Y Sgandal Gwaed Halogedig

Part of 1. Cwestiynau i'r Gweinidog Iechyd a Gwasanaethau Cymdeithasol – Senedd Cymru am 2:24 pm ar 11 Mawrth 2020.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Hefin David Hefin David Labour 2:24, 11 Mawrth 2020

(Cyfieithwyd)

Diolch, Ddirprwy Weinidog. Rwy'n credu, cyn i mi ofyn fy nghwestiwn, y dylwn dalu teyrnged i'r gwaith rydych wedi'i wneud fel aelod o'r meinciau cefn, cyn i chi ymuno â'r Llywodraeth, fel cadeirydd y grŵp trawsbleidiol ar waed halogedig a'r gwaith a wnaethoch yn gorfodi Llywodraeth y DU i gynnal yr ymchwiliad. Mae hynny'n sicr yn cael ei gydnabod. Ond mae gennyf gwestiynau ynglŷn â ble rydym heddiw.

Ar 9 Ionawr, ysgrifennais at y Gweinidog iechyd ar ran fy etholwr Kirk Ellis, yr effeithiwyd arno gan y sgandal gwaed halogedig. Mae'n sâl ac yn fwyfwy pryderus nad yw ei deulu'n gallu darparu'n ariannol ar ei gyfer, pe bai unrhyw beth yn digwydd iddo. Hoffwn ddweud hefyd fod aelodau o'r cyhoedd sy'n aelodau o'r grŵp trawsbleidiol ar waed halogedig yn yr oriel gyhoeddus heddiw, ac maent wedi dod i mewn yn arbennig i glywed y cwestiwn hwn.

Mae Kirk wedi darganfod—mae Kirk Ellis wedi darganfod—ei fod yn waeth ei fyd yn ariannol nag a feddyliodd ar y dechrau, gan fod dioddefwyr yn Lloegr yn cael taliadau ar gyfer eu plant ar gyfradd o £3,000 y flwyddyn ar gyfer y plentyn cyntaf ac yna £1,200 ar gyfer unrhyw blentyn arall. Felly, gyda phlentyn tair oed, mae Kirk £9,000 yn waeth ei fyd na phe bai'n byw yn Lloegr. Mae achos clir i'w ateb yma, ac mae'n ddyletswydd ar Lywodraeth y DU, wrth gwrs, i gymryd yr awenau a darparu'r cyllid. Ond mae gwahaniaeth hefyd rhwng Cymru, Lloegr a'r Alban o ran yr hyn y mae pobl yn ei gael. Yn yr Alban, bydd gwŷr a gwragedd gweddw pobl sydd wedi marw yn cael iawndal ariannol. Nid yw hynny'n wir yng Nghymru na Lloegr. Ond y broblem allweddol—y broblem allweddol—hyd nes y bydd yr ymchwiliad wedi cyhoeddi ei ganfyddiadau, yw y ceir anghysondeb ar draws y Deyrnas Unedig.

Mae dioddefwyr yng Nghymru yn gofyn y cwestiwn syml: pam na allwn ni dalu'r hyn sy'n ddyledus iddynt a hynny'n gwbl gyfiawn? Weinidog, a allwch ateb y cwestiwn hwnnw? A hefyd, a fyddech cystal â mynychu cyfarfod o'r grŵp trawsbleidiol yn y dyfodol i siarad â dioddefwyr am y mater hwn?