A allem ni gael dadl ar ddathlu diwylliant, treftadaeth a harddwch naturiol Cymoedd y de, a sut y gall y rhain gyfrannu at ansawdd bywyd trigolion a hefyd fod yn atyniad i ymwelwyr dydd a thwristiaid fel ei gilydd? Ddydd Gwener diwethaf roeddwn yn falch o fod yn bresennol mewn digwyddiad yng nghlwb bechgyn a merched Nant-y-moel, sydd, diolch i bartneriaeth rhwng clwb bechgyn a merched Nant-y-moel a Chyngor Cymuned Cwm Ogwr, o dan gadeiryddiaeth Leanne Hill, a Chyngor Bwrdeistref Sirol Pen-y-bont ar Ogwr ac eraill, wedi'i adfywio'n llwyr gyda dros £300,000 o fuddsoddiad, ac mae bellach yn ganolfan gymunedol a threftadaeth i'r cwm, yn ogystal â'r gweithgareddau parhaus a gynhelir i'r hen a'r ifanc yn y ganolfan a'r caffi sy'n cael ei redeg gan wirfoddolwyr, a llawer mwy. Ond dathlodd y digwyddiad waith y rheini a chymdeithas hanes lleol Cwm Ogwr, sy'n gweithio'n galed iawn, a llawer o bartneriaid eraill, i ddatblygu'r ganolfan hon a dwsin o fyrddau dehongli ar hyd llwybr beicio hardd Cwm Ogwr o bentref tlws Melin Ifan Ddu i fynyddoedd syfrdanol y Bwlch, gan adrodd straeon ein pobl a'n cymunedau.  

Yr hyn sy'n fy nharo, Gweinidog, yw pa mor aml caiff Cymoedd Morgannwg, sef Cwm Garw, Cwm Ogwr a'r Gilfach eu hanwybyddu yn y llyfrynnau twristiaeth a'r hyrwyddiadau sgleiniog, ac eto maen nhw o ddiddordeb mawr i bobl leol ac i ymwelwyr, ac mae ganddyn nhw'r modd i ddatblygu balchder yn y fan o le yr ydym yn dod, a swyddi hefyd gan bobl sy'n dod i seiclo, cerdded ac anadlu'r awyr iach, ac aros ychydig, wrth i ni adrodd straeon dirgel wrthynt am Iolo Morgannwg, y bardd a'r eisteddfodwr o Forgannwg, a Lynn 'the leap' Davies, a enillodd record byd yn y naid hir yng ngemau Olympaidd Tokyo ym 1964, gan ddefnyddio ei gyfarwydd-dra â'r amodau erchyll o wynt a glaw i ennill pencampwyr y byd ar y pryd. Byddai dadl yn caniatáu i ni, Gweinidog, ystyried sut y gallwn ni wneud mwy o botensial cymdeithasol ac economaidd y gwythiennau dwfn hyn o hanes a chwedlau, a sut y gall Llywodraeth Cymru ein helpu i adrodd hanes y Cymoedd i gynulleidfa lawer ehangach, er budd i ni ac er budd i Gymru hefyd.