Part of the debate – Senedd Cymru am 3:34 pm ar 1 Ebrill 2020.
[Anghlywadwy.]—cefnogaeth. Efallai y bydd hynny'n codi eto mewn cwestiynau gyda Ken Skates, gan fod ei adran ef, o ran y gefnogaeth fusnes i'r bobl hynny, yn wirioneddol bwysig i sicrhau eu bod yn cael cymorth i gynhyrchu. Felly, mae mwy nag un cyfle posibl i gynhyrchu peiriannau CPAP, sydd lefel yn is na chymorth anadlu mewnwthiol, ond a all fod yn ddefnyddiol. Mae'r gyfadran ofal dwys wedi cynhyrchu rhywfaint o ganllawiau ynghylch y defnydd cynyddol o'r peiriannau hynny. Felly, rydym yn cefnogi ystod o gwmnïau ac yn gweithio ochr yn ochr â hwy i gynorthwyo i’w gweithgynhyrchu ar yr adeg hon. Gwn fod penawdau'r DU yn gyffrous iawn fod tîm Fformiwla 1 Mercedes yn gwneud rhywbeth, ond mae gennym ystod o enghreifftiau yma yng Nghymru lle rydym yn gweithgynhyrchu'r peiriannau hynny hefyd.
Felly, mae'n gyfrifoldeb i dîm canolog yma yn y Llywodraeth ddeall yr hyn sydd ar gael, ac yna i ddeall manylebau technegol yr hyn a allai fod ar gael, ac yna, os oes angen cymorth busnes, dyna ble y daw tîm Ken i mewn. Mae gennym broses ganolog, felly nid yw'n mynd i dri neu bedwar o bobl wahanol, rydym yn deall pa grŵp o swyddogion sydd i fod i ymdrin â hynny, darparu'r gefnogaeth a hefyd o fewn amserlen resymol.
Ar eich pwynt ynglŷn â llythyrau gwarchod at bobl sydd i gael eu gwarchod, mae'r 81,000 o bobl wedi'u dethol ar sail meini prawf clinigol. Nawr, mae grŵp ehangach o bobl y tu hwnt i hynny rydym hefyd wedi cynghori y dylent fod yn aros gartref os yw hynny'n bosibl—felly, er enghraifft, menywod beichiog a phobl dros 70 oed. Ni fydd pob unigolyn beichiog, ni fydd pob unigolyn dros 70 oed yn cael llythyr gwarchod; ni ddylent ddisgwyl cael un. Credaf fod rhywfaint o ddryswch yn hynny o beth, ond mae'n bwysig inni ddweud yn glir wrth ein hetholwyr, os ydych dros 70 oed, nid yw hynny'n golygu y byddwch yn cael llythyr gwarchod yn awtomatig, ac i fod â rhywfaint o amynedd ac i ofyn i bobl beidio â ffonio meddygon teulu, gan y byddant yn cael eu gorlethu fel arall.
Nawr, mae'r gwaith rydym yn parhau i'w wneud gyda'r trydydd sector ac awdurdodau lleol, ac yn wir y sector cyflenwi bwyd, yn ymwneud yn y lle cyntaf â sicrhau cefnogaeth i bobl yn y grŵp mwyaf agored i niwed hwnnw—yr 81,000—nad oes ganddynt fecanwaith eisoes i gael cyflenwadau eu hunain, boed hynny'n fwyd neu'n feddyginiaeth neu nwyddau eraill, ac yna gweithio ar gefnogaeth i'r grŵp ehangach hwnnw o bobl. Nawr, mae rhai awdurdodau lleol eisoes mewn sefyllfa i allu gwneud hynny. Rydym yn gobeithio gallu darparu rhywfaint o eglurder yn genedlaethol ynglŷn â sut y mae'r grŵp ehangach hwnnw o bobl yn parhau i dderbyn cefnogaeth i allu aros gartref. Dyna pam fod y rhwydwaith ehangach o wirfoddolwyr mor bwysig i ni, i helpu'r grŵp ehangaf o bobl y gallwn.
O ran danfon presgripsiynau, rwyf wedi ceisio dweud yn glir sawl gwaith, ac rwy'n fwy na pharod i wneud hynny eto, os yw pobl yn gallu casglu eu presgripsiynau eu hunain—os na allant, os ydynt i fod i aros gartref, eu ffrindiau, teulu neu bobl ddibynadwy sy'n gallu mynd i gasglu’r presgripsiynau ar eu rhan—dylent wneud hynny. Os ydynt yn dibynnu ar gael presgripsiynau wedi’u danfon ac os nad oes ganddynt unrhyw ffordd arall o’u cael, dylai eu fferyllfa eu danfon. Cawsom ddigwyddiad yr wythnos diwethaf lle cafwyd heriau lleol gyda chwmni fferyllol adnabyddus, a chefais gysylltiad uniongyrchol â'r cwmni hwnnw yng Nghymru ar yr hyn sydd i fod i ddigwydd. Nid oedd hynny o fudd i bobl a oedd mewn sefyllfa lle nad oedd y cyflenwadau’n cael eu danfon at eu drysau fel y dylent allu ei ddisgwyl, ond roedd yn ddefnyddiol yn yr ystyr ei fod yn golygu bod y grŵp hwnnw wedi mynd allan a dweud wrth reolwyr eu holl siopau am y canllawiau roeddent wedi'u rhoi ar waith i sicrhau, os na all pobl gasglu eu presgripsiynau eu hunain, eu bod yn cael eu danfon iddynt, ac na ddylid codi tâl am ddanfon drwy gydol cyfnod y pandemig COVID-19. Rwy'n gobeithio bod hynny'n ddefnyddiol.