Part of the debate – Senedd Cymru am 5:39 pm ar 26 Chwefror 2020.
Diolch, Lywydd. Syndod braidd oedd y cyfraniad agoriadol i'r ddadl hon oherwydd, wrth gwrs, mae'r cynnig ar y papur trefn yn sôn am fethiant datganoli yng Nghymru ac eto, fe aethoch ymlaen i siarad yn llawer ehangach am ddatganoli ar draws y Deyrnas Unedig a'r heriau amrywiol a allai ei wynebu hynny pe bai system ffederal, i bob pwrpas, yn cael ei chyflwyno.
Mae ein gwelliant, wrth gwrs, wedi'i gynllunio i ddeall yn iawn beth yw'r broblem sylfaenol a wynebwyd gennym yng Nghymru ers dyfodiad datganoli, sef ein bod wedi cael Cynulliad Cenedlaethol sydd wedi'i ddominyddu gan un blaid wleidyddol, a'r blaid wleidyddol honno yw'r Blaid Lafur ac mae wedi bod yn Llywodraeth mewn un ffordd neu'r llall ers 1999. Camgymeriad yw cysylltu methiannau'r Llywodraeth honno â datganoli a dod i'r casgliad anghywir yn sgil hynny, rwy’n credu, nad yw datganoli’n gweithio oherwydd methiannau’r Llywodraeth honno. Credwn fod gan ddatganoli lawer iawn o botensial i drawsnewid y genedl hon yn bwerdy o’r math y credwn y gall fod. Credwn hefyd mai'r ffordd o wneud hynny, wrth gwrs, yw pleidleisio dros y Ceidwadwyr Cymreig yn etholiadau nesaf Senedd Cymru er mwyn i ni gael Llywodraeth fwyafrifol Geidwadol.
Rwy'n credu bod gan Blaid Cymru wyneb braidd i fod yn feirniadol o Lywodraethau olynol dan arweiniad Llafur yn ei chynnig a hithau wedi bod yn rhan o un o'r Llywodraethau hynny am gyfnod o bedair blynedd. A gwn eu bod yn hoffi cael neu’n ymddangos fel pe baent oll wedi anghofio’r pedair blynedd hynny, a hoffem ninnau eu hanghofio hefyd, a dweud y gwir—[Torri ar draws.] Iawn, rwy’n hapus i dderbyn ymyriad.