3. Datganiad gan y Gweinidog Iechyd a Gwasanaethau Cymdeithasol: Coronafeirws (COVID-19)

Part of the debate – Senedd Cymru am 3:17 pm ar 1 Ebrill 2020.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Adam Price Adam Price Plaid Cymru 3:17, 1 Ebrill 2020

(Cyfieithwyd)

Diolch i'r Prif Weinidog am gadarnhau pa gwmni oedd yn rhan o'r cytundeb a fethodd. Tybed, Weinidog, a fyddech yn ymateb i’r datganiad, felly, a gyhoeddwyd gan Roche neithiwr nad oes ganddynt, ac nad ydynt erioed wedi cael contract na chytundeb yn uniongyrchol â Chymru i gyflenwi profion ar gyfer COVID-19? A ydych o’r farn, felly, nad yw'r datganiad hwnnw'n wir, y byddent wedi gwybod nad oedd yn wir, a’u bod yn dweud celwydd i bob pwrpas?

Gwyddom bellach yr ateb i’r cwestiwn 'pwy' mewn perthynas â'r cytundeb hwn a fethodd, ond rydym yn dal ychydig yn ddryslyd ynglŷn â 'pham', felly tybed a allech ddweud mwy am hynny, eich dealltwriaeth o'r rheswm pam y methodd y cytundeb, ac yn arbennig yr awgrym eang ei fod, i bob pwrpas, wedi ei drechu gan gytundeb cyffelyb â Public Health England y rhoddwyd blaenoriaeth iddo gan y cwmni ar draul y cytundeb â Llywodraeth Cymru.

Mewn perthynas â'r trefniant pedair gwlad newydd ar gyfer caffael profion, dywedwyd bod Cymru yn derbyn cyfran o’r profion ar sail ei phoblogaeth, yn ôl yr hyn a ddeallaf. Ond oni ddylai hynny fod yn uwch o ystyried demograffeg benodol Cymru, sy’n rhywbeth rydych chi, Weinidog, wedi cyfeirio ato o'r blaen, a'r epidemioleg hefyd, y ffaith bod gan Gymru 4.7 y cant o boblogaeth y DU, ond 8 y cant, rwy'n credu, o’r achosion a gadarnhawyd hyd yn hyn, felly oni ddylem fod yn cael 8 y cant o'r profion?

A fyddwch yn cyhoeddi ffigur dyddiol ar gyfer nifer y profion a gynhelir fel y mae'r Alban yn ei wneud, fel y gallwn olrhain cynnydd wrth inni symud ymlaen? A hefyd, tybed a allech ateb y cwestiwn a ofynnais i'r Prif Weinidog: a yw Llywodraeth Cymru wedi cysylltu â phrifysgolion Cymru neu a yw'r prifysgolion wedi cysylltu â Llywodraeth Cymru i weld a allwn ddefnyddio'r arbenigedd gwyddonol yn ein labordai yno i wella ein capasiti profi ein hunain yng Nghymru? Ac a oes gennym ffigur—? Credaf fod gennym ffigur ar gyfer nifer y profion a gynhaliwyd gyda staff y GIG. A oes gennym unrhyw ffigurau ynghylch nifer yr achosion a gadarnhawyd o ganlyniad i'r profion hynny? Sut y mae hynny'n cymharu â'r boblogaeth gyffredinol?

Gan symud ymlaen at gyfarpar diogelu personol, rydych yn cyfeirio at rai o'r niferoedd o eitemau sydd wedi'u cyrchu a'u cyflenwi. A oes gennych syniad o gyfanswm y bobl rydych yn eu cynghori ar hyn o bryd fod angen cyfarpar diogelu personol arnynt? Byddai'n ddiddorol gweld, os oes gennych ffigurau, i gael rhywfaint o syniad ynglŷn â hynny. Sylwais fod y cwmni cydweithredol o Wlad y Basg, Mondragon, newydd gyhoeddi llinell gynhyrchu newydd i gynhyrchu 0.5 miliwn o fasgiau y dydd. A fyddwch yn cysylltu â gwneuthurwyr yng Nghymru i weld a allem wneud yr un peth yma yng Nghymru er mwyn gwella lefel ein cyflenwad ein hunain?

Yn olaf, ar y mater a grybwyllais hefyd ynghylch awdurdodau lleol, deallaf mai’r cyngor i awdurdodau lleol yw peidio â chaffael eu cyfarpar diogelu personol eu hunain yn annibynnol, ond maent yn rhydd i wneud hynny os ydynt yn teimlo bod hynny'n angenrheidiol?