Rwy'n codi i siarad am y pwnc troseddau casineb, a phan fydd pobl yn meddwl am droseddau casineb, yn aml iawn, byddan nhw'n meddwl am droseddau casineb mewn termau hiliol ac maen nhw'n iawn i wneud hynny, oherwydd yn 2018-19, roedd 68 y cant o'r holl droseddau casineb yn rhai hiliol, ar draws Cymru ac ar draws yr holl droseddau. Ac rwyf i'n canmol y gwaith sydd wedi ei wneud i roi hyder i bobl ddod ymlaen, ac mae hynny'n golygu pob un o'r 3,932 ohonyn nhw sydd wedi dod ymlaen. Ond mae troseddau casineb eraill, sef: cyfeiriadedd rhywiol, crefyddol a thrawsryweddol. Ond rwyf i eisiau canolbwyntio heddiw ar droseddau casineb anabledd.

Mae gan Lywodraeth Cymru fframwaith gweithredu a lansiwyd yn 2014, ac mae'n ystyried troseddau o dan Ddeddf Cydraddoldeb 2010, a'u nodweddion gwarchodedig. Rwyf i'n ei chael hi braidd yn frawychus—ac rwy'n gobeithio y bydd pawb yn rhannu fy mraw—bod 120 o droseddau casineb wedi eu hadrodd gan ddioddefwyr anabl. A dyna yn wir yw'r peth mwyaf arswydus i mi, wrth sôn am bobl sydd eisoes yn wynebu heriau enfawr mewn bywyd dim ond er mwyn llwyddo i fyw eu bywyd bob dydd, yn cael eu gwawdio gan bobl abl, dim ond oherwydd nad ydyn nhw'n edrych fel nhw. Felly, mae thema gyffredin glir iawn, ac fe wnaeth Jenny yn dda iawn i ddisgrifio hynny, oherwydd yr hyn y mae trosedd casineb yn ymwneud ag ef mewn gwirionedd yw, 'Nid wyt ti'n un ohonom ni'. Mae'n ymwneud â chadw pobl ar yr ymylon. Mae'n ymwneud â'u rhoi mewn bocs fel eu bod nhw'n edrych yn wahanol i chi, ac mae'n rhaid i ni gydnabod y realiti hwnnw, oherwydd heb gydnabod y realiti hwnnw, ni fyddwn ni byth yn dod trwodd a chyrraedd yr ochr arall.

Felly, dyna pam yr wyf i'n falch bod Llywodraeth Cymru wedi buddsoddi £350,000 o gyllid mewn ysgolion ar gyfer y flwyddyn sydd i ddod, ac y bydd hynny'n cael ei gyflawni gan Gymdeithas Llywodraeth Leol Cymru mewn canllawiau gwrth-fwlio ar gyfer ysgolion. Gan fy mod i o'r farn mai ein gobaith gorau ar gyfer y dyfodol—ac weithiau, ein hunig obaith ar gyfer y dyfodol—yw i bobl ifanc dderbyn a chydnabod nad yw gwahaniaeth yn rhywbeth i ymosod arno; ei fod yn rhywbeth i'w groesawu—ein bod ni i gyd yn wahanol, diolch byth, a'n bod ni'n rhannu dynoliaeth gyffredin. Dyna pwy ydym ni mewn gwirionedd, a dyna'r hyn yr ydym ni'n wirioneddol awyddus i'w gydnabod. Ac rwy'n credu y bydd addysgu plant drwy'r rhaglen hon y gallan nhw herio camwybodaeth ac y gallan nhw adnabod areithiau casineb, yn sicr yn helpu'r bobl ifanc hynny i dyfu i fyny ac i fod yn unigolion cytbwys—[Torri ar draws.] Mewn munud. Ond rwy'n credu ei bod hi'n hanfodol bod y bobl sydd yn adrodd amdano—ac rwy'n sôn yn fan yma am bobl ifanc, yn enwedig pan ein bod yn sôn am blant ysgol—eu bod yn cael eu nodi ac yn cael cynnig rhywfaint o gwnsela, oherwydd y trawma y maen nhw wedi ei ddioddef, fel eu bod nhw eu hunain yn gallu dod drwy hynny. Ac rwyf i'n credu y bydd y bwrdd cyfiawnder troseddol ar gyfer troseddau casineb sydd wedi ei sefydlu, yn galluogi'r gwaith rhwng y partneriaid, gan gynnwys heddluoedd Cymru, ond yr holl asiantaethau eraill hefyd, er mwyn i ni allu bwrw ymlaen a chydnabod pob agwedd ar droseddau casineb. Diolch.