Part of the debate – Senedd Cymru am 3:34 pm ar 10 Mawrth 2020.
Diolch, Dirprwy Lywydd. Pan oedd Mark Isherwood yn gwneud ei araith, roedd yn fy atgoffa ychydig o rai o'r adroddiadau economaidd Sofietaidd y caech chi ar un adeg—roedd y cynllun pum mlynedd diwethaf yn wirioneddol wych, ond nid cystal â'r cynllun pum mlynedd nesaf. Mae arnaf ofn bod perygl gwirioneddol pan ydych chi'n dechrau bod mor ddetholus o ran y ffigurau a ddefnyddiwch chi mewn gwirionedd. Ac rwy'n credu bod angen inni edrych ar y sefyllfa yr ydym ni ynddi. Pan drafodasom hyn y tro diwethaf, y sefyllfa oedd cynnydd o 18 y cant mewn troseddu treisgar, cynnydd o 14 y cant mewn troseddau cyllyll yn y de, cynnydd o 25 y cant yng Nghymru, 84,000 o droseddau heb eu datrys, ac, ers 2010, mae gennym ni bellach—wel, wedyn roedd gennym ni 682 yn llai o heddweision. Nawr, mae'r ffigurau hynny'n mynd law yn llaw. Beth yw'r sefyllfa nawr? Y sefyllfa nawr yw bod gennym ni tua 762 yn llai o heddweision nag a oedd gennym ni yn 2010. Mae troseddau a throseddau treisgar difrifol yn cynyddu. Rydym ni wedi dod yn ddibynnol iawn ar y 500 o swyddogion heddlu a chymorth cymunedol ychwanegol y mae Llywodraeth Cymru yn eu hariannu o'n cronfeydd ni ein hunain—nid arian a ddylai gael ei ddyrannu gan Lywodraeth y DU ar gyfer hynny. Ac yn wir, pan edrychwn ni ar y ffigurau o ran swyddogion cymorth cymunedol yr heddlu ledled y DU, rydym ni wedi colli tua 6,680 o heddweision a swyddogion cymorth cymunedol ledled y DU, gydag, yn amlwg, yr effaith ganlyniadol yng Nghymru, a dyna pam mae'r cyllid o Gymru yn hyn o beth mor gwbl bwysig.
Ac mae Leanne yn hollol iawn i godi mater y meysydd ariannu hynny ar gyfer y gwaith y mae'r heddlu yn ei wneud nad yw'n ymwneud â dal troseddwyr yn unig, ond yn ymwneud â chymdeithas, boed yn iechyd meddwl, yn gyllid yn ymwneud â maes cyffuriau ac alcohol, yn adsefydlu, ac ati—y pethau hynny sy'n bartneriaeth, sy'n effeithio ar blismona ac sy'n cael effaith ar sefydlogrwydd cymdeithasol ein cymdeithas a lles ein cymunedau. A'r gwir amdani yw, gyda'r ffaith ein bod yn cael cynnydd cymedrol mewn termau real eleni, ni allwn osgoi'r ffaith, mewn gwirionedd, dros y pum mlynedd nesaf, mewn gwirionedd mae angen—os ydym yn mynd i ddad-wneud toriadau'r Torïaid ers 2010—i recriwtio 53,000 o heddweision, pan ydych yn ystyried yr ymddeoliadau. Nawr, mae hyn yr un fath—. Mae Mark yn euog o'r un cam-ystumio ffigurau a wnaed pan oeddem yn trafod niferoedd nyrsys, ac ati blaen—pan ydych chi'n ystyried recriwtio, a'r angen am recriwtio parhaus, mae'r darlun a gyflwynir yn wahanol iawn.
Nawr, i unrhyw un sy'n siarad â Ffederasiwn yr Heddlu, â swyddogion cymorth cymunedol yr heddlu ac â chomisiynwyr yr heddlu a throseddu, daw sawl pwynt pwysig iawn i'r amlwg, ac un ohonyn nhw yw, hyd yn oed gyda recriwtio'r niferoedd hynny ar gyfer yr heddlu—pe baem yn gallu cyflawni hynny—yr hyn yr ydym ni wedi'i golli, a fydd yn cymryd degawd i'w hadfer, yw'r sgiliau a'r ansawdd plismona a gyflawnwyd. Oherwydd y buom yn colli rhai o'r swyddogion heddlu mwyaf cymwys a phrofiadol. A'r pwynt arall a wnânt yw nid yn unig y bydd hi'n cymryd amser hir i unioni'r niwed a wnaeth y Torïaid i blismona, ond ar hyn o bryd, nad oes llawer wedi newid. A dyna'r gorau y gallwch chi ei ddweud am record y Torïaid ar blismona—nad oes llawer wedi newid, mae'r difrod a wnaethant ers 2010 yn dal i fodoli, a bydd yn cymryd degawdau i wella. Mae'r setliad cymedrol sydd gennym yn ddim ond dechrau bach iawn, iawn, sy'n crafu'r wyneb.