Cwestiynau Heb Rybudd gan Arweinwyr y Pleidiau

Part of 1. Cwestiynau i'r Prif Weinidog – Senedd Cymru am 1:51 pm ar 3 Mawrth 2020.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Mark Drakeford Mark Drakeford Labour 1:51, 3 Mawrth 2020

(Cyfieithwyd)

Diolchaf i arweinydd yr wrthblaid am y cwestiynau yna. O ran lledaeniad, mae cyngor eglur ar gael i gleifion yng Nghymru ac, o heddiw ymlaen, bydd unrhyw glaf sydd angen cyngor yn gallu defnyddio'r rhif 111 i gael cyngor ar goronafeirws heb godi tâl ar yr unigolyn hwnnw. Y cyngor yw, os ydych chi'n credu eich bod yn agored i niwed o gwbl, peidiwch â mynd at y meddyg teulu, peidiwch â mynd i adran damweiniau ac achosion brys, ond cymerwch gyngor drwy'r rhif hwnnw yn y lle cyntaf.

O ran yr un unigolyn sydd wedi cael ei nodi yng Nghymru, wrth gwrs mae Iechyd Cyhoeddus Cymru wedi mynd ati ar unwaith i olrhain cysylltiadau, fel y'i gelwir, i wneud yn siŵr bod unrhyw un a allai fod wedi dod i gysylltiad â'r unigolyn hwnnw ac felly wedi cael ei amlygu i risg hefyd yn hysbys, eu bod yn cael eu profi, a'u bod yn cael y sicrwydd sydd ei angen arnyn nhw.

Mae Paul Davies yn gwneud pwynt pwysig iawn am ofal sylfaenol. Pe byddai coronafeirws yn symud i gyfnod lle'r oedd oedi a lliniaru, fel y mae'r cynllun yn awgrymu, yn cael ei gyflwyno fel y prif ymateb, yna bydd gofal sylfaenol ar y rheng flaen i geisio lliniaru'r angen i bobl fynd i'r ysbyty. Ddoe, trafododd y Gweinidog iechyd, y prif swyddog meddygol a minnau ffyrdd y gallem ni gael gwared ar rai o'r gofynion y mae gofal sylfaenol yn gweithredu yn unol â nhw ar hyn o bryd. Felly, yn aml, o ganlyniad i ddadleuon yma ar lawr y Cynulliad hwn, mae meddygon teulu yn gwneud gwaith monitro mater o drefn ar lawer o gyflyrau—diabetes, er enghraifft—pan fo pobl yn cael eu galw i mewn, yn cael eu monitro ac yn y blaen. Os bydd hon yn dod yn sefyllfa fwy brys, efallai y bydd yn rhaid i ni ohirio rhywfaint o'r gwaith mwy arferol hwnnw y mae meddygon teulu yn ei wneud ar hyn o bryd er mwyn rhyddhau eu hamser i allu ymateb i anghenion mwy taer. Fel yr awgrymodd Paul Davies, ceir canlyniadau cyllidebol i hynny, gan fod meddygon teulu yn cael eu talu ar sail cyflawni'r math hwnnw o weithgarwch. Dyna natur y contract sydd gennym ni gyda nhw, felly byddai'n rhaid i ni allu gwneud yn siŵr bod ein meddygon teulu yn gwybod, trwy beidio â gwneud pethau yr ydym ni'n eu disgwyl ganddyn nhw ar hyn o bryd i ryddhau eu hamser ar gyfer pethau mwy brys, na fydden nhw o dan anfantais ariannol o ganlyniad, a cheir hyblygrwydd yn ein cyllidebau i wneud yn siŵr y gallwn ni wneud hynny.