Part of the debate – Senedd Cymru am 5:20 pm ar 11 Mawrth 2020.
Buaswn yn cytuno'n llwyr â'r pwynt, yn bendant.
Nawr, rwy'n gwybod eisoes o brofiad personol pa mor hir yw'r amseroedd aros yn uned damweiniau ac achosion brys Ysbyty'r Tywysog Siarl. Mae'r staff yn gwneud gwaith rhagorol o dan bwysau aruthrol, ond mae cleifion yn cael eu gadael i aros am oriau fel mater o drefn ac nid oes digon o welyau. Bu farw fy nain y llynedd ar ôl nifer o flynyddoedd o afiechyd. Yn ystod ei blwyddyn olaf, mynychodd uned damweiniau ac achosion brys Ysbyty'r Tywysog Siarl ar sawl achlysur gyda fy rhieni, ac yn ddiweddarach gyda gofalwyr ar ôl iddi gwympo. Ar un achlysur, bu fy nain yn aros am naw awr ar droli mewn coridor am nad oedd unrhyw welyau ar gael. Roedd hi'n 99 ar y pryd ac yn dioddef o ddementia. Nawr, unwaith eto, gwnaeth y staff bopeth a allent, ond nid oedd yn briodol i fenyw o'r oedran hwnnw fod heb wely am gymaint â hynny o amser. Dychmygwch pa effaith a gaiff llif o gleifion newydd ar uned damweiniau ac achosion brys sydd eisoes yn ei chael hi'n anodd ymdopi.
Nawr, mae amser yn brin, felly rwyf am ddweud un peth arall. Rwy'n mynd i adleisio'r hyn sydd wedi cael ei ddweud yn barod yn y ddadl hon. Rwy'n siomedig ynglŷn â gwelliant y Llywodraeth sy'n awgrymu, mewn rhyw ffordd, nad Llywodraeth Cymru sy'n gyfrifol am y GIG yn y pen draw, ond y byrddau iechyd. Nid yw hynny'n wir, a bron nad yw gwelliannau'r Llywodraeth yn taflu llwch i'r llygaid yn hynny o beth, ac fe fydd yn drysu pleidleiswyr.
Prif ddadl y rhai sy'n ceisio tanseilio'r Senedd yw ei bod wedi methu cyflawni, ond mae hyn yn chwarae ar y ffordd y mae pobl yn cymysgu rhwng y ddeddfwrfa a'r weithrediaeth—hynny yw, y Senedd sy'n sefydliad a'r Llywodraeth sy'n gosod y polisïau. Mae arnaf ofn ei bod o fudd i Lywodraeth Cymru fwydo'r dryswch hwn yn yr achos dan sylw er mwyn osgoi atebolrwydd, a dyma a wnaethant gydag Ysbyty Brenhinol Morgannwg. Yn ddiweddar, aeth aelod o feinciau cefn Llafur cyn belled â honni'n gyhoeddus nad yw Llywodraeth Cymru yn gyfrifol am reoli'r GIG, dim ond am ei gyllid. Nawr, nid yw hynny'n wir, a dylai Llafur, rwy'n ofni, fod â chywilydd eu bod yn ceisio peintio'r Senedd gyfan hon â brwsh eu methiant eu hunain.
Nawr, mae Llywodraeth Cymru wedi penderfynu dileu cymal cyntaf cynnig Plaid Cymru, ac wrth wneud hynny, mae'r Llywodraeth wedi methu cydnabod ei rôl ei hun yn goruchwylio'r GIG a'i reoli yn y pen draw. Nawr, yn waeth byth, gweithredoedd fel hynny sy'n bwydo awyrgylch o ddiffyg ymddiriedaeth mewn gwleidyddiaeth a dryswch cyffredinol ynglŷn â pha feysydd sydd wedi'u datganoli a phwy sy'n rheoli beth. Nawr, rwy'n gorffen yn awr. Efallai nad yw'n ymddangos yn llawer—y cymal 'dileu popeth' gan y Llywodraeth—ond mae gweithredoedd fel hyn yn fwy niweidiol nag y gallwn ei sylweddoli. Mae ymddiriedaeth yn bwysig, a dylem i gyd falio am hynny.