7. Dadl Plaid Cymru: Tywydd garw a difrod stormydd

Part of the debate – Senedd Cymru am 5:14 pm ar 26 Chwefror 2020.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Llyr Gruffydd Llyr Gruffydd Plaid Cymru 5:14, 26 Chwefror 2020

Diolch yn fawr, Llywydd. Ie, mae hanner awr yn gyfnod byr ar gyfer dadl fel hyn. Wrth gwrs, dyw e ddim yr unig un byddwn ni'n ei chael, ac mi ddefnyddiwyd yr hanner awr arall, wrth gwrs, i bwyntio at un ffordd o geisio mynd i'r afael â newid hinsawdd—yr un thema greiddiol sydd i'r ddwy ddadl, i bob pwrpas, sef bod yr argyfwng hinsawdd yn realiti. Dyna'r neges sy'n dod drwyddo yn glir i bob un ohonom ni, dwi'n siŵr, o'r dadleuon yma. Hynny yw, mae achosion llifogydd fel hyn, yn anffodus, yn mynd i ddod yn fwy cyffredin; mae yna lefydd sydd ddim wedi gorlifo yn y gorffennol sy'n mynd i fod o dan fwy o fygythiad yn y blynyddoedd i ddod. Felly, mae angen ymatebion ar frys. Dwi'n meddwl bod yna dueddiad wedi bod inni feddwl gallwn ni ffeindio ymatebion erbyn fory. Wel, mae fory wedi dod, bobl. Mae'n rhaid inni ffeindio'r ymatebon yma heddiw. Felly, mae yna angen ymatebion yn syth, immediate, ac mae'r rheini yn cael eu rhestru yn ein cynnig ni, wrth gwrs, sef ymchwiliad annibynnol, bod angen adolygu cynlluniau i atal tywydd niweidiol, atebion ynglŷn â'r gronfa galedi, delio gyda issues yswiriant a'r holl bwyntiau sydd wedi cael eu codi yn y ddadl yma, plus yr atebion mwy hirdymor, wrth gwrs: seilwaith caled a meddal, mwy o resilience yn y system, a delio gyda materion yn y maes cynllunio.

Mae gen i stâd o dai yn agos i lle dwi'n byw sydd wedi cael eu codi yn y blynyddoedd diwethaf ar gae o'r enw 'cae samwn'. A'r rheswm mae'n cael ei alw'n 'cae salmwn' yw am fod y caeau'n gorlifo bob blwyddyn, ac roedd y trigolion lleol yn mynd i lawr i'r cae i hel y samwn mas o'r pyllau pan oedd y dŵr yn cilio. Mae yna stâd o dai yno. A dŷch chi'n gwybod beth? Mi orlifodd y stâd yna ychydig flynyddoedd yn ôl. Wel, mae hynny'n dweud y cyfan sydd angen i ni ei wybod. Mae yna wersi i'w dysgu, ac yn amlwg dydyn ni ddim wedi'u dysgu nhw'n ddigonol.