Part of 1. Cwestiynau i'r Prif Weinidog – Senedd Cymru am 1:54 pm ar 17 Mawrth 2020.
Diolchaf i Paul Davies am hynna. A gaf innau hefyd, Llywydd, gydymdeimlo â theulu a chyfeillion y person cyntaf i farw o coronafeirws yma yng Nghymru? A gaf i ddiolch iddo ef ac i Angela Burns hefyd am ddod i'r cyfarfod a gawsom ddoe, ond hefyd am y cyfleoedd yr wyf i wedi eu cael dros yr wythnos neu ddwy ddiwethaf i drafod yr argyfwng sy'n datblygu gydag arweinydd yr wrthblaid? Rwy'n ddiolchgar am ei syniadau a'i gyngor yn ystod y galwadau ffôn hynny. Rwy'n cytuno'n llwyr â'r hyn a ddywedodd. Mae hwn yn argyfwng y byddwn ni'n ymdopi ag ef trwy gydweithio ar draws pleidiau ac ar draws gweinyddiaethau, a fy nod yw gwneud yr union beth hwnnw pryd bynnag y byddwn ni'n gallu gwneud hynny.
A gaf i gytuno ag ef? Nid yw prynu panig yn ateb i coronafeirws. Mae'n rhaid i ni bwyso ar ein cyd-ddinasyddion i feddwl am ganlyniadau eu gweithredoedd. Mae unrhyw argyfwng yn dod â phethau da a drwg allan ym mhobl, onid yw? A bu cynnydd aruthrol i haelioni yn gysylltiedig â coronafeirws hefyd, gyda phobl yn gwirfoddoli i ofalu am eraill, yn gofyn beth y gallan nhw ei wneud, yn awyddus i ddod o hyd i ffyrdd o helpu i ofalu am bobl eraill sy'n fwy agored i niwed na nhw eu hunain. Felly, rydym ni'n gweld hynny i gyd, ac eto mae pobl weithiau yn ymddwyn yn y ffordd honno, fel grŵp: maen nhw'n gweld pobl eraill yn gwneud pethau, maen nhw'n meddwl bod yn rhaid iddyn nhw gopïo'r hyn y maen nhw'n gweld pobl eraill yn ei wneud, ac mae gennym ni broblem na fu erioed angen iddi ddigwydd yn y lle cyntaf.
Nawr, rydym, i raddau, yn barod iawn ar gyfer rhywfaint o hyn oherwydd y gwaith paratoi a wnaed y llynedd yng nghyd-destun Brexit. Pe byddem ni wedi gadael yr Undeb Ewropeaidd heb gytundeb, yna mae'n anochel y byddai effeithiau wedi bod ar y cyflenwad o nwyddau a gwasanaethau ac rydym ni wedi ail-gychwyn y drefn a oedd gennym ni yn y cyd-destunau hynny i wneud yn siŵr ein bod ni bob amser mewn cysylltiad da â'r diwydiant manwerthu a'r diwydiant logisteg, a chyhoeddodd fy nghyd-Weinidog Julie James ddatganiad ar hyn yr wythnos diwethaf. Y neges eglur gan y sector yw nad oes unrhyw brinder bwyd i fynd o gwmpas cyn belled ag y bo pobl yn ymddwyn yn rhesymol.
Yna'r ail gwestiwn a gododd Paul Davies ynglŷn â sut yr ydym ni'n gwneud yn siŵr y gellir rhoi cymorth i'r bobl hynny y bydd angen iddyn nhw gael bwyd a phethau eraill oherwydd y cyfyngiadau ar eu hymddygiad eu hunain. Hoffwn roi gwybod iddo ef a'r Aelodau eraill ein bod ni'n gweithio'n agos â'n cydweithwyr mewn awdurdodau lleol a'n cydweithwyr yn y trydydd sector yma yng Nghymru i wneud yn siŵr ein bod ni'n rhoi dipyn o system o amgylch y cynigion o gymorth yr ydym ni'n gwybod sydd yno yng Nghymru, fel bod pobl yn gwybod ble i fynd er mwyn cael gafael ar y cymorth y gellir ei roi ar gael iddyn nhw. Byddwn yn cyfarfod yfory gyda chynrychiolwyr o'r sectorau hynny a gyda chynghorau cymuned hefyd. Mae cyfres o sefydliadau sydd â rhan i'w chwarae i wneud yn siŵr y gellir rhoi cymorth ar waith ar y lefel unigol honno. Byddwn yn dod â phobl o amgylch y bwrdd, gan wneud yn siŵr ein bod ni'n gallu rhoi cyngor cyson a dibynadwy i bobl yng Nghymru ynglŷn â sut y gallan nhw gael y cymorth hwnnw gydag amgylchiadau cymdeithasol tra byddan nhw'n rhoi sylw i effaith feddygol y coronafeirws.