Part of the debate – Senedd Cymru am 9:00 pm ar 10 Mawrth 2020.
Rydych chi wedi fy siomi, oherwydd fe wnaethom ni siarad am welliannau rhagweledol, ac oherwydd fy mod i'n poeni y bydd yn cael ei anghofio, neu y bydd yn cael ei ganiatáu i lusgo ymlaen ac ymlaen. Rwyf i wedi bod yn Aelod Cynulliad am 10 mlynedd ac un o'r achosion cyntaf y bu'n rhaid i mi ddelio ag ef oedd dyn ifanc a oedd wedi ei fwrw drosodd gan gar ac a gafodd ei barlysu o'i wddf i'w droed, a rhoddwyd gofal iechyd iddo 24 awr y dydd, saith diwrnod yr wythnos, ond cafodd ei faethu hefyd—pan rwy'n dweud ei fod yn ddyn ifanc, roedd e'n blentyn, yn fachgen—cafodd ei faethu ac felly cafodd ymyriad gan y gwasanaethau cymdeithasol. Cafodd y bachgen ifanc hwnnw ei arteithio gan y tîm iechyd. Roedden nhw'n arfer chwarae jôcs arno, fel tynnu ei bad anymataliaeth a'i ddal i fyny wrth ei drwyn, a chwerthin. Roedd ganddo dracheotomy, a byddai'n rhaid iddyn nhw newid tiwbiau amrywiol a phan fyddai ef—drwy rwystredigaeth—yn arfer gweiddi a sgrechian, bydden nhw'n ei dynnu allan a dawnsio o gwmpas gydag un newydd cyn ei roi yn ôl i mewn eto, i ddysgu gwers iddo. Dyma blentyn sydd wedi ei barlysu'n llwyr o'i wddf i lawr: nid wyf i erioed wedi ei anghofio; yr oedd yn un o fy achosion cyntaf. Gweithiais ar ei achos am ddwy flynedd; y mae wedi ei serio yn fy enaid.
Yr hyn sydd wedi ei serio yn fy enaid mewn gwirionedd ar ben yr hyn a ddigwyddodd iddo, yw'r ffordd y gwnaeth yr holl wasanaethau hynny osgoi bai. Nid oedd ar y GIG; nid oedd ar y gwasanaethau cymdeithasol. Fe wnes i hel achos a chael pawb yn rhan ohono: AGGCC; roedd gen i arolygwyr iechyd; y cyfan, ac roedd yn anhygoel cymaint o le i osgoi bai a oedd yn y broses gwyno honno. Roedd yn rhyfeddol sut y llwyddodd pobl i osgoi bod yn gyfrifol, ac fe wnes i dyngu llw bryd hynny ni waeth beth arall y byddwn i'n ceisio ei wneud, y byddwn i'n ceisio dod â'r cyfan at ei gilydd, er mwyn i'w ofalwyr maeth, y gweithwyr iechyd proffesiynol a wnaeth ofalu amdano, y doctor, y meddyg teulu, allu mynd ar ôl y bobl iawn a dweud, 'Hei. Chi sydd ar fai, ewch chi ati i'w ddatrys. Ewch chi ati i geryddu'r bobl hynny. Ewch chi ati i ailhyfforddi'r bobl hynny. Ewch chi ati i ddiswyddo'r person hwnnw, ac ewch chi ati i wneud bywyd y plentyn hwnnw'n well eto.'
Ond ni wnaeth hynny ddigwydd, oherwydd bu'n rhaid i ni fynd i bob man gyda'n proses gwyno. Ac mae wedi bod yn hunllef, a dyna pam—. Nid wyf i'n gofyn i chi ei ailysgrifennu, a dyma beth rwy'n poeni amdano, mai ar y ford gron yr ydych chi'n sôn am wneud y cyfan. Nid wyf i'n gofyn i chi ailysgrifennu proses gwyno'r GIG. Nid wyf i'n gofyn i chi ailysgrifennu proses gwyno gofal cymdeithasol. Rwy'n gofyn i chi ddatblygu system newydd sbon lle, ar yr adegau pan fo'n fater ar y cyd, lle ceir cyfrifoldeb ar y cyd, yna ceir proses lle mai dim ond un alwad ffôn y mae'n rhaid i'r dinesydd druan sydd wedi cael cam ei gwneud, un person y mae'n rhaid siarad ag ef i ddatrys y mater cyfan. Gallwch chi wneud hynny mewn chwe mis. Mae gennych chi ddigon o awdurdod, rydych chi'n unigolyn hynod ddeallus, a gallwch chi ysgogi'r tîm hwnnw pan fyddwch chi'n dymuno gwneud hynny, ac nid wyf i'n credu bod y gwelliant hwn yn afresymol, gan ei fod yn ymwneud â diogelu'r dinesydd, ac rwy'n gofyn i'r Aelodau gefnogi gwelliannau 43 a 47.