Diolch i bawb a gymerodd ran yn y ddadl hon. Credaf iddi fod yn ddiddorol iawn hyd yn hyn, ac rwy'n sylweddoli efallai mai prif fyrdwn y ddadl yw lleihau nifer y plant mewn gofal mewn ffordd ddiogel, ond wrth drafod cyfleoedd bywyd, sef pwynt 2 ein cynnig, rwy'n credu bod angen inni edrych ar y berthynas rhwng plant sy'n derbyn gofal a'r system addysg y maent ynddi a'r modd y diwellir anghenion y plant hynny. Nid yw'n fater sy'n sefyll ar ei ben ei hun, wrth gwrs. Fel y dywedodd Caroline Jones, gall llu o brofiadau plentyndod beryglu gallu unrhyw blentyn i gael unrhyw beth o'r system addysg ffurfiol i wella eu cyfleoedd bywyd, ond mater i'r system mewn gwirionedd yw ymateb i anghenion y plant a'r rôl a chwaraeir gan bobl bwysig eraill ym mywyd y plentyn, yn hytrach nag fel arall.  

Felly, y cwestiwn cyntaf rwyf am ei ofyn yw: pa mor hyderus rydym ni fod gofalwyr maeth yn cael eu cefnogi'n dda a pha mor dda y cânt eu hyfforddi a'u hannog i ganfod y ffyrdd gorau o helpu'r plentyn sydd yn eu gofal i gael y gorau o'u haddysg? Crybwyllwyd hyn eisoes, ond gwnaeth ein pwyllgor plant waith trawiadol iawn ychydig flynyddoedd yn ôl ar ddiffyg cymorth ôl-fabwysiadu effeithiol i rieni newydd, ond credaf fod yr un peth yn mynd i fod yn wir am leoliadau maeth hirdymor—nid y rhai byrrach, ond y gofalwyr maeth mwy hirdymor, gan gynnwys gofalwyr sy'n berthnasau, wrth gwrs, sy'n mynd drwy eu cymysgedd eu hunain o emosiynau cymhleth iawn yn ymwneud â'u teulu eu hunain. Felly rwyf am wneud y pwynt fod pwynt 4(d) ein cynnig yn ymwneud â mwy na diogelwch plentyn, a'u hymddygiad efallai, mae'n ymwneud â chydnabod y gall ysgol fod yn un lle arall i blentyn sy'n derbyn gofal deimlo ei fod ar goll, yn ddiflas a heb fod yn perthyn, neu nad oes neb yn ei ddeall, ac nad yw'n cael cymorth, hyd yn oed yn yr ysgolion sy'n fwyaf effro i anghenion ychwanegol plant sy'n derbyn gofal. Felly, a allwn fod yn sicr a gofyn i ni'n hunain a oes gan ofalwyr maeth yr holl arfau sydd eu hangen arnynt i ymladd dros eu plentyn yn ysgol y plentyn hwnnw? Fel y clywsom eisoes, mae canlyniadau addysgol plant sy'n derbyn gofal yn waeth na rhai eu cyfoedion. Nid wyf am ailadrodd hynny eto.  

Wrth gwrs, dylem fod yn falch fod 23 y cant o blant sy'n derbyn gofal bellach yn cael pum TGAU da. Mae hynny wedi cynyddu'n sylweddol yn yr wyth mlynedd diwethaf, ond mae 23 y cant o'r plant hynny'n dal i adael ysgol heb gymwysterau o gwbl. Sut y mae hynny wedi digwydd? Beth sydd wedi mynd mor dda ac mor anghywir ar yr un pryd, oherwydd y tu ôl i'r ffigurau hynny mae eraill a ddylai fod yn destun pryder i ni. Rydym eisoes wedi clywed mai 10.9 y cant o blant sy'n derbyn gofal—sy'n gyfran fach iawn—sy'n cyrraedd y pwynt y gellir ei ddisgwyl yn rhesymol gan blentyn 16 oed. Felly, tybed a welwn ostyngiad yn awr yn yr ystod honno o—[Torri ar draws.] Ie, ar bob cyfrif.