Part of the debate – Senedd Cymru am 5:02 pm ar 4 Mawrth 2020.
Wel, weithiau mae'n ddewis olaf, ond yr hyn roeddwn yn ei ddweud oedd, rwy'n credu bod angen mwy o waith atal er mwyn sicrhau nad yw plant yn cael eu rhoi mewn gofal yn y lle cyntaf. Ac nid wyf yn credu bod y rhwydwaith cymorth yno. Felly, rwy'n cytuno â chi—weithiau, ond nid yn gyfan gwbl, Rhianon. Diolch.
Felly, ble roeddwn i? Roeddwn wedi dweud bod yn rhaid i Lywodraeth Cymru a Llywodraeth y DU weithio gyda'i gilydd i ddeall pam fod gennym niferoedd mor uchel o blant yn cael eu rhoi mewn gofal, a chymryd camau i sicrhau nad Cymru yw'r wlad â'r gyfran uchaf o blant mewn gofal yn y DU.
Felly, ar wahân i fynd i'r afael â'r cynnydd yn nifer y plant sy'n cael eu rhoi mewn gofal, rhaid i Lywodraeth Cymru wneud cymaint mwy i wella'r canlyniadau i blant sy'n derbyn gofal. Rhaid inni dorri'r cylch o ddechrau gwael mewn bywyd yn arwain at gyfleoedd gwael mewn bywyd. Mae gwaith gwych yn cael ei wneud ar draws Cymru, ond oherwydd pwysau ar y gweithlu a chyllid, dyna yw'r eithriad yn hytrach na'r norm. Rydym i gyd yn gwybod bod atal yn well na gwella, mae'n rhaid inni wneud popeth yn ein gallu i sicrhau nad yw profiadau niweidiol yn ystod plentyndod yn atal plant mewn gofal rhag dod yn oedolion iach, gweithgar a chynhyrchiol. Gwyddom yn rhy dda fod plant mewn gofal yn llai tebygol o gael cymwysterau addysgol da, yn profi mwy o broblemau iechyd a lles ac o gael anghenion tai fel oedolion, ac yn wynebu mwy o risg o gamddefnyddio sylweddau. Drwy fuddsoddi i liniaru'r risgiau hyn, byddwn yn gwella'r canlyniadau i'r unigolyn, a byddwn yn gwella ein cymdeithas yn ei chyfanrwydd hefyd.
Fel y dywedais yn gynharach, ceir enghreifftiau gwych o waith ardderchog yn cael ei wneud, a hoffwn dynnu sylw unwaith eto at waith sefydliad Roots Foundation Wales yn fy rhanbarth i. Elusen yw hi sy'n cael ei harwain gan wirfoddolwyr yn Abertawe, gyda'r nod o gefnogi pobl ifanc mewn gofal, rhai sy'n gadael gofal, plant mewn angen ac oedolion sydd wedi gadael gofal gyda chyfnod pontio o fyw'n annibynnol. Maent yn helpu pobl ifanc yn llwyddiannus iawn i bontio i fywyd y tu allan i'r system ofal ac maent yn addysgu'r sgiliau sydd eu hangen i fyw'n annibynnol—sgiliau y mae'r rhan fwyaf ohonom yn eu dysgu gan rieni, ond nad yw plant mewn gofal yn meddu arnynt bob amser, yn anffodus, oherwydd amryw fathau o bwysau. Dylai'r hyn y mae Roots Foundation Wales yn ei wneud ddigwydd fel mater o drefn ac ni ddylai fod angen elusennau fel hyn, ond rwyf fi a'r cannoedd o blant y maent wedi'u cefnogi yn falch eu bod yn bodoli. Fodd bynnag, mae dyletswydd arnom i'r 7,000 o blant sydd mewn gofal i wneud cymaint mwy. Rwy'n annog yr Aelodau i gefnogi'r cynnig hwn.