math cywir ar hyn o bryd; mae angen i ni blannu, ac mae angen i ni blannu hynny mewn ffordd sy'n sicrhau coedwig fioamrywiol. Felly, fe fydd hi'n goedwig sy'n edrych fel coedwig—i'r rhai ohonom ni a fyddai'n gwneud darlun o goedwig, fe fyddai'n edrych fel yna—ond mae'n bosibl ei thocio hi, a dyna'r pwynt. Felly, nid ydych chi'n ei thocio hi'n llwyr. Nid cnwd yn unig mohoni, ond coedwig. Ond fe allwch ei thocio hi mewn ffordd sy'n golygu bod y goedwig yn aros, ond mae gennych chi gnydau o un rhywogaeth o wahanol fathau yn rhedeg drwyddi. Dyna'r ffordd orau o wneud hyn. Fe wneir fel hyn mewn llawer man yn y byd ac nid oes unrhyw reswm pam na allwn ni wneud fel hyn yng Nghymru.
Ar hyn o bryd, yn anffodus, ni allaf ddweud mai dim ond deunyddiau o Gymru a ddefnyddir i hyn oherwydd ni fyddai hynny'n bosibl. Ond yn sicr y nod sydd gennym yw gwneud hynny. Rydym yn gweithio gyda'r holl weithgynhyrchwyr yn y maes hwn, ochr yn ochr â'r cynghorwyr busnes sydd gan Ken a Busnes Cymru, i edrych ar eu cadwyni cyflenwi a gweld beth allwn ni ei wneud ynghylch sicrhau eu bod nhw'n defnyddio, lle bo hynny'n bosibl, gynhyrchion o Gymru, a lle ceir bwlch yn y gadwyn gyflenwi, beth allwn ni ei wneud i ysgogi rhywun i ddod i'r adwy a sicrhau bod cynnyrch o Gymru ar gael. Felly, mae hynny'n wir yn mynd rhagddo, ac mae fy nghydweithiwr i, Lee Waters, gyda'r darn Swyddi Gwell yn nes at Gartref a'r darn economi sylfaenol, wedi bod yn gwneud yr un peth gyda ni, ynglŷn â gwneud yn siŵr bod y gadwyn gyflenwi yn dod at ei gilydd.
O ran diogelu rhag effeithiau'r tywydd, nid yw pob un o'r systemau modwlar a'r dulliau modern o adeiladu—nid modiwlau yw'r cyfan ohonyn nhw, mae'n rhaid imi ddweud—yn cael eu diogelu rhag llifogydd yn llwyr, oherwydd ni fwriedir i bob un ohonyn nhw gael eu hadeiladu ar orlifdir. Ond rydym yn rhoi ystyriaeth i'r hyn y gallwn ni ei wneud ar gyfer tai sy'n cael eu hadeiladu ar orlifdiroedd. A dweud y gwir, yr ateb gorau i hynny yw peidio â'u hadeiladu ar orlifdir yn y lle cyntaf. Ond fe fyddwn ni'n sicr yn rhoi ystyriaeth i'r hyn y gallwn ni ei wneud o ran diogelu rhag effeithiau'r tywydd. O ran gwres ac oeri, mae hynny'n gwbl annatod. Felly, mae pympiau sy'n tarddu o'r awyr a gwres o'r ddaear yn oeri ac yn cynhesu'r tŷ, yn dibynnu ar y tymheredd amgylchynol y tu allan, ac mae hwnnw'n bwynt pwysig iawn.
O ran gardd, fe fydd y safonau o ran gofod yn pennu gardd mewn rhai amgylchiadau, ond nid ym mhob un amgylchiad. Er enghraifft, weithiau fe fydd yn ddymunol ac yn wir yn hanfodol, oherwydd y boblogaeth sy'n tyfu, i gael adeiladau sy'n uchel ac o ddwysedd uchel. Nid yw hynny'n golygu diffyg ansawdd na ddiffyg dyluniad na ddiffyg manyleb. Ond wrth gwrs, os ydych chi ar y pumed llawr, ni fydd gennych ardd yn rhan o'ch fflat chi at eich defnydd chi eich hun. Yr hyn y gallwch ei gael yw seilwaith gwyrdd da o amgylch yr adeilad dwysedd uchel, ac mae hynny'n bwysig iawn hefyd, cael seilwaith gwyrdd yn ein dinasoedd ni, a sicrhau bod dyluniad yr adeiladau preswyl dwysedd uchel yn addas, fel bod gan bobl fan awyr agored hanfodol i fynd iddo. Rwy'n cytuno â hynny. Ond nid yw hyn mor syml â dweud bod gan bobl ardd; mae'n llawer mwy cymhleth na hynny.
Y peth olaf rwyf eisiau ei ddweud yw—ac rwy'n ymddiheuro oherwydd dylwn fod wedi gwneud hyn mewn ymateb i sawl un—ydy, mae'r arian yn gronnol, ond nid yw'n hollol fodiwlaidd. Felly, nid yw dulliau modern o adeiladu yn fodiwlaidd i gyd, ac mae peth o'r stwff Rhaglen Tai Arloesol yn ymwneud â dulliau adeiladu modern nad ydyn nhw o reidrwydd yn cynhyrchu oddi ar y safle. Felly, nid yw mor syml â dweud bod £45 miliwn ar gyfer hynny, ond mae'r cyfan yn ymwneud â dulliau modern o adeiladu. Mae rhywfaint o'r Rhaglen Tai Arloesol yn ymdrin â'r dulliau o brofi'r hyn a gaiff ei honni hefyd; fe fydd rhywfaint o'r arian yn cael ei ddefnyddio i hynny.
A'r peth olaf yr wyf am ei ddweud wrth ymateb i Caroline Jones a nifer o bobl eraill a gododd hyn yw mai system yw hon a gaiff ei seilio ar gost oes yr adeilad i raddau helaeth. Felly, nid yw'n ymwneud â gostwng cost ymlaen llaw'r adeiladu hyd at yr enwadur cyffredin isaf—fe gododd Delyth y pwynt hwn gyda mi hefyd—mae hyn yn ymwneud â sicrhau, pan fydd yr awdurdod cynllunio a'r awdurdod lleol yn edrych ar gost y tŷ, y byddan nhw'n edrych ar gost oes y tŷ, gan gynnwys y gost o fyw ynddo ac ati, nid cost ei adeiladu yn y lle cyntaf yn unig.