6. Pa gamau y mae'r Prif Weinidog yn eu cymryd i wella'r broses o reoli llifogydd yn Nyffryn Conwy yn dilyn stormydd diweddar? OAQ55155

Diolchaf i'r Aelod am hynna, Llywydd. Mae Llywodraeth Cymru yn parhau i fuddsoddi mewn cynlluniau i leihau llifogydd yn nyffryn Conwy, fel yr ydym ni wedi ei wneud dros y degawd diwethaf. Rydym ni hefyd yn darparu 100 y cant o arian grant i awdurdodau lleol i drwsio seilwaith llifogydd a ddifrodwyd gan stormydd diweddar.

Iawn, diolch. Nawr, fel y gwyddoch, mae etholaethau ar draws Aberconwy wedi cael eu distrywio, yn arbennig, gan storm Ciara. Nawr, mae diffyg presenoldeb a dull mwy cadarn a rhagweithiol gan Cyfoeth Naturiol Cymru wedi achosi cryn bryder yn fy etholaeth i, a byddwch yn ymwybodol fy mod i wedi cynnal cyfarfod ddydd Sadwrn, ac rydym ni'n sefydlu—. Rwy'n credu bod 121 wedi dod draw, yn bryderus dros ben, yn ofidus dros ben ac yn ddig dros ben gyda Llywodraeth Cymru. Yr hyn a ddywedwyd oedd—ac roedd yn farn gan y mwyafrif llethol—nad yw Cyfoeth Naturiol Cymru yn addas i'w ddiben, neu y dylai'r llythrennau blaen Saesneg, NRW, sefyll am 'no real work'. Nawr, mae nifer cynyddol o bobl yn Aberconwy sy'n credu bod angen ymchwiliad i lifogydd yn Llanrwst, ac eto dywedodd y Gweinidog, dair neu bedair wythnos yn ôl, ei bod wedi cael sicrwydd gan Cyfoeth Naturiol Cymru y byddai cynlluniau lliniaru llifogydd cyfredol sydd ar waith yn golygu bod Llanrwst yn weddol ddiogel. Wel, rwy'n credu bod storm Ciara wedi profi ei bod hi'n anghywir y tro hwnnw.

Nawr, yn y byrdymor, mae angen gweithredu ar frys arnom i helpu i atal digwyddiadau yn y dyfodol. Yn y cyfarfod, codwyd nifer o bryderon am agweddau sylfaenol ar reoli llifogydd, fel y ffaith na allen nhw gael bagiau tywod. Nawr, cyn i chi feio'r awdurdod lleol, mae'n rhaid i chi gofio mai eich Llywodraeth chi sydd wedi rhoi cyllid truenus o annigonol i Gyngor Bwrdeistref Sirol Conwy—[Torri ar draws.]

Rwy'n siŵr bod yr Aelod yn dod at ei chwestiwn. Rwyf i wedi bod yn hael iawn, felly os gallwch chi ofyn eich cwestiwn—

Mi ydwyf. Byddai llidiardau ar gyfer eiddo a effeithiwyd wedi bod yn ddull da iawn o liniaru risg, ac maen nhw'n gofyn amdanyn nhw ar gyfer y dyfodol. Felly pa gamau y byddwch chi'n eu cymryd nawr i helpu i sicrhau bod Cyfoeth Naturiol Cymru yn gwneud ei waith mewn gwirionedd ac yn dal y cyfrifoldeb hwnnw'n bwysig iawn i weithio gyda Llywodraeth Cymru, i weithio law yn llaw â'n hawdurdodau lleol, a dim ond i fabwysiadu dull mwy rhagweithiol? Pe byddai hynny wedi digwydd, ni fyddai nifer o adeiladau yn Llanrwst wedi cael eu heffeithio.

Llywydd, nid wyf i'n mynd i feio'r awdurdod lleol o gwbl. Pan siaradais â'r arweinydd, arweinydd Ceidwadol cyngor Conwy, cefais gyfrif eglur iawn o'r ymdrechion aruthrol a wnaeth yr awdurdod lleol dros y dyddiau anodd hynny. Ac ni ddylai hithau ychwaith. Rwyf i wir yn credu ei bod hi'n gwbl anghywir iddi feirniadu Cyfoeth Naturiol Cymru pan fo'r bobl sy'n gweithio i Cyfoeth Naturiol Cymru, ym mhobman yr wyf i wedi mynd iddo yng Nghymru, wedi gwneud gwaith arwrol, benwythnos ar ôl penwythnos, i amddiffyn pobl a chartrefi rhag dyfodiad y llifogydd hynny. Mae ei chlywed hi'n beirniadu'r bobl hynny a oedd allan yno yn achub bywydau, yn achub eiddo, o gysur ei sedd yn y Cynulliad hwn—nid yw wir yn unrhyw glod iddi.

Pan roeddwn i yng Nghonwy yn siarad â thrigolion, roedden nhw'n siarad â mi am eu diolchgarwch enfawr i weithwyr Cyfoeth Naturiol Cymru a safodd yno yn y glaw hwnnw ac yn y llifogydd hynny yn clirio draeniau â llaw ac yn clirio amddiffynfeydd i wneud yn siŵr na fyddai cartrefi'n dioddef llifogydd. Rwy'n deall, wrth gwrs fy mod i'n deall, bod pobl y mae eu cartrefi a'u heiddo wedi cael eu heffeithio yn ddig am hynny, a'u bod eisiau i rywbeth gael ei wneud yn well yn y dyfodol. Nid yw'n gwneud dim daioni o gwbl iddyn nhw ddim ond ceisio atodi'r dicter hwnnw i feio sefydliad a wnaeth bopeth y gallai i'w hamddiffyn nhw a'u heiddo. Bydd ymchwiliadau, wrth gwrs. Cyfrifoldeb statudol yr awdurdod lleol, o dan Ddeddf 2010, yw cynnal ymchwiliad nawr i'r hyn a ddigwyddodd yn Llanrwst ac mewn mannau eraill. Siaradais ag arweinydd y cyngor am hynny a gwn y byddan nhw'n rhoi ystyriaeth ddifrifol iawn i hynny. Mae'n ymddangos bod ganddyn nhw syniad llawer mwy cytbwys o'r hyn a aeth o'i le a'r hyn y mae angen ei wneud na'r Aelod sy'n eu cynrychioli nhw yn y fan yma yn ôl pob golwg.