9. Sut y mae Llywodraeth Cymru yn dileu rhwystrau rhag mynediad i ddisgyblion anabl mewn ysgolion? OAQ55247

Diolch, Mark. Rwyf wedi ymrwymo i sicrhau system addysg gynhwysol, lle mae pob un o'n dysgwyr yn cael eu cefnogi'n effeithiol i oresgyn rhwystrau rhag dysgu. Bydd ein diwygiadau uchelgeisiol i anghenion dysgu ychwanegol yn llywio gwelliannau ac yn codi ymwybyddiaeth o ADY i sicrhau y gall pob un o'n dysgwyr gyflawni eu potensial llawn.

Mae dwy flynedd bellach, rwy'n credu, ers i'r comisiynydd plant gynhyrchu ei hadroddiad dilynol ar hygyrchedd i ddefnyddwyr cadair olwyn mewn ysgolion yng Nghymru, 'Bywydau Llawn: Mynediad Cyfartal', a nodai nifer o feysydd i'w gwella, gyda rhai ohonynt yn ddyletswyddau llym o dan Deddf Cydraddoldeb 2010, a rhai nad oeddent. Daeth i'r casgliad, er enghraifft, fod

'gor-ddibyniaeth... ar ysgolion unigol i gynllunio ar gyfer anghenion disgyblion ag anableddau corfforol' ac mai un yn unig o'r 22 cyngor yng Nghymru a ofynnodd am farn pobl ifanc wrth ddrafftio eu strategaeth hygyrchedd. Ymhlith y pethau y dywedodd fod angen iddynt ddigwydd oedd ymgynghori â phlant a phobl ifanc a'u teuluoedd, sy'n ddyletswydd o dan Ddeddf Cydraddoldeb 2010, ac mae'n rhaid i hynny ffurfio rhan o'r strategaethau a chynlluniau hygyrchedd i wneud y rhain yn ystyrlon ac i gynnal hawliau plant ledled Cymru. Felly, dylai pob awdurdod lleol ac ysgol ymgynghori â phlant, pobl ifanc a'u teuluoedd wrth baratoi eu strategaeth neu gynllun.

Sut rydych chi'n ymateb felly i sefyllfa y tynnwyd fy sylw ati, lle dywedodd awdurdod addysg lleol, ar ôl mynychu safle ysgol, wrth rieni defnyddiwr cadair olwyn ifanc nad oeddent yn barod i dalu am yr addasiadau angenrheidiol ar gyfer y safle, a bod y disgybl yn mynd i gael ei symud i ysgol arall cyn trafod anghenion y plentyn gyda'r rhieni? Yn ffodus, roedd y rhieni'n deall y gyfraith, eu hawliau datganoledig a heb eu datganoli, ac maent bellach yn ymgysylltu, ond dim ond am eu bod wedi brwydro i wneud hynny, ac maent yn trafod addasiadau amgen arfaethedig. Sut, felly, ddwy flynedd ar ôl yr adroddiad allweddol hwnnw, y gallwch neu y byddwch yn ail-ymgysylltu ag awdurdodau addysg lleol, gan fod rhai ohonynt yn dal i weithredu'r arferion hynafol a gwahaniaethol hyn?

Wel, Mark, fel y dywedoch chi, mae'n gwbl deg fod gan awdurdodau lleol gyfrifoldeb statudol am baratoi strategaeth hygyrchedd ar gyfer eu hystâd addysg gyfan, ac mae gan ysgolion eu hunain gyfrifoldeb statudol tebyg. Mae'n rhaid i'r strategaethau a'r cynlluniau hyn gael eu paratoi, eu gweithredu, eu hadolygu a'u hadnewyddu bob tair blynedd, ac mae'n hynod—mae'r sefyllfa rydych newydd ei disgrifio wedi fy mrawychu. Nid yw'n dderbyniol o gwbl yn fy marn i.

Wrth gwrs, un o'r ffyrdd rydym yn mynd i'r afael â hyn fel Llywodraeth Cymru yw drwy ein rhaglen adeiladu ysgolion a cholegau yr unfed ganrif ar hugain, lle rydym yn rhoi ystyriaeth hollbwysig i hygyrchedd mewn perthynas â'r hyn rydym am ei gyflawni yn ein hystâd addysg. Ond mae gan ysgolion gyfrifoldebau cyfreithiol eisoes, mae gan awdurdodau addysg lleol gyfrifoldebau cyfreithiol eisoes, ac rwyf bob amser yn fwy na pharod i ymchwilio i'r achosion rydych newydd dynnu sylw atynt ac i herio ymddygiad awdurdodau lleol os nad ydynt yn glynu at y cyfrifoldebau hynny.

Diolch i'r Gweinidog.