Part of the debate – Senedd Cymru am 1:30 pm ar 24 Mawrth 2020.
Diolch, Dirprwy Llywydd. Dirprwy Lywydd, mewn gwirionedd—mae treiglad yno.
Mae'n fesur eithafol. Mae gennyf lawer o bryderon. Rwy'n pryderu y gall cynghorau, fel y crybwyllwyd, israddio gofal i'r henoed a phobl anabl wrth i'r Ddeddf Gofal gael ei hatal. Rwy'n pryderu am y defnydd o dechnoleg bell mewn achosion llys o ran tegwch treial. Rwy'n pryderu am sut y gall pobl gael eu cadw.
Mae'n fesur eithafol, ond rydym yn byw mewn cyfnod eithafol—digynsail. Rwy'n credu, fel y mae pawb wedi'i ddweud, bod agweddau ar y Bil nad wyf yn eu hoffi yn sicr a bod gennyf bryderon mawr amdanyn nhw. Mae gennyf bryderon mawr ynghylch tynnu rhyddid oddi ar bobl am unrhyw gyfnod o amser. Hawliau unigol yw conglfaen yr hyn y dylem fod yn ymwneud ag ef, ond ceir hawliau cymunedol hefyd. Pan welsom y torfeydd ar y penwythnos, pobl allan yn yr awyr agored, yn ei drin fel pe bai'n ŵyl banc, roedd yn rhaid gwneud rhywbeth. Mae'n drueni, rwy'n credu, na chafodd pethau eu gwneud ymlaen llaw, pan ellid fod wedi cymryd rhai camau ynghynt.
Rwy'n falch o glywed y gellir atal agweddau Cymreig ar y Bil yma, o'r Senedd hon. Hoffwn gael ychydig mwy o fanylion am hynny. Rwy'n anghyfforddus iawn gyda llinell amser o ddwy flynedd. Mae chwe mis yn well o lawer, ond rwyf am ymhelaethu ar y manylion am yr hyn y mae ei angen ar ôl y chwe mis. A yw'n fwyafrif syml? A yw'n ddwy ran o dair?
Credaf fod pryderon wedi'u codi ynghylch pobl sy'n dioddef cam-drin domestig yn eu cartrefi. Mae yna hefyd fater plant mewn gofal yn cael llai o oruchwyliaeth nawr. Rwy'n poeni am y nifer o bethau sy'n cael eu cynnal ar-lein, yn enwedig addysg. Mae yna fwlch yn y gyfraith nad oes angen i hi gael gwasanaeth gwiriad y Gwasanaeth Datgelu a Gwahardd i diwtora ar-lein, ac rwy'n credu bod hwnnw'n fwlch enfawr y gallai'r Bil hwn fynd i'r afael ag ef, mewn gwirionedd.
Yn y pen draw, nid wyf yn credu bod gennym unrhyw ddewis yma ond pleidleisio dros y Mesur hwn. Ni allwn ei ddiwygio oddi yma. Dim ond apêl, mewn gwirionedd, at bobl sy'n gwylio ar y teledu: rydym i gyd yn yr un peth gyda'n gilydd. Efallai nad ydym yn sylweddoli hynny eto, ond pan fydd pobl yn mynd allan ac yn pwyso'r botwm i groesi'r ffordd, os ydyn nhw'n heintus, yna bydd y person nesaf yn cael y feirws hwnnw. Y cyfan sydd raid iddyn nhw ei wneud yw cyffwrdd â'u hwyneb ac maent yn amlyncu'r feirws, drwy'r trwyn, y geg neu'r llygaid. Mae'n anodd iawn peidio â chyffwrdd â'ch wyneb ar brydiau.
Rwy'n mynd i orffen drwy ddweud fy mod yn credu y dylem mewn gwirionedd fod yn profi pob achos posib. Clywaf nad oes gennym y capasiti ar hyn o bryd, ond credaf fod yn rhaid i'r Llywodraeth hon roi blaenoriaeth i feithrin capasiti, a hynny cyn gynted â phosib, oherwydd mae'r pecynnau profi hyn ar gael. Maen nhw ar gael i'r Llywodraeth hon os caiff yr archebion eu gwneud, oherwydd ni fyddwn yn dychwelyd i ryw fath o normalrwydd yn gyflym iawn oni bai ein bod yn nodi pwy sydd â'r feirws, ble mae'r feirws, ac y gallwn ei ynysu yn y ffordd honno. Mae hwn yn gyfnod anghyffredin, ond byddaf yn gorffen drwy annog y Llywodraeth i feithrin capasiti ar unwaith i brofi pob un achos o'r coronafeirws. Diolch yn fawr.