Diolch yn fawr, Dirprwy Lywydd. Heddiw, rwy'n cyflwyno i'r Senedd ar gyfer ei chymeradwyaeth fanylion cyfraniad Llywodraeth Cymru at y cyllid refeniw craidd ar gyfer y pedwar comisiynydd heddlu a throseddu yng Nghymru ar gyfer 2020-21.

Cyn i mi wneud hynny, Llywydd, yn enwedig o ystyried y digwyddiadau diweddar, hoffwn ddiolch ar goedd i holl wasanaethau brys Cymru am eu dycnwch a'u dewrder, ac rwy'n siŵr bod y Siambr hon a holl drigolion Cymru yn ategu'r sylwadau hyn. Mae'r rhai sy'n gwasanaethu yn ein heddluoedd ledled Cymru nid yn unig yn cadw ein cymunedau'n ddiogel, maen nhw'n cynnal y safonau uchaf o ran dyletswydd, ymroddiad ac, ar brydiau, dewrder. Dangoswyd hyn yn fwyaf diweddar pan oeddent yn gweithio gydag eraill i ddiogelu ac achub rhai o'n cymunedau o'r stormydd diweddar. Rwy'n cydnabod pwysigrwydd heddluoedd Cymru a'u swyddogaeth hanfodol yn gwarchod a gwasanaethu ein cymunedau yma. Mae gwasanaeth yr heddlu yng Nghymru yn enghraifft gadarnhaol o'r modd y gall gwasanaethau sydd wedi'u datganoli a heb eu datganoli gydweithio'n effeithiol â'i gilydd.

Bydd yr Aelodau'n ymwybodol y caiff yr arian craidd ar gyfer yr heddlu yng Nghymru ei ddarparu drwy drefniant tair ffordd sy'n cynnwys y Swyddfa Gartref, Llywodraeth Cymru a'r dreth gyngor. Gan nad yw polisïau plismona a materion gweithredol wedi eu datganoli, y Swyddfa Gartref sy'n pennu ac yn llywio'r darlun ariannu cyffredinol. Bu'r dull sefydledig o bennu a dosbarthu cydran Llywodraeth Cymru, felly, yn seiliedig ar egwyddor o sicrhau cysondeb a thegwch ledled Cymru a Lloegr.

Hoffwn ddiolch hefyd i'r comisiynwyr am eu hamynedd eleni. Oherwydd yr anhrefn a'r ansicrwydd o du San Steffan sydd, yn anffodus, yn beth rheolaidd erbyn hyn, ni chafodd y comisiynwyr setliad dros dro ar gyfer yr heddlu eleni. Gydag oedi ar ôl oedi o ran cyllideb y DU, oherwydd yr etholiad cyffredinol, ymadael â'r Undeb Ewropeaidd, a Changhellor newydd nawr i ychwanegu at yr ansicrwydd parhaus, bu'n rhaid i'r comisiynwyr roi gwybod i'w panelau heddlu a throseddu am y newid arfaethedig mewn praesept llai na phythefnos ar ôl cael gwybod am eu dyraniadau cyllid. Hyd yn hyn, nid yw Llywodraeth y DU wedi cyhoeddi ei chyllideb ar gyfer 2020-21, gan arwain at ansicrwydd parhaus i'n gwasanaethau cyhoeddus, ein busnesau ac unigolion. 

Fel yr amlinellwyd yng nghyhoeddiad terfynol setliad yr heddlu ar 22 Ionawr, mae cyfanswm y cymorth refeniw heb ei neilltuo ar gyfer y gwasanaeth heddlu yng Nghymru ar gyfer 2020-21 yn cyfateb i £384 miliwn. Mae cyfraniad Llywodraeth Cymru i'r swm hwn, drwy grant cynnal refeniw ac ardrethi annomestig wedi'u hailddosbarthu, yn £143.4 miliwn—a'r arian hwn y gofynnir i chi ei gymeradwyo heddiw.

Fel mewn blynyddoedd blaenorol, mae'r Swyddfa Gartref wedi penderfynu cael system waelodol ar gyfer y fformiwla sy'n seiliedig ar anghenion. Mae hyn yn golygu, ar gyfer 2020-21, y caiff comisiynwyr heddlu a throseddu ledled Cymru a Lloegr i gyd gynnydd o 7.5 y cant mewn cyllid o'i gymharu â 2019-20. Bydd y Swyddfa Gartref yn darparu grant ychwanegol gwerth £14.4 miliwn i sicrhau bod Heddlu Dyfed-Powys a Heddlu Gogledd Cymru yn cyrraedd y lefel gwaelodol.

Mae'r Swyddfa Gartref yn dweud bod y setliad hwn yn cynnwys yr arian i recriwtio 6,000 o heddweision ychwanegol i'w rannu ymysg y 43 o heddluoedd yng Nghymru a Lloegr. Mae Llywodraeth Cymru yn benderfynol o gryfhau'r economi a chreu cyfleoedd cyflogaeth ledled y wlad. Rwy'n croesawu'r cyfle i bobl ledled Cymru ystyried gyrfa yn yr heddluoedd. Mae Prif Weinidog y DU wedi ymrwymo i darged o 20,000 o swyddogion newydd dros y tair blynedd nesaf. Fodd bynnag, er mwyn i hyn ddigwydd, pwysaf ar Lywodraeth y DU i addo darparu'r cyllid cysylltiedig i'n comisiynwyr heddlu a throseddu ar gyfer y dyfodol.

Fel yn 2019-20, bydd y Swyddfa Gartref yn parhau i ddarparu grant penodol i gomisiynwyr yr heddlu a throseddu yn 2020-21 i ariannu'r pwysau ychwanegol o ganlyniad i newidiadau gan Lywodraeth y DU i'r cyfraddau cyfraniadau pensiwn. Mae'r Swyddfa Gartref wedi cadw gwerth y grant ar £143 miliwn yn 2020-21, gyda £7.3 miliwn o'r arian hwn yn cael ei ddyrannu i gomisiynwyr yng Nghymru. Mae gan gomisiynwyr yr heddlu a throseddu y gallu hefyd i godi arian ychwanegol drwy eu praesept treth gyngor. Mae Llywodraeth y DU wedi gosod y terfyn praesept uchaf ar gyfer comisiynwyr yn Lloegr i £10 yn 2020-21, gan amcangyfrif y bydd hyn yn codi £250 miliwn yn ychwanegol. Yn wahanol i'r terfynau sy'n berthnasol yn Lloegr, mae gan gomisiynwyr heddlu a throseddu Cymru y rhyddid i wneud eu penderfyniadau eu hunain ynghylch cynnydd yn y dreth gyngor. Mae pennu'r praesept yn rhan allweddol o swyddogaeth y comisiynydd heddlu a throseddu, sy'n dangos atebolrwydd i'r etholwyr lleol.

Rydym yn sylweddoli bod angen gwneud penderfyniadau anodd wrth ddatblygu cynlluniau ar gyfer y blynyddoedd i ddod gyda chyllideb un flwyddyn yn unig. Mae Llywodraeth Cymru wedi ymrwymo i weithio gyda'r comisiynwyr a'r prif gwnstabliaid i sicrhau y caiff heriau ariannu eu rheoli mewn ffyrdd sy'n lleihau'r effaith ar ddiogelwch cymunedol yng Nghymru. Yn rhan o hyn, mae Llywodraeth Cymru yn ei chyllideb ar gyfer 2020-21 wedi parhau i ariannu'r 500 o swyddogion cymorth cymunedol a recriwtiwyd o dan raglen flaenorol ymrwymiad y llywodraeth. Mae Llywodraeth Cymru wedi neilltuo'r un maint o gyllid ar gyfer cyflawni'r ymrwymiad hwn ag a wnaeth yn 2019-20, gydag £16.8 miliwn wedi ei gytuno yn y gyllideb ar gyfer y flwyddyn nesaf. Un o'r prif gymhellion sy'n sail i'r prosiect hwn oedd gwneud yr heddlu'n fwy gweladwy ar ein strydoedd ar adeg pan fo Llywodraeth y DU yn cwtogi ar gyllid yr heddlu. Bu'r cyflenwad llawn o swyddogion ar waith ers mis Hydref 2013, ac maen nhw'n gwneud cyfraniad cadarnhaol i ddiogelwch y cyhoedd ledled Cymru. Byddant yn parhau i weithio gyda chymunedau lleol a phartneriaid i wella canlyniadau i'r rheini y mae troseddu ac ymddygiad gwrthgymdeithasol yn effeithio arnynt.

I ddychwelyd at ddiben dadl heddiw, y cynnig yw cytuno ar yr adroddiad cyllid llywodraeth leol ar gyfer comisiynwyr yr heddlu a throseddu sydd wedi'i gyflwyno gerbron y Cynulliad. Os caiff ei gymeradwyo, bydd hyn yn caniatáu i'r comisiynwyr gadarnhau eu cyllidebau ar gyfer y flwyddyn ariannol nesaf. Gofynnaf felly i Aelodau'r Cynulliad gefnogi'r cynnig hwn heddiw. Diolch.