4. Datganiad gan y Gweinidog Iechyd a Gwasanaethau Cymdeithasol: Y wybodaeth ddiweddaraf ar Coronafeirws (COVID-2019)

Part of the debate – Senedd Cymru am 3:52 pm ar 3 Mawrth 2020.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Vaughan Gething Vaughan Gething Labour 3:52, 3 Mawrth 2020

(Cyfieithwyd)

Diolch am y sylwadau a'r cwestiynau. Hoffwn ddechrau efallai gyda'ch sylw olaf a'r sylw a wnaethoch chi yn gynharach am y ffordd y gallwn ni ddewis ymddwyn. Yn anffodus, mae bob amser rhai pobl sy'n barod i geisio manteisio ar sefyllfa sy'n peri problem a gwneud elw ariannol. Rydym ni'n ei weld mewn ystod eang o feysydd ac, yn anffodus, disgwyliaf y bydd pobl yn ceisio gwneud hynny yn y sefyllfa hon. Mae'r rhan fwyaf o bobl, fodd bynnag, yn ymateb mewn modd mwy anhunanol ac un sy'n estyn allan ac yn dangos bod pobl yn gofalu am eu cymdogion, a phobl nad ydynt yn eu hadnabod cystal. A dyna'r elfen honno eto am gynhyrfu a pheidio â chynhyrfu, a pheidio â lledaenu gwybodaeth anghywir am y sefyllfa wirioneddol.

Felly, os cysylltir â phobl am gyngor neu arweiniad ac y gofynnir pris mawr am hynny, ond cynigir cymorth, fe ddylen nhw ailfeddwl. Os yw'n swnio'n rhy dda i fod yn wir, mae hynny bron yn sicr yn wir, ac os yw pobl yn gofyn am symiau sylweddol o arian am yr hyn y credwch y dylai fod ar gael gan y Gwasanaeth Iechyd Gwladol, yna, unwaith eto, cymerwch gam yn ôl, ac i ddychwelyd at y sylw am dderbyn arweiniad o ffynhonnell o wybodaeth ac arweiniad y gellir ymddiried ynddo. Mae prif swyddog meddygol Iechyd Cyhoeddus Cymru a Llywodraeth Cymru yn darparu diweddariadau rheolaidd a gwybodaeth i bobl eu dilyn. A gobeithiaf y bydd yr Aelodau yn defnyddio eu sianeli cyfryngau cymdeithasol eu hunain i hyrwyddo hynny.

Mae'r gwasanaeth 111 bellach wedi cael adnoddau i ddarparu gwasanaeth i Gymru gyfan i ymdrin â'r coronafeirws. Os oes angen ystyried adnoddau ariannol ychwanegol sy'n mynd y tu hwnt i allu'r adran iechyd i wneud hynny, yna, wrth gwrs, bydd y Llywodraeth gyfan yn trafod hynny. Mae'n bosib hefyd, wrth gwrs, y bydd ar adrannau eraill eisiau adnoddau, nid dim ond yr adran iechyd. Mae hynny'n dibynnu ar yr angen ac ar yr hyn y gallai fod angen i'r Llywodraeth ei wneud rywbryd yn y dyfodol.

O ran ymwybyddiaeth, rwy'n credu ei bod hi'n anodd rhagweld nifer y bobl na fyddent yn ymwybodol bod y coronafeirws yn fater cyfredol sy'n wynebu'r DU a'r byd ehangach. Rwy'n credu mai prin yw'r hyn y gall y Llywodraeth ei wneud y tu hwnt i'r hyn sy'n cael ei wneud eisoes i hyrwyddo neges ymwybyddiaeth gyhoeddus o ynghylch y sefyllfa yr ydym ni ynddi. Mae lansio'r cynllun gweithredu ar y cyd heddiw yn ddigwyddiad na welwyd mo'i debyg o'r blaen, yn sicr yn fy amser i ym myd gwleidyddiaeth, a byddwn yn ceisio sicrhau y caiff y negeseuon hynny yn y cynllun hwnnw, nid yn unig yn ymwneud â'r dyfodol ond yn ymwneud â heddiw, yn cael eu hatgyfnerthu'n gyson ac yn barhaus, gan gynnwys, wrth gwrs, y neges 'ei ddal, ei daflu, ei ddifa', yn enwedig o ran golchi eich dwylo'n effeithiol. 

O ran offer amddiffynnol ym maes gofal sylfaenol neu, yn wir, ym maes gofal eilaidd, rydym ni wedi gwneud popeth rwy'n credu sy'n rhesymol, nid dim ond i sicrhau fod y cyfarpar hwnnw ar gael, ond wedyn i'w ddarparu lle mae'n angenrheidiol. Felly, nid mater o gadw offer yn unig mo hyn; nid yw hynny'n angenrheidiol ar hyn o bryd. Mae angen i bobl, gan gynnwys y rhan fwyaf o weithwyr y gwasanaeth iechyd, fynd ynghylch eu dyletswyddau yn y ffordd arferol.

Yna, yn olaf, i ailadrodd y sylw hwn nad yw'n ymwneud â'r Siambr hon yn unig, ond â phedair Llywodraeth y Deyrnas Unedig—rwyf wedi gwneud y sylw hwn o'r blaen. Dylai roi rhywfaint o gysur i bobl fod pedair Llywodraeth wahanol sydd â phedair blaenoriaeth wleidyddol wahanol ar amrywiaeth o bethau, gyda phedwar Gweinidog iechyd gwahanol a phedair plaid wahanol, yn dal i ddod at ei gilydd i weithio ar sail y DU gyfan, ac i wneud hynny ar sail y cyngor gorau sydd ar gael i bob un ohonom ni, ac, wrth gwrs—[Anghlywadwy.]—y cyngor a'r arweiniad a roddir i ni gan y pedwar prif swyddog meddygol i gadw'r cyhoedd mor ddiogel â phosib.