Part of the debate – Senedd Cymru am 4:39 pm ar 25 Chwefror 2020.
Rwy'n cytuno gyda phopeth bron sydd wedi cael ei ddweud, felly rwyf am ganolbwyntio ar rai agweddau pellach. Fe hoffwn i ganolbwyntio ar y gair 'harddwch' yn eich datganiad chi, oherwydd rwyf i o'r farn fod honno'n uchelgais pwysig iawn. Pam rydym ni'n dymuno adeiladu adeiladau hyll? Mae cost enfawr i adeiladau hyll na ddylem ni fod yn ei chaniatáu.
Fe wnes i ymweld yn ddiweddar â Llys Ewenni yn Nhrelái, sydd yn etholaeth y Prif Weinidog, i weld y naw cartref sydd ag un neu ddwy ystafell wely y byddai unrhyw un yn falch o fod yn byw ynddyn nhw, oherwydd maen nhw'n bodloni'r meini prawf o ran harddwch yn ogystal â'r meini prawf ar gyfer creu lleoedd. Yn ymchwiliad y Pwyllgor Cyfrifon Cyhoeddus i gynllunio yr ydym yn ei gynnal, rwyf wedi dod ar draws adroddiad y Comisiwn Building Better, Building Beautiful a gynhyrchwyd tua mis yn ôl, sydd â thri gofyniad ynddo, sef gofyn am harddwch, ymwrthod â hagrwch, a hyrwyddo stiwardiaeth. Mae hyn yn adleisio uchelgeisiau'r Gweinidog o ran creu lleoedd. Yn yr adroddiad hwnnw, maen nhw'n dyfynnu uwch arbenigwr adeiladu sy'n dweud:
Mae rhai adeiladwyr tai ... yn credu y gallan nhw adeiladu unrhyw hen sothach a'i werthu beth bynnag.
Ac rwy'n siŵr bod hynny'n wir. Tybed beth allwn ni ei wneud i wahardd sbwriel sy'n costio symiau mawr i unioni'r broblem, a sicrhau bod gennym nid yn unig yr un safonau o ansawdd uchel ar gyfer tai preifat ag sydd gennym ni ar gyfer tai cymdeithasol, yn ogystal â sicrhau bod gan yr awdurdodau cynllunio y dewrder a'r gallu i wrthod cynigion gwael, sy'n gost i'r gymdeithas. Os byddwn ni'n codi adeiladau tila, yna mae'n rhaid eu rhwygo i lawr neu eu hailgodi nhw.
Felly, tybed a wnewch chi ymgorffori hynny yn eich adolygiad chi o'r rheoliadau adeiladu, yn ogystal ag yn eich cyfarwyddiadau chi i awdurdodau cynllunio, i wrthod cynigion adeiladu yn hollol nad ydyn nhw o safon a heb eu hintegreiddio yn llawn yn yr uchelgeisiau o ran creu lleoedd sydd gennym ni yn sgil y datganiad hwn.