Eitem 6 ar yr agenda y prynhawn yma yw datganiad gan Weinidog yr Economi, Trafnidiaeth a Gogledd Cymru: prosiectau'r metro yng Nghymru, a galwaf ar Weinidog yr Economi, Trafnidiaeth a Gogledd Cymru, Ken Skates.

Diolch, Dirprwy Lywydd. Rwy'n gobeithio y bydd uchelgais y Llywodraeth hon i weld Cymru fwy ffyniannus, yn fwy gwyrdd ac yn fwy cyfartal yn un y mae pob un ohonom yn ceisio ei wireddu yn y Senedd hon. Byddwn i hefyd yn disgwyl i bawb rannu ein huchelgais am system drafnidiaeth fodern yng Nghymru, system drafnidiaeth sy'n chwarae ei rhan i gyfrannu at dri uchelgais: cyflawni twf economaidd mewn ardaloedd gwledig a threfol; annog pobl i ddefnyddio dulliau mwy cynaliadwy o deithio er mwyn lleihau'r effeithiau amgylcheddol; a darparu teithiau effeithlon a fforddiadwy sy'n hygyrch i bawb.

Fel y gwyddom, mae ein seilwaith rheilffyrdd yng Nghymru wedi ei amddifadu'n barhaus ac yn systematig o fuddsoddiad. O ganlyniad, nid yw'n syndod bod gan Gymru rai o'r cyflymderau rheilffordd inter-city arafaf yn y DU, y lefel isaf o bobl yn defnyddio'r rheilffyrdd, a'r ganran uchaf o deithiau mewn ceir. Yn syml, nid yw hyn yn gynaliadwy.

Bydd ein rhaglenni metro yn y de-ddwyrain, yn y de-orllewin, ac yn y gogledd yn cyflawni'r newidiadau angenrheidiol drwy rwydwaith amlfoddol, cynaliadwy, hygyrch, integredig, sy'n canolbwyntio ar y cwsmer ar draws pob rhanbarth. Bydd trenau, bysiau a'r rhwydwaith teithio llesol yn gweithio gyda'i gilydd i gysylltu pobl a lleoedd yn effeithlon ac yn effeithiol ar gyfer gwaith, bywyd a hamdden.

Fodd bynnag, er mwyn cyflawni hyn mae'n ofynnol i Lywodraeth Cymru fod â rheolaeth ar yr holl ysgogiadau sydd eu hangen i ddarparu system drafnidiaeth gwbl integredig. Er gwaethaf cyfyngiadau'r ecosystem reilffyrdd bresennol, lle mae Llywodraeth y DU yn diffinio blaenoriaethau ac yn dyrannu buddsoddiad yn ôl ei blaenoriaethau ei hun, mae Llywodraeth Cymru, serch hynny, wedi ariannu a datblygu'r rhaglen Metro De Cymru uchelgeisiol i gynyddu'r economi a chefnogi adfywiad ar draws prifddinas-ranbarth Caerdydd.

A heddiw, hoffwn i ailddatgan ein hymrwymiad i'n metros a nodi ein cynlluniau i ddatblygu rhaglenni sydd yr un mor uchelgeisiol ar gyfer y de-orllewin a Bae Abertawe, y gogledd, ac ehangu pellach ym mhrifddinas-ranbarth Caerdydd. Bydd y rhain yn adeiladu ar egwyddorion presennol y metro, ond â phwyslais mwy hyd yn oed erbyn hyn ar gysylltedd, datgarboneiddio, ac integreiddio wrth inni ddatblygu cyfnodau yn y dyfodol.

Yn dilyn y broses ddiweddar o drosglwyddo perchenogaeth a chyfrifoldeb dros reilffyrdd craidd y Cymoedd, bydd cam nesaf y prosiect uchelgeisiol hwn yn cyflenwi trydaneiddio, trenau newydd, gwasanaethau cyflymach ac amlach, ac yn darparu'r sylfaen ar gyfer rhagor o ehangu sy'n angenrheidiol. Mae'r rhaglen uchelgeisiol hon i fynd i'r afael â newid hinsawdd, gwella ansawdd aer, a lliniaru tagfeydd yn dangos yn glir yr hyn sy'n bosibl pan gaiff pwerau a chyllid eu datganoli.

Nawr, nes bod rheilffyrdd wedi eu datganoli'n llawn, mae angen i Lywodraeth y DU wella gallu, capasiti a chydnerthedd y rhwydwaith ehangach gan gynnwys uwchraddio ein prif linellau i alluogi gwasanaethau cyflymach, amlach a mwy dibynadwy, ynghyd â mesurau i fynd i'r afael â thagfeydd ar y rhwydwaith megis yng Nglynebwy a'r gyffordd rhwng Wrecsam a Chaer, Gorllewin Caerdydd, a gorsaf Abertawe.

Nawr, bydd asgwrn cefn ein metro yn y gogledd yn uwchraddio rheilffordd y Gororau yn sylweddol i gynnig gwasanaethau cyrraedd a mynd o Wrecsam a, thrwy weithio gyda Merseytravel, darparu gwasanaethau yr holl ffordd i Lerpwl. Byddwn yn datblygu ein hybiau allweddol, er enghraifft yn Shotton, i ddarparu cyfnewidfa rhwng gwasanaethau rheilffordd, yn ogystal â gwasanaethau bws integredig ar draws ein hybiau rhanbarthol. Er mwyn darparu'n effeithiol y gwasanaethau integredig a deniadol ar draws arfordir y gogledd a llinell y Gororau, mae angen gwasanaethau cymudwyr pob gorsaf newydd i ategu gwasanaethau pellter hir cyflymach sy'n rhedeg ar brif lein wedi'i thrydaneiddio ac wedi'i huwchraddio.

Yn y gorllewin a Bae Abertawe, mae Trafnidiaeth Cymru wedi gweithio gyda'r rhanbarth i ddatblygu pecyn cychwynnol o fesurau, gan gynnwys gwasanaethau rheilffordd metro pell a lleol newydd ar hyd Llinell Bwrdeistref Abertawe, sydd wedi'i thanddefnyddio ar hyn o bryd, sy'n cynnig llai o siwrnai gwaith o'r gorllewin i Abertawe, Caerdydd, a thros y ffin.

Byddai'r gwasanaethau metro newydd, drwy seilwaith rheilffyrdd newydd, a nifer o orsafoedd newydd a safleoedd parcio a theithio strategol, yn cysylltu ardaloedd trefol Abertawe a Chastell-nedd yn uniongyrchol â gorsafoedd Stryd Fawr Abertawe a Chastell-nedd, gan annog datblygiadau pellach yn y lleoliadau hynny. Nawr, rydym hefyd wedi datblygu gwaith i wella ac ehangu gwasanaethau bysiau yn rhanbarth Bae Abertawe, a fydd yn cael ei integreiddio â'r rhaglen reilffyrdd hon. Yn amodol ar ragor o ddatblygu achosion busnes, bydd hon yn rhaglen dreigl a fydd yn dechrau cyflawni buddion ar draws y rhanbarth o fewn y ddwy flynedd nesaf.

Cyn unrhyw newidiadau i'r setliad datganoli mewn cysylltiad â'r seilwaith rheilffyrdd, hoffwn i Lywodraeth y DU weithio gyda ni i gyflymu'r rhaglen hon. Rydym yn awyddus i ymchwilio i ddulliau mwy arloesol o weithredu safonau rheilffyrdd traddodiadol er mwyn asesu'r potensial ar gyfer llinellau newydd a/neu ailagor llinellau.

Bydd ein deddfwriaeth bysiau sydd ar ddod yn cynnig cyfleoedd inni wella ac ehangu ein gwasanaethau bysiau yn sylweddol, gan lenwi'r bylchau presennol yn ein rhwydwaith rheilffyrdd a chynnig gwasanaethau amlach, integreiddio a chyflymder i'n hybiau rhanbarthol. Byddwn yn asesu'r potensial ar gyfer ffyrdd bysiau ar wahân a mesurau blaenoriaeth i drafnidiaeth gyhoeddus er mwyn cefnogi'r gwaith o ehangu'r rhwydwaith ymhellach. Bydd y rhwydweithiau trafnidiaeth gyhoeddus hyn yn hanfodol i gefnogi datblygiad ac adfywiad economaidd rhanbarthol a lleol. Bydd hefyd yn ein galluogi i ddatblygu lleoedd wedi'u cynllunio o amgylch cymunedau.

Mae ein rhwymedigaethau newid hinsawdd yn mynnu ein bod yn datblygu'r cynigion uchelgeisiol hyn. Mae angen sicrhau bod y penderfyniadau a wneir ynghylch metros yng Nghymru yn gwbl integredig, wrth gwrs, gyda chynllunio rhanbarthol a gyda buddsoddiad ehangach mewn seilwaith a darparu gwasanaethau. Bydd y gwaith parhaus o ddatblygu a chymhwyso trafnidiaeth soffistigedig, defnydd tir a modelau economaidd sy'n cwmpasu Cymru gyfan yn darparu'r sylfaen ddadansoddol angenrheidiol ar gyfer y datblygiadau hyn. Byddan nhw hefyd yn cefnogi ein hymyriadau economaidd ac adfywio yn y cyfnewidfeydd allweddol ac mewn hybiau cymunedol llai ledled y wlad. Wrth wneud hynny, rydym yn awyddus i weithio gydag awdurdodau lleol i leoli mwy o'n gwasanaethau a'n gweithrediadau cyhoeddus mewn hybiau sy'n gysylltiedig â'r rhwydweithiau hyn.

Rydym eisoes yn gweithio ar gynigion i gydleoli mwy o weithgareddau ger Wrecsam Cyffredinol, a bydd ein cynlluniau ar gyfer gorsaf Parc Diwydiannol Glannau Dyfrdwy yn cynnig opsiynau trafnidiaeth gyhoeddus hyfyw i gymudwyr. Gallai'r dull gweithredu hwn gael effaith fawr hefyd yng Nghasnewydd ac Abertawe lle mae cymudo'n cyfrannu at dagfeydd dyddiol yn ystod yr oriau brig ar yr M4.

Nawr, rydym hefyd yn gweithio i ymwreiddio'r gwaith o ddatblygu a chyflawni metros ledled y wlad i ddatblygu cadwyni cyflenwi lleol, i amrywio arbenigedd, ac ehangu sgiliau. Rwyf wedi gofyn i Trafnidiaeth Cymru wneud ymdrech uniongyrchol i ddatblygu a chyflawni ein metros a bydd yn rhannu rhagor o fanylion am y cynnydd ag Aelodau'r Cynulliad.

Yn olaf, Dirprwy Lywydd, i fod yn glir, er mwyn darparu'r rhaglenni hyn ac er mwyn mynd i'r afael â degawdau o danfuddsoddi gan Lywodraeth y DU yn ein rhwydwaith rheilffyrdd, mae angen perchenogaeth arnom ni o'r seilwaith rheilffyrdd a chyllid ar ei gyfer. Ers gormod o amser, mae Cymru wedi bod yn isel ar restr blaenoriaethau San Steffan ar gyfer gwella'r rhwydwaith rheilffyrdd yn Lloegr ac yng Nghymru. Bydd datganoli rheilffyrdd yn ein galluogi i unioni'r sefyllfa, gan adeiladu ar y dyfarniad masnachfraint rheilffyrdd diweddar a pherchnogaeth o'r seilwaith, sydd eisoes yn sicrhau canlyniadau. Edrychwn ymlaen at adolygiad Williams sydd ar y gorwel a'r Papur Gwyn i'n galluogi i ddiwygio ein rheilffyrdd ac i greu'r rhwydwaith trafnidiaeth gyhoeddus cwbl integredig y mae Cymru'n ei haeddu'n llwyr. Mae effeithiau degawd o gyni wedi cael effaith ar draws pob rhanbarth a sector. Mae cynlluniau Llywodraeth y DU i gynyddu'r gwariant ar seilwaith yn y Senedd hon i'w croesawu'n fawr, a bydd cyfran Cymru o hyn yn cyfateb i ryw £3.7 biliwn. Gyda'r arian hwn, a chyfran deg o wariant HS2 yn ystod y 10 mlynedd nesaf, byddwn yn cyflawni ein cynlluniau i weddnewid cysylltedd trefol ac inter-city yng Nghymru.

A gaf i ddiolch i'r Gweinidog am ei ddatganiad ac am y copi ymlaen llaw hefyd? A gaf fi ateb y cwestiwn cyntaf efallai? Rwy'n credu bod angen mawr am system fetro i ysgogi twf economaidd yn y de-orllewin a'r gogledd, ac rydym ni ar y meinciau hyn yn croesawu'r prosiectau hynny a'r uchelgais yr ydych wedi ei nodi.

Rwy'n credu ei bod hefyd yn gywir dweud bod Llywodraeth y DU yn buddsoddi'r swm uchaf erioed yn seilwaith rheilffyrdd Cymru, a bydd buddsoddiad Network Rail yn llwybr Cymru ar gyfer cyfnod rheoli 6 gwerth dros £1.5 biliwn. A gaf i ddweud hefyd—ac rwy'n gwybod hyn—bod Llywodraeth y DU yn cefnogi seilwaith rheilffyrdd, ac y bydd yn ei gefnogi, gan gynnwys gorsafoedd newydd sydd ag achos busnes cryf i'w cefnogi? Ac wrth gwrs, cadarnhawyd y bydd swm ychwanegol yn sgil Barnett yn deillio o'r cyhoeddiad diweddar am fysiau, ac rwy'n siŵr y bydd y Gweinidog yn croesawu hynny.

Gweinidog, o ran y system metro, a gaf i eich tywys chi'n ôl i ddatganiad ym mis Mawrth 2017, o dan y teitl 'Symud Gogledd Cymru Ymlaen'? Fe wnaethoch restru prosiectau cyffrous sy'n cael eu datblygu, gan gynnwys cynlluniau rheilffyrdd a thrafnidiaeth integredig. Bron i dair blynedd yn ddiweddarach, rwy'n awyddus i weld pa gynnydd sydd wedi ei wneud. Bu pryderon ynghylch diffyg gweithredu, felly a wnewch chi ddarparu amserlen o ba bryd yn union y bydd yr hybiau trafnidiaeth integredig hyn yn cael eu cyflwyno, a chyfanswm y cyllid sy'n cael ei neilltuo ar gyfer y prosiect?

Yn ystod proses graffu Pwyllgor yr Economi, Seilwaith a Sgiliau ar drafnidiaeth yn gyffredinol ychydig yn llai na phythefnos yn ôl, fe wnaeth aelodau'r pwyllgor eich holi ynghylch y sefyllfa ddiweddaraf o ran pob un o'r prosiectau metro a'r trefniadau llywodraethu yn eu cylch. Nid oedd yn eglur i mi ba sefydliad oedd yn darparu'r cyfeiriad strategol cyffredinol ar gyfer pob un o'r tri phrosiect. Nawr, er bod eich datganiad chi heddiw yn awgrymu bod bwriad i roi cylch gwaith i Trafnidiaeth Cymru ac iddyn nhw sicrhau cyfeiriad strategol cyffredinol ar gyfer pob un o'r prosiectau, mae yn ymddangos, ac mae wedi ymddangos bod y gwaith yn dameidiog ar hyn o bryd, wrth i wahanol randdeiliaid, gan gynnwys Llywodraeth Cymru ac awdurdodau lleol, weithio gyda'i gilydd hyd at y pwynt hwn. Felly—ac efallai ers sesiwn y pwyllgor—tybed pa drafodaethau yr ydych wedi eu cael efallai gyda Trafnidiaeth Cymru ynglŷn â threfniadau llywodraethu ac ariannu pob un o'r prosiectau. A wnewch chi gyflwyno'r wybodaeth hon i'r cyhoedd, ac a ydych yn hyderus bod gan Trafnidiaeth Cymru y gallu i gyflawni'r cynlluniau o fewn yr amserlen ac o fewn y gyllideb, ac a wnewch chi nodi map ffordd clir ar gyfer cyflawni'r prosiectau hyn?

Mae eich gweledigaeth ar gyfer 2017 yn nodi'n gywir, Gweinidog, fod cysylltiadau cryf rhwng economi gogledd-ddwyrain Cymru a gogledd-orllewin Lloegr, ac rwy'n gobeithio y gallwch chi gytuno â mi bod y cyhoeddiad gan Lywodraeth y DU ynglŷn ag HS2 i'w groesawu, gan ei fod yn cynnwys llawer iawn o botensial i gefnogi twf economaidd a hybu sgiliau a hyrwyddo adfywiad ar draws y gogledd-ddwyrain. Bydd teithwyr sy'n teithio o'r gogledd yn elwa'n uniongyrchol ar ryng-gysylltu ag HS2 yn Crewe, a lleihad sylweddol yn yr amseroedd teithio yn Lloegr. Tybed hefyd—a fyddech yn cytuno â mi, Gweinidog, nad yw'n ymwneud yn unig â lle y caiff arian a datblygiad ei wario, ond ei bod yn ymwneud hefyd â phwy sy'n elwa ar y gwariant a'r datblygiad hwnnw?

O ran trosglwyddo llinellau craidd y Cymoedd i berchnogaeth Llywodraeth Cymru er mwyn caniatáu i waith ar Fetro De-ddwyrain Cymru fynd yn ei flaen, rydych wedi datgan yn flaenorol y byddai'r trosglwyddo yn digwydd ym mis Medi 2019, ac, yn ystod sesiwn y pwyllgor ar 29 Ionawr, dywedodd Trafnidiaeth Cymru eu bod yn disgwyl i'r trosglwyddo gael ei gwblhau erbyn diwedd mis Mawrth 2020. Felly, a wnewch chi roi eglurhad am yr oedi, ac a fydd y broses drosglwyddo yn cael ei chwblhau erbyn diwedd mis Mawrth eleni?

A gaf i ddiolch i Russell George am ei gwestiynau, a hefyd am y gefnogaeth a ddangosodd i'n huchelgeisiau ar gyfer systemau'r Metro ledled Cymru?

A gaf i ymdrin â'r pwynt cyntaf un a wnaeth Russell George ynghylch buddsoddi yn y seilwaith rheilffyrdd yng Nghymru yng nghyfnod rheoli 6? Bydd yr holl fuddsoddi hwnnw yn ystod cyfnod rheoli 6 ar gyfer gwaith cynnal a chadw'r rhwydwaith rheilffyrdd—gwaith cynnal a chadw. Nid oes dim arian yn cael ei ddyrannu er mwyn gwella'r rheilffyrdd. Mae hynny'n golygu, i bob pwrpas, oherwydd tanfuddsoddi dros y degawd diwethaf, ein bod yn gweld Llywodraeth y DU yn deffro o'r diwedd i'r ffaith bod angen swm anhygoel o arian ar gyfer gwaith cynnal a chadw a ohiriwyd. Ac o ganlyniad i'r gohirio hwnnw yn y gwaith cynnal a chadw, y dull anghyfrifol hwnnw o gynnal a chadw'r rhwydwaith rheilffyrdd ar hyd llwybr Cymru, mae Llywodraeth y DU bellach wedi gorfod twrio'n ddwfn er mwyn dwyn ymlaen y buddsoddiad ar gyfer gwaith cynnal a chadw. Hoffem weld cynnig mor hael â hynny ar gyfer gwella'r rheilffyrdd.

Rwy'n croesawu unrhyw swm canlyniadol a fyddai'n dod yn sgil cyhoeddiad y Prif Weinidog ynghylch gwasanaethau bysiau a theithio llesol—y gronfa gwerth £5 biliwn. Gallai hynny gyfateb i ryw £50 miliwn y flwyddyn dros bum mlynedd, a byddai'n sicr yn caniatáu inni gynyddu'r grant cymorth i wasanaethau bysiau, felly, rwy'n croesawu swm canlyniadol o'r gronfa benodol honno. Ond, os ydym yn bwriadu cyflawni'r cynlluniau uchelgeisiol chwyldroadol ar gyfer ein systemau metro, mae angen rhagor o fuddsoddiad arnom gan Lywodraeth y DU. Er enghraifft, rwyf wedi sôn am wasanaeth pedwar trên yr awr o Wrecsam i Lerpwl. I wneud hynny bydd angen, fel y bydd yr Aelodau yn gwybod o'r llythyr a anfonais gyda maer metro Lerpwl, Steve Rotherham, ryw £150 miliwn o fuddsoddiad gan Lywodraeth y DU. Mae hwnnw'n swm bach, bach iawn o arian o ystyried ein bod, dros y pum mlynedd diwethaf, wedi gweld rhyw £1 biliwn o danfuddsoddi—arian a dynnwyd i ffwrdd o Gymru, arian a ddylai fod wedi cael ei wario ar lwybr Cymru.

Nawr, yn wir, mae gan HS2 y potensial i drawsnewid llawer o'r cymunedau a fydd yn cael eu gwasanaethu ganddo. Ond er mwyn i Gymru elwa ar HS2, mae'n rhaid bodloni amodau penodol. Mae'n rhaid inni gael y canlyniad cywir yn Crewe, mae'n rhaid datblygu a darparu'r hyb iawn yn Crewe. Mae'n rhaid hefyd i brif reilffordd y gogledd gael ei thrydaneiddio, ac mae'n rhaid trydaneiddio'r rheilffordd rhwng Crewe a Chaer. Byddai hynny wedyn yn galluogi trenau cyflym yn y dyfodol i deithio yr holl ffordd i Gaergybi. Mae hynny'n gwbl hanfodol. Amcangyfrifir mai rhyw £1 miliwn yw'r gost ar gyfer y gwaith hwnnw, ac unwaith eto, o'i gymharu â'r amcangyfrif o £1.6 biliwn ar gyfer HS2, nid yw hwn yn swm enfawr i'w fuddsoddi, ac yna byddwn i'n cytuno y gallai HS2 sicrhau manteision sylweddol i'r gogledd.

O ran sicrhau rhagor o fanteision i'r de, oherwydd gallai fod effaith andwyol net ar economi'r de, hoffem weld yr achosion busnes hynny a addawyd gan Lywodraeth y DU yn cael eu dwyn ymlaen i'r cam nesaf. Roedd yr achosion busnes hynny, pan gafodd y cynllun i drydaneiddio prif linell y de ei ganslo, yn cynnwys yr addewid i ystyried gwella cyflymder ar brif linell y de. Mae'n rhaid i hynny ddigwydd. Mae'n rhaid inni weld gwelliannau ar brif linell y de fel mater o frys.

Rwy'n derbyn y pwynt a wnaeth yr Aelod ynglŷn â'r cyfeiriad strategol, ac mae wedi bod yn wahanol ym mhob un o ardaloedd y metro lle'r ydym, er enghraifft, yn ardal Bae Abertawe, wedi bod yn gweithio llawer iawn gyda'r pedwar awdurdod lleol. Yn y gogledd, bu'r pwyslais i raddau helaeth ar gydweithrediad rhwng Llywodraeth Cymru a chyngor Sir y Fflint, oherwydd bod cysyniad y metro yn dechrau yng Nglannau Dyfrdwy. Fodd bynnag, mae Trafnidiaeth Cymru wedi cael cylch gwaith ar gyfer y flwyddyn sydd i ddod i gynnwys cyfeiriad strategol yn eu cyfrifoldebau ac i sicrhau bod rhaglenni ar draws y tair ardal metro yn cael eu cyflymu gymaint â phosibl. Ond, unwaith eto, gofynnodd Russell George am allu Trafnidiaeth Cymru i gostio'r gwaith. Wel, bydd Trafnidiaeth Cymru yn dibynnu ar gyllid gan Lywodraeth y DU i fwrw ymlaen â'r rhaglenni.

Mae ased trosglwyddo rheilffyrdd craidd y cymoedd wedi ei gychwyn erbyn hyn, a bydd wedi'i gwblhau erbyn diwedd mis Mawrth. Bu oedi oherwydd trafodaethau, ond rwy'n falch ei fod wedi ei gychwyn erbyn hyn, ac rwy'n edrych ymlaen at gael rheolaeth o'r darn mawr hwnnw o seilwaith er mwyn gallu buddsoddi £0.75 biliwn ym metro trawsnewidiol de-ddwyrain Cymru.

Gaf i hefyd ddiolch i'r Gweinidog am y datganiad?

Diolch yn fawr iawn i chi am y datganiad ac am y copi ymlaen llaw. Yn yr un modd â Russell George, rwy'n hapus iawn i roi ymrwymiad y meinciau hyn i gefnogi'r egwyddorion sy'n sail i ddatblygiadau'r systemau metro hyn. Rydym ni i gyd, wrth gwrs, yn awyddus i weld Cymru sy'n fwy ffyniannus, yn fwy gwyrdd ac yn fwy cyfartal. Rwy'n synnu braidd, yn natganiad y Gweinidog, ei fod yn sôn am roi hyd yn oed mwy o bwyslais ar gysylltedd, datgarboneiddio ac integreiddio, oherwydd roeddwn i'n credu mai hynny oedd diben y systemau metro yn y lle cyntaf, ond, serch hynny, efallai fod hynny braidd yn anfoesgar.

Os caf i, hoffwn i godi un neu ddau o bwyntiau cyffredinol gyda'r Gweinidog ac yna mae gennyf ychydig o faterion manylach yr hoffwn eu codi. I ddechrau, hoffwn ategu popeth a ddywedodd am danfuddsoddi hanesyddol gan Lywodraethau'r DU yn ein strwythur rheilffyrdd. Wrth gwrs, nid yw hyn yn rhywbeth a ddechreuodd 10 mlynedd yn ôl, a byddwn i'n dweud nad hon yw'r enghraifft orau o undod y DU, ni waeth pa blaid sy'n rheoli yn San Steffan, fel y mae'r Prif Weinidog bob amser yn awyddus i'n hatgoffa.

Ond, ni waeth am hynny, rwy'n falch iawn o weld bod Llywodraeth Cymru wedi dechrau cytuno â syniadaeth Plaid Cymru o ran datganoli'r rheilffyrdd i'r Senedd hon. Rydym wedi argymell y symudiad hwn ers amser maith, a da yw gweld bod y Gweinidog wedi cyrraedd yr un pwynt â ni. Ond, o ran a yw hyn yn mynd i ddigwydd ai peidio, a gaf i ofyn i'r Gweinidog pa drafodaethau y mae wedi gallu eu cael yn ddiweddar gyda Llywodraeth y DU? Rwy'n gwerthfawrogi'n llwyr y gallai fod wedi bod yn anodd gwneud hynny oherwydd bod gennym ni'r ad-drefnu, ac efallai fod gennych chi bobl newydd wrth y llyw, ond a wnewch chi roi'r wybodaeth ddiweddaraf inni am eu meddylfryd o ran datganoli llawn, a fyddai wrth gwrs yn galw am ddatganoli'n llawn yr holl gyllid angenrheidiol hefyd? Ac, a gaf i ofyn i'r Gweinidog: os na fydd Llywodraeth y DU yn gwneud yr hyn y mae'n gofyn iddyn nhw ei wneud, beth yw'r sefyllfa wrth gefn? Os na fyddan nhw naill ai'n datganoli neu'n gwneud y buddsoddiad y mae'n gofyn amdano, pa fath o gynlluniau wrth gefn sydd ganddo i'w gwneud yn ofynnol i'r rhai sy'n datblygu'r systemau metro eu hadeiladu, fel y gallwn ni wneud rhai camau tuag at y nodau canmoladwy hyn, hyd yn oed os nad oes gennym yr adnoddau sydd eu hangen arnom?

Rwyf hefyd yn falch iawn o weld bod Llywodraeth Cymru wedi dod draw i'n hochr ni o'r ddadl ynglŷn â sicrhau bod Cymru yn cael ei chyfran deg o wariant HS2. Efallai y bydd y Gweinidog yn cofio, neu efallai ddim, lefarydd o Lywodraeth Cymru yn dweud rai blynyddoedd yn ôl—ac rwy'n dyfynnu—pan oeddem yn sôn am swm canlyniadol Barnett: Mae hyn yn rwtsh i beri embaras i Blaid Cymru. Maen nhw'n gwbl anghywir ynglŷn â HS2. Yn hytrach na chyfaddef eu camgymeriad, mae Plaid yn cloddio twll dyfnach a dyfnach. Nid oeddwn i yno, felly nid wyf i'n gallu bod yn hollol siŵr pa dwll oedd hynny. Yna cawsom ein cyhuddo o ddiffyg gostyngeiddrwydd. Rwy'n siŵr y bydd y Gweinidog yn awyddus erbyn hyn i ddatgysylltu ei hun oddi wrth y datganiad blaenorol hwnnw a bod yn gwbl barod i ddweud ein bod yn iawn ar hyd yr amser.

Os caf i droi at rai pethau penodol, o ran Metro Gogledd Cymru, mae'n dda gweld rhywfaint o gynnydd yn hyn o beth. Ond, yn y cyd-destun hwnnw, mae'n peri cryn bryder, ac efallai ei fod yn wrthreddfol, mai dim ond £20 miliwn o'r buddsoddiad o £2 biliwn ychwanegol mewn trafnidiaeth y mae Llywodraeth Cymru yn bwriadu ei wneud yn ei chyllideb, sydd i'w groesawu'n fawr, sydd wedi'i ddyrannu i'r gogledd. A fyddai'n derbyn, fel y mae pethau ar hyn o bryd, fod cynllun y gogledd-ddwyrain yn dibynnu'n fawr iawn ar wella'r gwasanaethau presennol yn hytrach na cheisio gweddnewid gwasanaethau, ac a yw'n credu bod hynny'n ddigon da?

Nid yw'n syndod fy mod i'n anghytuno â Russell George ynglŷn â maint y buddsoddiad i gysylltu gogledd Cymru â gogledd Lloegr. Mae hynny, wrth gwrs, yn bwysig i'w wneud, ond mae angen hefyd inni feithrin cysylltiadau cryfach rhwng gogledd a de Cymru ac, yn wir, rhwng gogledd-ddwyrain a gogledd-orllewin Cymru. Rwy'n credu bod angen cael cydbwysedd, a byddai'n ddiddorol clywed gan y Gweinidog beth yw ei ddealltwriaeth ef, pan fydd yn sôn am y buddsoddiad ar gyfer y cyswllt hwnnw â Lerpwl, o faint o'r buddsoddiad hwnnw y mae ef yn disgwyl i gael ei wario yng Nghymru a faint y mae'n disgwyl i gael ei wario yn Lloegr.

Unwaith eto, rwy'n falch iawn o groesawu'r hyn y mae wedi ei ddweud am y metro yn Abertawe, ond rwy'n gobeithio y bydd y Gweinidog yn cytuno â mi ei bod yn bwysig iawn nad yw Metro Abertawe—wel, Abertawe a'r de-orllewin, yn wir—yn cysylltu'r dwyrain a'r gorllewin yn unig ar hyd y rheilffordd sy'n cyfateb i goridor yr M4, ond ei fod hefyd yn cynnwys cysylltiadau gogledd-de a fydd yn galluogi cymunedau'r Cymoedd, i ychwanegu at y cwestiwn a ofynnodd fy nghyd-Aelod Dai Lloyd yn gynharach, i wneud defnydd dibynadwy o'r gwasanaethau rheilffordd, rheilffordd ysgafn a bysiau hynny. Yn amlwg, mae hynny'n bwysig iawn er mwyn i bobl allu cael mynediad i gyfleoedd am swyddi o ansawdd da.

O ran y ddeddfwriaeth bysiau sydd ar ddod y mae'r Gweinidog yn sôn amdani, bydd yn cofio inni godi rhai pryderon yn y pwyllgor ynglŷn â'r pwyslais yn y ddeddfwriaeth ar rymuso llywodraeth leol, ac wrth gwrs rwy'n siŵr y byddem ni i gyd yn croesawu hynny'n fawr, ond rydym yn pryderu, fel rwy'n siŵr y bydd y Gweinidog yn ei gofio, ynghylch a yw'r ddeddfwriaeth hon yn darparu'r cyfrwng cywir ar gyfer cydgysylltu cenedlaethol a rhanbarthol. Rwy'n deall ac yn derbyn yr hyn a ddywedodd y Gweinidog wrth y pwyllgor ynglŷn â chydgysylltu rhanbarthol, ond nid wyf i'n gweld o hyd ymhle y bydd y ddeddfwriaeth hon yn cefnogi'r cydgysylltu cenedlaethol y mae ei angen arnom er mwyn i'r datblygiadau metro weithio'n wirioneddol.

O ran arweinyddiaeth a chyfeiriad strategol, mewn ymateb i Russell George, fe wnaeth y Gweinidog egluro ychydig yn fwy am swyddogaeth Trafnidiaeth Cymru, ond nid wyf i'n glir o hyd ymhle y bydd yr atebolrwydd a'r arweinyddiaeth yn gorffwys ar gyfer hyn. Yn amlwg, o ran ein gwaith craffu fel Aelodau o'r Senedd hon, byddwn yn craffu ar waith y Gweinidog, ond mae angen inni wybod hefyd i bwy y mae'r Gweinidog yn gofyn cwestiynau o ran y cyfeiriad strategol ehangach hwn. Byddwn i'n ddiolchgar pe gallai'r Gweinidog ddweud ychydig mwy wrthym am hynny, a sut y bydd yr atebolrwydd hwnnw yn cydbwyso â'r pwyslais llawer mwy lleol a rhanbarthol ar wasanaethau bysiau.

Hoffwn i gam-drin fy mraint yn fyr a gwneud pwynt rhanbarthol. Mae'r Gweinidog yn crybwyll yn ei ddatganiad leoliadau hyb, ysbyty cyffredinol Wrecsam—mae'r cyfan i'w groesawu yn fawr. Tybed a wnaiff y Gweinidog ymrwymo heddiw i ganiatáu i'w swyddogion drafod gyda bwrdd iechyd Hywel dda y potensial i gael trafnidiaeth gyhoeddus o amgylch safle arfaethedig yr ysbyty newydd. Yn amlwg, mae'r ysbyty newydd arfaethedig hwnnw yn bell iawn o gael ei gwblhau, ac rwy'n gwybod nad yw'r achos busnes wedi ei gwblhau. Ond, mewn trafodaethau yr ydym ni wedi eu cael ar yr ochr hon o'r tŷ gyda Hywel Dda, maen nhw'n awyddus iawn, o'r dechrau, y dylai'r hyb hwnnw fod yn hyb y gellir ei gefnogi gan drafnidiaeth gyhoeddus hynod effeithiol, oherwydd fel arall bydd hynny dim ond yn cynyddu'r pwysau ar y ffyrdd yn yr ardal honno. A tybed a fydd y Gweinidog yn barod i ymrwymo heddiw i'w swyddogion sy'n gweithio ar y cyfnod cynnar hwn gyda Hywel Dda i alluogi hynny i fod yn hyb, o bosibl, yn rhan o Metro'r De-orllewin.

Yn olaf, mae'r Gweinidog yn sôn am y seilwaith, y swm canlyniadol Barnett yr ydym yn ei ddisgwyl o £3.7 biliwn. A ydym i gymryd o'i ddatganiad heddiw ei fod yn disgwyl i hynny i gyd gael ei wario ar drafnidiaeth, neu a yw hynny'n fater i'w drafod ymhellach? Oherwydd ar hyn o bryd, os bydd rhywun yn darllen ei ddatganiad, dyna y byddai'n ei feddwl.

Mae gennyf un sylw olaf yn hytrach na chwestiwn: mae'r Gweinidog yn sôn am weddnewid cysylltedd trefol ac inter-city yng Nghymru. Wrth gwrs, mae gennym ni lawer o gymunedau yng Nghymru nad oes ganddyn nhw braidd dim trafnidiaeth gyhoeddus o gwbl. Felly, byddwn i'n annog y Gweinidog, wrth iddo ganolbwyntio ar yr angen, ac nid ydym yn anghytuno â'r angen am y cysylltedd trefol a'r Cymoedd ac inter-city hyn, nad ydym yn anghofio am y cymunedau hynny—ac rwy'n meddwl yn arbennig am rai yng Ngwynedd, rhai yn Sir Benfro—nad oes ganddyn nhw fynediad at drafnidiaeth gyhoeddus o gwbl. Rwy'n gofyn am rywfaint o sicrwydd gan y Gweinidog nad yw hyn yn fater o naill ai/neu.

A gaf i ddiolch i Helen Mary Jones am ei chwestiynau a'i sicrhau bod yr un pwyslais hwnnw ar gymunedau gwledig ag sydd ar gymunedau trefol? Dyna pam yr ydym wedi buddsoddi cymaint mewn gwasanaethau drwy rwydwaith TrawsCymru. Dyna pam yr ydym ni o'r farn bod y diwygiadau i wasanaethau bysiau lleol drwy ddeddfwriaeth a fydd yn cael ei chyflwyno i'r Siambr hon mor hanfodol bwysig, ac rydym wedi ymrwymo'n llwyr i wella cysylltedd ledled Cymru gyfan, mewn ardaloedd gwledig a threfol.

Wrth gwrs, bydd y swm canlyniadol o £3.7 biliwn yn cael ei wario ar flaenoriaethau Llywodraeth Cymru, ac mae trafnidiaeth yn flaenoriaeth allweddol i Lywodraeth Cymru. Rydym yn gwybod beth yw cost gwelliannau i'r seilwaith rheilffyrdd. Gallai'r £3.7 miliwn hwnnw dalu am lawer o brosiectau a fyddai'n gwella'r seilwaith metro yn y gogledd a'r de.

Nawr, rwyf am fynd yn ôl at y pwyntiau cyntaf a wnaeth Helen Mary Jones, a diolch iddi am y gefnogaeth i egwyddorion y prosiectau metro. Rwy'n credu bod y gefnogaeth honno yn gyson â chefnogaeth arall a gynigiwyd ar draws y Siambr hon i ddull Llywodraeth Cymru o ymdrin â seilwaith rheilffyrdd, ac yn benodol i'n cyflwyniad i Williams. Yn ei hanfod, y broblem sydd gennym o ran buddsoddi mewn seilwaith yn y DU yw bod yr achos busnes yn cael ei osod yn erbyn rheolau Llyfr Gwyrdd y Trysorlys, a bydd hynny bob amser yn gogwyddo buddsoddiad tuag at ardaloedd sydd eisoes wedi elwa'n sylweddol ar fuddsoddiad—ardaloedd lle mae cysylltedd da eisoes yn bodoli ac ardaloedd lle mae crynodiad uchel o gyfoeth eisoes. Mae angen rhwygo'r rheolau hynny. Cefais fy nghalonogi gan sesiynau briffio a gynhaliwyd dros gyfnod y Nadolig naill ai gan Weinidogion neu gynghorwyr Llywodraeth y DU i'r wasg bod Gweinidogion yn ystyried rhwygo'r rheolau hynny. Nid ydym ni wedi gweld unrhyw bapur yn cael ei rwygo ers hynny, ond rwy'n gobeithio y byddan nhw'n defnyddio dull gwahanol gan fod ganddyn nhw Brif Weinidog gwahanol erbyn hyn, ac y byddan nhw'n ategu eu honiadau o fod eisiau ailgydbwyso economi'r DU drwy weithredu rheolau newydd ar gyfer buddsoddiad.

O ran y cwestiynau ynglŷn â datganoli seilwaith rheilffyrdd, ac a allai fod cynllun B, yn syml nid ydym yn gwybod beth y bydd Keith Williams yn ei argymell pan gaiff ei adroddiad ei gyhoeddi o'r diwedd. Felly, nid ydym yn gwybod beth y gellid ei gynnwys gyda'r Papur Gwyn ar reilffyrdd. Rwyf wedi cwrdd ag Ysgrifenyddion Gwladol ar sawl achlysur, nid yn unig o fewn trafnidiaeth, ond hefyd yn Swyddfa Cymru, ac wedi pwysleisio'r achos dros ddatganoli llawn a setliad teg i gyd-fynd ag ef. Rwy'n credu ein bod wedi gwneud achos pwerus ac unedig dros ddatganoli—achos unedig sydd wedi cael cefnogaeth gan bob un blaid yn y Siambr hon, ac felly rwy'n parhau i fod yn optimistaidd. Fodd bynnag, os penderfynir na fydd datganoli'n digwydd, yna byddem yn disgwyl dull sydd wedi ei ystyried yn ofalus o fuddsoddi yr hyn yr ydym yn ei haeddu yng Nghymru, ac mewn ffordd sy'n rhoi rheolaeth i ni dros welliannau.

Nawr, o ran HS2, nid wyf yn hollol sicr beth yw safbwynt Plaid Cymru ynglŷn â HS2, a dweud y gwir. Rwy'n credu mai gwrthwynebu HS2 y maen nhw hyd yn oed os bydd yn dod â £50 miliwn o fudd blynyddol i'r gogledd. Mae'n ymddangos mai safbwynt Plaid Cymru yw gwrthwynebu HS2, a byddwn i'n gwahodd Plaid Cymru i gadarnhau a fyddent yn gwrthwynebu HS2 ai peidio pe baem ni'n llwyddo i drydaneiddio'r rheilffordd o Crewe i Gaergybi. [Torri ar draws.] Iawn, felly rydym wedi cael yr ateb. Rydym wedi cael yr ateb. Ni fydd Plaid Cymru yn cefnogi cysylltedd gwell ar draws y gogledd ac i Lundain ac i Ganolbarth Lloegr ac i'r gogledd-orllewin gyda HS2 o dan unrhyw amgylchiadau. Dyna yw ei safbwynt—y bydd y gogledd ar ei cholled o dan Blaid Cymru. Pe baent yn bwrw ymlaen â'u cynigion nhw, ni fyddem byth yn gweld gwasanaethau HS2 wedi eu trydaneiddio i'r gogledd o'n gwlad. Mae hynny'n safbwynt gwbl annerbyniol i'w arddel, oherwydd rydym yn gwybod, er enghraifft, bod 25,000 o bobl, fwy neu lai, yn croesi'r ffin o Gymru i Loegr bob dydd. Nid ydyn nhw'n gallu cyrraedd eu swyddi ar drenau ar hyn o bryd nac ar drafnidiaeth gyhoeddus—mae'n rhaid iddyn nhw ddefnyddio cerbydau modur. Dyna pam ein bod wedi canolbwyntio o'r cychwyn ar wella cysylltedd yn ystad ddiwydiannol Glannau Dyfrdwy ac o'i hamgylch.

Mae nifer tebyg o bobl yn croesi'r ffin y ffordd arall i gael gwaith, gan gyfrannu'n aruthrol at allyriadau carbon, a dyna pam, fel Llywodraeth gyfrifol sy'n benderfynol o gyflawni ei rhwymedigaethau yn yr argyfwng hinsawdd, ein bod yn buddsoddi yn y metro yn yr ardal honno. A dyma hefyd pam yr wyf i'n credu y gallai HS2 fod yn fuddiol i'r gogledd—[Torri ar draws.]—ond dim ond os yw'r opsiwn cywir ar gyfer Crewe yn cael ei gyflawni a'n bod yn cael y buddsoddiad hwnnw o £1 biliwn o Crewe i Gaergybi. [Torri ar draws.] Mae'r Aelod yn gweiddi, 'Nid yw hynny ar y bwrdd.' Dyna'n union y mae Prif Weinidog Cymru wedi dweud wrth Brif Weinidog y DU y mae ei angen. Nid ydym wedi cael ymateb gan y Prif Weinidog hyd yn hyn, ond mae'n hysbys iawn erbyn hyn, gyda'r rhaglen TEN-T, gyda'r rhwymedigaeth ar Lywodraeth y DU i gyflwyno trydaneiddio—os bydd hynny'n digwydd, y gallem weld gwasanaethau Avanti, gwasanaethau HS, gwasanaethau cyflym iawn yn teithio trwy'r gogledd yn y dyfodol. Pam fyddai Plaid Cymru yn gwrthwynebu HS2 yn cyflawni ar gyfer y gogledd? Mae'n safbwynt rhyfedd i'w arddel.

Nawr, mae'r £20 miliwn sy'n cael ei neilltuo ar gyfer gwelliannau i'r metro yn arian y gellir ei wario yn y flwyddyn ariannol y mae'n cael ei ddyrannu ynddi—arian a fydd yn sicrhau gwelliannau ar draws y gogledd, nid dim ond o fewn ardal gyfagos parc menter Glannau Dyfrdwy. Ac mae'n rhan o'n cynlluniau i wario £1 biliwn ar gynlluniau trafnidiaeth yn y gogledd—£1 biliwn. Byddem yn gobeithio y byddai Llywodraeth y DU yn cyfateb ein buddsoddiad ag £1 biliwn i drydaneiddio'r brif reilffordd hefyd.

O ran atebolrwydd ar gyfer cynlluniau metro, ar gyfer gwasanaethau bysiau ac yn y blaen—wel, wrth gwrs, mae'n gorffwys gyda Gweinidogion Cymru cyn belled ag y mae cyfrifoldebau Llywodraeth Cymru yn y cwestiwn. Ond gyda'r cydbwyllgorau corfforaethol, drwy eu harweinwyr cyngor—byddai'r cyfrifoldeb a'r atebolrwydd yn gorffwys gyda nhw.

Gallaf addo i'r Aelod ein bod ni eisoes yn gweithio gyda'r bwrdd iechyd yng nghyswllt Hywel Dda ac yn sicrhau bod gennym ni gysylltiadau trafnidiaeth gyhoeddus da â'r darn penodol hwnnw o seilwaith cymdeithasol. Mae'n gwbl hanfodol bod pobl yn gallu cael mynediad i ysbytai ar drafnidiaeth gyhoeddus, a dyna'n union y byddwn yn sicrhau ein bod yn ei wneud gyda Hywel Dda.

Daeth y Llywydd i’r Gadair.

A gaf i ddiolch i'r Gweinidog am ei ddatganiad y prynhawn yma? Rydym ni, wrth gwrs, yn rhannu eich uchelgais o weld Cymru fwy ffyniannus. Efallai y byddwn ni'n anghytuno weithiau ynghylch sut i gyflawni hynny, ond rwy'n credu ei bod yn deg dweud ein bod ni fel plaid, at ei gilydd, wedi cefnogi eich ymdrechion i adfywio'r economi gydag ymagwedd sy'n fwy ystyriol o fusnesau, gyda'r gwelliannau mewn seilwaith yn ffurfio rhan fawr o'ch cefnogaeth ar gyfer yr economi busnes preifat yng Nghymru. Fodd bynnag, yn dilyn sylwadau Russell George, gan ystyried ei ddechrau simsan, a ydych chi'n dal i gredu bod gan Trafnidiaeth Cymru yr arbenigedd a'r adnoddau i gyflawni eich uchelgeisiau?

Rydym ni i gyd yn deall, os nad y prif alluogydd, bod system drafnidiaeth sy'n mynd â phobl a nwyddau o amgylch y wlad yn y modd mwyaf effeithlon, a hynny, gobeithio, mor gyfforddus â phosibl, yn un sy'n cael effaith fawr ar dwf yr economi. Mae cwmnïau, er enghraifft, erbyn hyn, yn defnyddio'r dulliau gweithredu 'dim ond mewn pryd', lle nad ydyn nhw'n dal stociau mawr o gydrannau, ond yn dibynnu ar nifer o gyflenwyr i'w darparu'n gyflym ac yn effeithlon. Felly, mae systemau trafnidiaeth cyflym, effeithlon yn hanfodol i'r gweithgynhyrchwyr hyn, gan benderfynu yn aml ynghylch ble y mae cwmnïau'n ymsefydlu. A gaf i ofyn i'r Gweinidog: a yw wedi ymgynghori i'r eithaf â chwmnïau ynghylch y mathau hyn o weithrediadau?

Rydym ni i gyd yn deall, Gweinidog, fod cael pobl allan o'u ceir ac ar drenau a bysiau'n her fawr. Fel yr ydych chi'n amlinellu yn eich datganiad, mae Cymru wedi dioddef tanfuddsoddiad gan Lywodraeth y DU am gyfnod rhy hir o lawer, ac rydym ni'n gwerthfawrogi'r cyfyngiadau ariannol a gweithredol yr ydych chi'n gweithredu y tu mewn iddyn nhw. Rydym ni felly yn cefnogi'n llwyr eich galwad am ddatganoli prosiectau a gweithrediadau seilwaith rheilffyrdd i Gymru. Roeddwn i'n mynd i ofyn i chi pa fath o bwysau yr oeddech chi'n ei roi ar Lywodraeth y DU i gyflawni'r cymwyseddau hynny, ond rwy'n credu eich bod, mewn ymateb i gwestiynau cynharach, wedi rhoi ateb cynhwysfawr i hynny.

Rydym ni hefyd yn cefnogi eich uchelgeisiau cysylltedd o ran ehangu egwyddorion y metro i ogledd a gorllewin Cymru. Mae'n rhaid i system drafnidiaeth, boed ar fws neu drên, sy'n cysylltu Cymru gyfan fod yn flaenoriaeth i Lywodraeth Cymru. A ydych chi'n rhagweld y bydd cwmnïau bysiau awdurdodau lleol yn chwarae rhan fawr yng nghysylltedd y rhanbarthau mwy anghysbell hyn?

Gweinidog, yn y gorffennol, roedd diwydiannau'n cysylltu â, ac yn lleoli ar hyd, llinellau trafnidiaeth. Yn eich datganiad, rydych chi'n cyfeirio at gydleoli gweithgareddau ochr yn ochr â rhwydweithiau rheilffyrdd. Byddem ni'n cytuno â'r strategaeth hon, oherwydd ei bod nid yn unig yn ei gwneud yn haws o lawer i gael mynediad at y farchnad ond byddai hefyd yn galluogi cymudwyr i ddefnydd trafnidiaeth gyhoeddus yn fwy, gan leihau traffig yn gyffredinol ar ein ffyrdd.

I gloi, Gweinidog, rydym i'n croesawu ac yn cefnogi'r uchelgeisiau a gafodd eu nodi yn eich datganiad. Rydym ni'n cydnabod, os yw Cymru eisiau dringo'r tabl cynghrair economaidd a darparu gwell swyddi, ac yn dilyn hynny, bywydau gwell i bobl Cymru, fod system drafnidiaeth gyflym, effeithlon, gyda chysylltiadau da, yn elfen hanfodol er mwyn sicrhau bod hyn yn bosibl. Ond os gwelwch yn dda, Gweinidog, cyn gynted ag y bo modd.

A gaf i ddiolch i David Rowlands am ei gyfraniad a chydnabod unwaith eto y gefnogaeth glir a ddaw gan ei blaid i'n safbwynt ar ddatganoli rheilffyrdd? Hoffwn ddiolch i David Rowlands am gydnabod pwysigrwydd y sector preifat i'n ffyniant ni yng Nghymru, ac mae hynny'n hanfodol bwysig, yn enwedig ar hyn o bryd pan rydym ni'n dal i wynebu ansicrwydd ynghylch Brexit. Er bod gennym y diweithdra isaf erioed, rydym ni eisiau datblygu gwlad sydd â chyfleoedd swyddi o ansawdd uwch ar gyfer ei dinasyddion.

Ac rydym ni wedi ymgysylltu'n eithaf helaeth â'r gymuned fusnes drwy gynghorau busnes wrth ddatblygu cynigion trafnidiaeth. Er enghraifft, wrth ddatblygu ein gweledigaeth ar gyfer y metro yn y gogledd, fe wnaethom ni ymgysylltu ac ymgynghori â gweithwyr proffesiynol Glannau Dyfrdwy. Rydym ni hefyd wedi ymgysylltu â Siambr Fasnach Gorllewin Swydd Gaer a Gogledd Cymru. Rydym ni wedi ymgysylltu â chyngor busnes gogledd Cymru hefyd, gan sicrhau bod anghenion busnesau ledled y rhanbarth yn cael eu cydnabod wrth i ni ddatblygu ein cynlluniau.

Mae cysylltiadau trafnidiaeth cyflym ac effeithlon yn gwbl hanfodol i dyfu busnesau ac i ddenu mewnfuddsoddiad, yn enwedig mewn ardaloedd o Gymru sy'n agos at y ffin. Mae'n rhy hawdd weithiau caniatáu i'n cystadleuwyr gymryd swyddi a chyfleoedd drwy beidio â buddsoddi mewn seilwaith, a dyna pam mae'n hanfodol bwysig bod Llywodraeth y DU yn cymryd camau ac yn buddsoddi gyda chyfalaf mewn trafnidiaeth rheilffyrdd.

O ran cwmnïau bysiau'r awdurdodau lleol, dim ond un o'r darpariaethau yw hyn—os mynnwch chi, un o'r dulliau—a fydd ar gael yn y ddeddfwriaeth a fydd yn cael ei chyflwyno, ac mae gallu cynghorau i gynnal eu cwmnïau bysiau eu hunain yn un peth y byddai'n bosibl ei ystyried mewn ardaloedd gwledig lle nad oes cystadleuaeth, neu yn yr un modd,  lle nad oes darpariaeth. Ac un yn unig yw hwnnw o'r dulliau y byddwn ni yn darparu ar eu cyfer yn y ddeddfwriaeth a gaiff ei chyflwyno yn y Siambr hon yn y gwanwyn.

Byddwn yn cytuno hefyd â'r Aelod o ran yr hyn a ddywedodd am gydleoli gwasanaethau. Mae'n cyd-fynd yn daclus iawn â'n dull gweithredu canol-y-dref-yn-gyntaf o fuddsoddi cyhoeddus a hynny i'r sector cyhoeddus sy'n lleoli mewn ardaloedd lle y gall gynhyrchu incwm yng nghanol y dref i berchenogion siopau a darparwyr gwasanaethau. Ac enghraifft dda o sut yr ydym ni'n ystyried cyd-leoli gwasanaethau yw yn Wrecsam, gyda gweledigaeth porth Wrecsam, lle byddwn ni'n buddsoddi yng ngorsaf Gyffredinol Wrecsam, ond lle rwy'n falch o ddweud y byddwn ni'n prynu tir ben y Kop yng Nghae Ras Wrecsam. Mae'n foment hynod o falch i Lywodraeth Cymru fod mewn sefyllfa i allu gwneud hynny, oherwydd gallai arwain at weddnewid yr ardaloedd penodol hynny, sef ardal y porth honno yn Wrecsam, gan gyflwyno mwy o wasanaethau ar safle hanesyddol.

Gweinidog, mae'n bwysig bod metro gogledd Cymru yn cyflawni am genedlaethau i ddod, a dyma'r rhwydwaith trafnidiaeth y mae trigolion gogledd Cymru yn ei haeddu. I breswylwyr yn Alun a Glannau Dyfrdwy, mae hyn yn ymwneud â darparu coridor Sir y Fflint i weithredu fel asgwrn cefn metro gogledd Cymru. Mae'n ymwneud hefyd â chreu canolfannau trafnidiaeth allweddol i sicrhau system aml-ddull, gwbl integredig, ac rwyf yn croesawu yn eich datganiad, Gweinidog, eich bod wedi cydnabod Shotton yn un o'r prif ganolfannau.

Fodd bynnag, bydd angen mwy o ganolfannau arnom i sicrhau bod pob ardal, gan gynnwys ein cymunedau gwledig, yn elwa. Bydd yn rhaid i hyn gynnwys lleoedd fel Bwcle a Brychdyn, i ganiatáu i'r ardaloedd gwledig hynny a'r cyffiniau gael eu cysylltu'n gywir. Gweinidog, mae angen inni hefyd ddarparu gorsaf ar gyfer parc diwydiannol Glannau Dyfrdwy, ac rwy'n croesawu eich ymrwymiad i'r orsaf honno, a fydd yn cysylltu pobl o bob rhan o'r Gogledd a thros y ffin i ogledd-orllewin Lloegr â'u mannau gwaith. Felly, Gweinidog, pa waith y mae modd ei wneud i sicrhau y gall pob un o'r cymunedau hyn elwa ar fetro, yn enwedig yn ein hardaloedd gwledig?

Ac os caf i, Gweinidog, ddod â chi yn ôl i'ch datganiad lle'r oeddech chi'n hollol gywir i sôn am y blynyddoedd o dan-fuddsoddi gan Lywodraeth Geidwadol y DU, Llywodraeth sy'n gwario dros £100 biliwn ar HS2 yn Lloegr yn unig. Gweinidog, pa neges yr ydych chi'n ei chyfleu i Lywodraeth y DU ac eraill sy'n gwrthod rhoi i bobl y Gogledd yr hyn y mae ganddyn nhw'r hawl iddo?

Yn hollol. A gaf i ddiolch i Jack Sargeant am ei gwestiynau a'r pwyntiau y mae ef wedi'u gwneud? Gallai HS2 fod â'r potensial i drawsnewid gogledd Cymru. Mae'n gwbl hanfodol, felly, ein bod ni'n cael yr ateb iawn, fel y dywedais wrth lawer o'r Aelodau nawr, yn Crewe ac yng ngogledd Cymru, sef trydaneiddio'r prif reilffordd. Os digwydd hynny, gallai fod yn hynod fuddiol i'r Gogledd. Rwy'n credu bod hynny'n rhywbeth y dylai pob plaid fod yn brwydro drosto, dros ogledd Cymru, nid yn unig ar gyfer rhannau o Gymru, ond ar gyfer y gogledd a phob rhan o Gymru.

O ran y gwaith sy'n cael ei ddatblygu yn ardal Glannau Dyfrdwy, gallaf roi gwybod i Jack fod Trafnidiaeth Cymru wedi cael ei gomisiynu i ddatblygu cynlluniau ar gyfer gorsaf integredig Shotton a hefyd gorsaf newydd Glannau Dyfrdwy Parcffordd, gan weithio mewn partneriaeth â Network Rail a Chyngor Sir y Fflint. Bydd y gwaith hwn, yn ei dro, yn ategu'r £12 miliwn o gyllid yn ystod y tair blynedd ariannol ddiwethaf i wella cynlluniau bysiau ar hyd yr A548 a'r B5129 ac ym mharc diwydiannol Glannau Dyfrdwy.

Cododd Jack Sargeant y posibilrwydd o gael gorsafoedd ym Mrychdyn ac yn agosach at ganol y dref ym Mwcle. Mae'r ddau brosiect yn haeddu sylw pellach, yn fy marn i. Rwy'n credu y byddai gan orsaf ger Airbus ym Mrychdyn, yn benodol, botensial enfawr i ddileu'r angen i 6,000 o bobl yrru i'r gwaith.

O ran cynllun coridor Sir y Fflint, mae hyn yn arbennig o gyffrous. Byddai'r cynllun £300 miliwn hwn yn ein galluogi i ddarparu lonydd bysiau pwrpasol a systemau trafnidiaeth cyflym penodol ar gyfer bysiau. Byddem yn gallu creu, yn ei dro, y coridor bws hiraf yn ymestyn o barc diwydiannol Glannau Dyfrdwy ar hyd yr A55 i'r Rhyl ac o bosibl y tu hwnt, gan gysylltu gogledd- orllewin Cymru a gogledd-ddwyrain Cymru  â'i gilydd drwy gludiant bysiau ar yr A55, yn ogystal â thrwy brif reilffordd gogledd Cymru, yr wyf eto'n gobeithio a fydd, rywbryd yn y dyfodol, yn cael ei thrydaneiddio, gyda gwasanaethau cyflym yn rhedeg ar ei hyd.

Mae ein hamser ni ar y datganiad hwn bron ar ben, ac mae gennyf lawer o siaradwyr sydd eisiau cyfrannu. Fe wnaf i ei ymestyn ychydig gan alw o leiaf tri siaradwr arall, ond byddaf i eisiau i bob un ohonoch fod mor gryno â phosibl fel y gallaf  alw cynifer o siaradwyr—ac yn gryno gan y Gweinidog hefyd, os gwelwch yn dda. Mark Isherwood.

Diolch, Llywydd. Rwy'n croesawu eich cydnabyddiaeth o'r ymchwil sy'n dangos y bydd yr HS2, os caiff ei gysylltu drwy ganolfan briodol Crewe, yn cael effaith economaidd fuddiol i ogledd Cymru a'r rhanbarth ehangach.

Ym mis Mawrth 2016, cyhoeddodd Llywodraeth y DU ei chynnig ar y fargen dwf i ogledd Cymru a Llywodraeth Cymru. Y mis canlynol, cyhoeddodd Llywodraeth Cymru ei chynigion ar gyfer metro gogledd Cymru, ac rwy'n credu mai'r tro cyntaf i chi ei grybwyll yn y Siambr hon ar ôl etholiad 2016 oedd mewn ymateb i gwestiwn gennyf i am gynnig bargen twf Gogledd Cymru. Fe sonioch chi am gyngor busnes gogledd Cymru ac, rwy'n credu, y siambr fasnach, ond pa fewnbwn uniongyrchol y mae bwrdd twf ac uchelgais economaidd gogledd Cymru wedi ei gael i'r gwaith o ddylunio a darparu metro Gogledd Cymru sy'n datblygu?

Rydych yn dweud y byddwch yn datblygu canolbwyntiau allweddol, rydych yn cyfeirio at Shotton fel enghraifft, i ddarparu gwasanaethau bysiau integredig. Dywedodd eich datganiad ysgrifenedig ar fetro gogledd Cymru fis Hydref diwethaf eich bod yn gweithio mewn partneriaeth â Chyngor Sir y Fflint a chwmnïau bysiau i ddarparu partneriaeth fysiau o safon yn cynnwys gwasanaethau. A allwch chi roi'r wybodaeth ddiweddaraf am y bartneriaeth honno, bedwar mis yn ddiweddarach? A pha fewnbwn uniongyrchol, unwaith eto, o gofio'r diddordeb a fynegwyd ynddo, y mae'r gweithredwyr trafnidiaeth gymunedol yn y gogledd-ddwyrain wedi ei gael i'r gwaith o ddylunio a darparu metro gogledd Cymru?

Roeddech chi wedi dweud fis Hydref diwethaf yn eich datganiad, ar ôl canolbwyntio i ddechrau ar ddarparu canolbwynt trafnidiaeth integredig y metro yng Nglannau Dyfrdwy, eich bod yn bwriadu cyflwyno'r cysyniad i ganolfannau cyflogaeth allweddol eraill, gan gynnwys Wrecsam, y Rhyl, Prestatyn, Llanelwy, Abergele, Bae Colwyn, Conwy, Llandudno ac ardal Menai, ac fe wnaethoch gyfeiriad at hyn yn gynharach. Yn realistig, pa amserlenni yr ydych chi'n eu hystyried, er gwaethaf cloc gwleidyddol yn y dyfodol, i alluogi hynny i ddigwydd?

Ac yn olaf, rydych yn cyfeirio at fyw o ganolbwyntio eto ar gysylltedd, datgarboneiddio ac integreiddio—rhywbeth y cyfeiriodd Helen Mary Jones ato'n gynharach—ac rydych yn dweud y bydd eich cynlluniau ar gyfer Parc Diwydiannol Glannau Dyfrdwy yn cynnig opsiynau trafnidiaeth gyhoeddus hyfyw i gymudwyr. Yn eich datganiad ysgrifenedig fis Hydref diwethaf, roeddech wedi sôn hefyd am y safle parcio a theithio newydd a'r llwybrau teithio llesol ym mharc diwydiannol Glannau Dyfrdwy. Fodd bynnag, rwy'n deall bod methiant cysylltedd wedi bod. Er enghraifft, dim ond dau wefrydd dwbl sy'n cael eu gosod ar gyfer y 240 o fannau parcio ar y safle parcio a theithio hwnnw, ac roedd hynny dim ond wedi digwydd ar ôl ymyrraeth y sector â'r cyngor. Felly, sut y byddwch chi'n sicrhau bod technoleg datgarboneiddio yn cael ei hintegreiddio'n well wrth inni fwrw ymlaen â hyn?

A gaf i ddiolch i Mark Isherwood am ei gwestiynau? O ran y cynllun codi tâl sydd gennym ym mharc diwydiannol Glannau Dyfrdwy, rydym yn disgwyl i'r farchnad, yn anad dim, fuddsoddi yn y cynlluniau hyn, ac yna, pan fydd methiant yn y farchnad, byddwn yn defnyddio buddsoddiad gwerthfawr trethdalwyr i fuddsoddi yn y cynlluniau hyn. Ond mae'r arwyddion i gyd yn awgrymu, mewn lleoedd fel parc diwydiannol Glannau Dyfrdwy ac yn ein gorsafoedd rheilffordd, bod y sector preifat yn barod i fuddsoddi. A dyna pam mae Trafnidiaeth Cymru, wedi cael y gwaith o weithio ar strategaeth i ddefnyddio'r ystad gyhoeddus i ddenu buddsoddiad gan y sector preifat.

O ran HS2, rwy'n mynd yn ôl at y pwynt a wnes i'n gynharach: fe fyddai mantais o £50 miliwn i economi gogledd-ddwyrain Cymru, ond mae'n ddibynnol ar y ganolfan gywir yn cael ei datblygu yn Crewe. Ond gallai'r manteision fod gymaint yn fwy, cymaint yn fwy, petai £1 biliwn ychwanegol yn cael ei wario ar drydaneiddio o Crewe i Gaer ac yna draw i Gaergybi; £1 biliwn o'i gymharu â'r £1 biliwn a gafodd ei ddwyn oddi arnom yn ystod y pum mlynedd diwethaf. Yn y bôn, mae hyn ond yn gwireddu dyledion, os yw Llywodraeth y DU yn penderfynu buddsoddi. Ac yn erbyn gwariant cyffredinol o £106 biliwn, nid yw £1 biliwn o fuddsoddiad yng Ngogledd Cymru yn ormod i'w ofyn oddi wrth Lywodraeth y DU.

O ran ymgysylltu â Bwrdd Uchelgais Economaidd Gogledd Cymru o ran ein gweledigaeth, rydym wedi cysylltu ac ymgysylltu ag arweinwyr cynghorau, arweinwyr addysg uwch, arweinwyr addysg bellach a chynrychiolwyr sefydliadau busnes. Mae llawer o'r gwaith yn deillio o argymhellion Growth Track 360, sef yr adroddiad sy'n rhoi fframwaith ar gyfer buddsoddi mewn gwasanaethau rheilffyrdd a seilwaith rheilffyrdd i Lywodraeth Cymru a Llywodraeth y DU. A bydd yr Aelod yn ymwybodol bod Growth Trac 360 yn dod o waith Cynghrair Mersi Dyfrdwy, sy'n cynnwys arweinwyr cynghorau sydd hefyd yn eistedd ar fwrdd Uchelgais Economaidd Gogledd Cymru.

Nawr, mae Mark Isherwood yn iawn i gwestiynu'r buddsoddiad a phryd y bydd yn arwain at welliannau yn y canolfannau hynny yr oeddwn i wedi cyfeirio atynt yn fy natganiad. Rwy'n falch o ddweud y bydd y £20 miliwn o arian ychwanegol ar gyfer metro gogledd Cymru yn cael ei ddefnyddio ar gyfer rhai o'r canolfannau hynny. Ni phenderfynwyd hyd yn hyn a oes modd ei ymestyn ar draws pob un ohonyn nhw, a fyddai'n cael effaith fawr, ond rydym yn mynd i ddefnyddio'r £20 miliwn hwnnw ar gyfer y canolfannau hynny mewn mannau eraill yng ngogledd Cymru, yn hytrach na chanolbwyntio ar Lannau Dyfrdwy yn unig, lle mae cryn dipyn o fuddsoddiad eisoes.

Adam Price.

Diolch, Llywydd, am y cyfle, yn gyntaf, i bwyntio mas bod Plaid Cymru wedi gwrthwynebu HS2 oherwydd ei effaith negyddol ar Gymru ers dros ddegawd, pan oedd y syniad wedi codi'i ben yn gyntaf o dan y Llywodraeth Lafur diwethaf. Rwy'n gwybod hynny achos fi oedd y llefarydd trafnidiaeth yn San Steffan ar y pryd. Felly, o leiaf rydym ni wedi bod yn gyson, ac rydym ni wedi bod yn gyson iawn ar y pwnc yma.

Roeddwn i eisiau holi ynglŷn â Chymoedd y gorllewin eto. Rwy'n dweud 'eto' achos roedd Dai Lloyd wedi codi'r peth gyda'r Prif Weinidog—chafodd e ddim ateb. Roedd Helen Mary wedi codi'r peth gyda chi nawr—dal heb gael ateb. Felly, tri chynnig ar gyfer Cymoedd y gorllewin.

Mi oedd yna gytundeb dair blynedd yn ôl, fel rhan o gytundeb y gyllideb rhwng Plaid Cymru a Llywodraeth Lafur, eich bod chi'n mynd i ariannu gwaith datblygol ar metro i fae Abertawe a Chymoedd y gorllewin—gan gynnwys cymoedd Aman, Gwendraeth, Dulais, Tawe a Nedd—oherwydd y pwysigrwydd o sicrhau bod yr ardaloedd ôl-ddiwydiannol hynny ddim yn cael eu heithrio o'r metro.

Ac eto, does dim gair nawr am y cymoedd hynny yn eich datganiad chi heddiw, a dwi wedi cael ateb nôl gyda chi sydd yn cadarnhau doedd yr astudiaeth dichonoldeb oedd wedi cael ei hariannu yn sgil y cytundeb rhyngom ni ddim wedi edrych ar Gymoedd y gorllewin o gwbl. Pam ydych chi wedi cefnu ar y cytundeb rhyngom ni, a pham ddylai unrhyw un yng Nghymoedd y gorllewin gredu gair rŷch chi a'ch Llywodraeth yn ei ddweud?

Yn gyntaf oll, a gaf i godi pwynt HS2 eto? Os wyf yn dehongli safbwynt Plaid Cymru yn gywir, mae Plaid yn gwrthwynebu HS2, o dan bob amgylchiad; mae hynny'n cynnwys pe bai HS2 yn cael ei ymestyn i ogledd Cymru. Dyna yw safbwynt Plaid Cymru. Rwy'n credu ei bod yn gwbl briodol bod pobl yn y gogledd yn gwybod y byddai Plaid Cymru yn gwrthwynebu gwasanaethau rheilffordd cyflym i'r gogledd. Mae'n gwbl hanfodol bod pobl yn deall hynny.

O ran gorllewin Cymru a'r gwaith datblygu, mae'r gwaith datblygu hwnnw wedi'i gyflawni. Rydym hefyd wedi ariannu gwaith datblygu gan y pedwar cyngor yn ne-orllewin Cymru. Rhaid i gynllun metro ddechrau, yn bennaf oll, gydag asesiad o'r hyn yr ydyn ni'n ceisio'i ddatrys, pa broblemau yr ydym ni'n ceisio'u goresgyn. Dyna'n union beth sy'n digwydd gydag astudiaethau Arweiniad ar Arfarnu Trafnidiaeth Cymru. Dyna'n union sy'n digwydd gyda phrosiectau fframwaith gwella'r metro i asesu cyfleoedd coridorau, ac yna i wneud gwaith pellach er mwyn darganfod ai'r peth gorau fyddai defnyddio datrysiadau sy'n seiliedig ar reilffyrdd neu ddatrysiadau bysiau. Mae hynny'n gyson â gwaith ledled Cymru, boed hynny yng Nghymoedd y de-orllewin, neu yn y gogledd, neu yn y de-ddwyrain wrth inni wella'r metro yn y de-ddwyrain hefyd.

Beth am ein cytundeb ni?

Rydym wedi'i gyflawni.

Gweinidog, hoffwn i godi ychydig o bwyntiau ynglŷn â'ch adroddiad a'ch cyfeiriadau at fetro de-ddwyrain Cymru. Fel y gwyddoch, yn ardal Taf Elái, cafwyd adfywiad economaidd sylweddol wrth ddatblygu'r metro. Mae wedi cael effaith enfawr ar Bontypridd ei hun. Ond wrth gwrs, dim ond ychydig wythnosau yn ôl fe wnaethom ni weld yr holl gyhoeddusrwydd am gyhoeddiad gan y Prif Weinidog o £500 miliwn ar gyfer agor llinellau newydd. Cafodd gryn sylw.

Ac eto, ers nifer o flynyddoedd bellach, rydym wedi bod yn trafod ac yn cynnal trafodaethau—trafodaethau eithaf datblygedig erbyn hyn—rhwng cyngor Rhondda Cynon Taf a Chaerdydd, ac wrth gwrs, mae amrywiaeth o sylwadau wedi'u gwneud, y mae Llywodraeth Cymru yn ymwneud â nhw, a hynny ar gyfer ailagor rheilffordd o Gaerdydd i ffordd gangen Beddau, trwodd i Lantrisant, Pont-y-clun, a fyddai'n cysylltu â'i gilydd. Mae tua 85 y cant i 90 y cant o'r rheilffordd honno'n dal i fodoli. Ac wrth gwrs, yn ystod y ddegawd nesaf, mae'n ardal lle bydd 20,000 o gartrefi newydd yn cael eu codi. Felly, mae'n ardal lle mae'r boblogaeth yn ehangu'n aruthrol a dim capasiti ar y ffyrdd ac ati.  

Nawr, fel y gwyddoch, Gweinidog, mae adroddiad, cynllun busnes, yn cael ei baratoi—cafodd ei ariannu gan y cynghorau, ac ati—mae i'w gyhoeddi cyn bo hir, rwy'n credu. Nid oes neb wedi'i weld, ac nid wyf yn hollol siŵr a yw wedi'i gwblhau eto. Tybed a allech roi'r wybodaeth ddiweddaraf inni am statws yr adroddiad hwnnw erbyn hyn a beth fydd y camau nesaf yn debygol o fod gyda phrosiect a allai fod yn un cyffrous iawn, yn fy marn i, sef ailagor hen reilffordd mewn ardal sydd â llawer o dagfeydd—twf economaidd enfawr—a lle mae materion amgylcheddol mawr y gellid eu datrys gan hynny.

A gaf i ddiolch i Mick Antoniw am ei gwestiynau? Mae'n cyflwyno achos grymus iawn dros ailagor rheilffyrdd yn ei etholaeth, yn y rhanbarth a ledled Cymru. Gallai arwain at adfywio a chreu cyfleoedd i bobl gael swyddi da, parhaol.

Ni fydd cronfa gwrthdroi Beeching, sy'n cyfateb i £500 miliwn, yn darparu'r math o seilwaith newydd, ni fydd yn sicrhau'r nifer o orsafoedd wedi'u hailagor yr wyf i'n credu y byddai llawer o bobl yn gobeithio y gellid eu darparu drwy raglen o'r fath. Ni fyddai pum can miliwn o bunnau yn cyflawni'r holl waith o ailagor y rheilffordd rhwng Caerfyrddin ac Aber. Ni fyddai'n cyflawni prosiectau mawr y mae angen buddsoddiad sylweddol ynddyn nhw. Fy nealltwriaeth i o'r gronfa benodol honno yw bod yn rhaid i unrhyw brosiect a gaiff ei hybu i'w ystyried gael ei hybu gan Aelod Seneddol a bod yn rhaid i'r gwaith hwnnw gael ei wneud yn fuan. Yn anffodus, nid wyf yn credu y bydd yr adroddiad y mae Mick Antoniw yn cyfeirio ato yn barod i Aelodau Seneddol sy'n cynrychioli etholaethau yn y rhanbarth ei gyflwyno i'r Ysgrifennydd Gwladol dros Drafnidiaeth, ac, felly, fel Llywodraeth, wedi i'r adroddiad hwnnw gael ei gwblhau, ar ôl i ni gael ein dwylo arno, byddwn yn cyflwyno'r achos i Lywodraeth y DU am fuddsoddiad ar hyd y darn penodol hwnnw.

Rwy'n credu ei bod yn gwbl briodol ein bod ni'n ystyried pob cyfle i ymestyn metro'r de-ddwyrain. Mae'r fframweithiau ar waith gennym erbyn hyn ar gyfer archwilio pob un o'r coridorau teithio a allai elwa ar fuddsoddiad, ond, yn y pen draw, mae'n dal yn fater o'i gwneud yn ofynnol i Lywodraeth y DU fuddsoddi mewn seilwaith.

Diolch i'r Gweinidog.