Part of the debate – Senedd Cymru am 4:45 pm ar 17 Mawrth 2020.
Diolch i Lynne Neagle am y cwestiynau yna. Llywydd, wnaf i ddim ceisio rhoi rhif, y rhifau penodol y gofynnodd Lynne amdanyn nhwt o ran awyryddion. Mae'n ddigon posibl bod y Gweinidog Iechyd wedi eu cael; does gennyf i ddim atgof ohonyn nhw. Ond gallwn ofyn i Vaughan roi'r manylion hynny. Af ati'n sicr i wneud yn siŵr, pan gyhoeddir y cylchlythyr, yr hysbysir Aelodau yn ei gylch ac y cynhwysir dolen fel ei fod ar gael i bawb.
O ran gofal critigol, nid wyf ar unrhyw gyfrif eisiau tanbwysleisio y pwysau real iawn, iawn a fydd yna i allu gofal critigol yn y wlad hon i ymdopi. Credaf fod cymariaethau â gwledydd eraill yn aml yn anodd, gan fod diffiniadau'n wahanol a bod y modd y cyfrifir gwelyau yn wahanol, ond, o roi hynny i gyd o'r neilltu, nid oes amheuaeth o gwbl y bydd y pwysau y byddwn yn ei wynebu yn real iawn. Y peth cyntaf y byddwn yn ei wneud fydd gweithredu'r cynlluniau sydd gan y byrddau iechyd eisoes, sy'n eu galluogi i ddyblu nifer y gwelyau gofal critigol presennol. Pan gyhoeddodd ein cyd-Aelod, Vaughan Gething, £15 miliwn o fuddsoddiad ychwanegol yng ngallu gofal critigol y llynedd, roedd pwyslais arbennig ar allu allgymorth gofal critigol. Gan fod cleifion yn aml yn aros ar ward gyffredin lle mae amwysedd o ran pa un a ellir gofalu amdanyn nhw yn briodol yno—a oes angen gofal critigol ac allgymorth gofal critigol arnyn nhw? Roedd caniatáu i'r bobl hynny barhau i gael gofal yn y ward y maen nhw ynddi yn rhan bwysig o gynllun y llynedd, a bydd yn rhan o waith cynllunio'r gwasanaeth iechyd, ac mae mwy yn cael ei wneud i gynllunio ar gyfer y galw yr ydym yn gwybod y bydd yn bodoli.
O ran iechyd meddwl, cytunaf yn llwyr â'r sylwadau a wnaeth Lynne Neagle. Mae'n un o'r rhesymau pam yr ydym ni wedi bod yn awyddus i beidio â phenderfynu'n fyrbwyll i gau ysgolion, oherwydd gwyddom fod miloedd o bobl ifanc yn ein hysgolion sy'n dibynnu ar y gwasanaethau iechyd yr ydym ni wedi eu datblygu yn eithaf diweddar yn ein hymagwedd ysgol gyfan. Ac os ydym ni'n cyrraedd adeg lle nad yw ysgolion bellach yn gallu agor yn y modd y maen nhw'n ei wneud ar hyn o bryd, yna yn ogystal â meddwl am sut y gallwn ni ymateb i anghenion pobl y mae angen prydau ysgol am ddim arnyn nhw, a sut y byddwn ni'n ymdrin â phlant pobl sy'n weithwyr rheng flaen ac y mae angen iddyn nhw fod yn eu gwaith, mae angen hefyd i ni gynllunio ar gyfer diwallu anghenion iechyd meddwl y bobl ifanc hynny y darperir ar eu cyfer ar hyn o bryd mewn ysgolion ac na ellir darparu ar eu cyfer yn y modd hwnnw os bydd yn rhaid cau ysgolion.
Nid wyf wedi clywed neb yn y Siambr yn dadlau dros weithredu ar fyrder i gau ysgolion, ac mae'r mater yn un priodol iawn i'w ystyried, ond rhan o'r rheswm dros fod yn awyddus i ysgolion barhau ar agor cystal ag y gallan nhw am gyhyd ag y gallan nhw yw rhoi cyfle i bob un ohonom ni gynllunio ar gyfer y nifer fawr o anghenion y mae ysgolion yn eu diwallu heddiw ac y bydd yn rhaid eu diwallu mewn ffyrdd gwahanol os nad yw'r system bresennol yn parhau fel y mae hi ar hyn o bryd.