3. Datganiad gan Weinidog yr Amgylchedd, Ynni a Materion Gwledig: Ymateb i'r Coronafeirws (COVID-19)

Part of the debate – Senedd Cymru am 3:24 pm ar 8 Ebrill 2020.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Jenny Rathbone Jenny Rathbone Labour 3:24, 8 Ebrill 2020

(Cyfieithwyd)

Diolch yn fawr iawn, Weinidog, am eich datganiad. Sylwaf y dywedwch chi eich bod wedi cael sicrwydd gan yr archfarchnadoedd y byddant yn blaenoriaethu archebion ar-lein ar gyfer danfon nwyddau i gartrefi'r bobl hynny a warchodir. Heddiw, rwyf wedi cael dau e-bost gan deuluoedd a warchodir, nad ydyn nhw'n cael y gwasanaeth hwnnw gan yr archfarchnadoedd, ac y dywedir wrthyn nhw eu bod yn dal i aros am restr o'r bobl hynny a warchodir cyn iddyn nhw wneud hynny. Mae'n ymddangos bod eu hymateb yn annigonol yn barod. Os bydd rhywun yn dweud wrthyn nhw eu bod dan warchodaeth, dylen nhw roi blaenoriaeth i ddanfon nwyddau i gartrefi'r bobl hynny, hyd nes y gallan nhw wirio hynny'n iawn. Felly, hoffwn gael ychydig mwy o fanylion, mewn gwirionedd, ynglŷn â sut yr ydym ni'n sicrhau bod archfarchnadoedd yn gweithredu fel y dylen nhw ar y mater pwysig hwn, oherwydd fel arall, yn amlwg, mae'n rhaid i ni sicrhau bod trefniadau eraill ar gael i'w cadw'n ddiogel os nad oes ganddyn nhw deulu neu gymdogion lleol y gellir ymddiried ynddyn nhw i wneud hynny ar eu rhan.

Yn ail, bu cynnydd sydyn iawn eisoes ym mhrisiau cyfanwerthu llysiau a ffrwythau. Felly, mae sawl peth yn deillio o hynny. Un yw, mae'n ymddangos i mi mai swyddogaeth y Llywodraeth yw cynnull byddin o bobl i alluogi llawer mwy o gynhyrchu garddwriaethol, gan ei bod hi'n anorfod y bydd tarfu ar gyflenwadau o dramor, oherwydd bod y pandemig hwn yn un byd-eang.

Ysgrifennais i a grŵp o Aelodau eraill atoch chi yn unigol yn gynharach yr wythnos hon ynghylch yr hyn y gallai canolfannau garddio ei wneud o ran galluogi pobl i dyfu eu llysiau a'u ffrwythau eu hunain, ond hefyd i wella eu lles, yn gorfforol ac yn feddyliol, pan fônt wedi'u cyfyngu i'w cartrefi, a dylai'r bobl hynny sydd â'r fraint o fod â gardd gael ychydig mwy o amser i'w galluogi i wneud hynny. Felly, a oes unrhyw wybodaeth y gallwch chi ei rhoi ynghylch sut y gallwn ni, o leiaf, sicrhau y gellir darparu'r planhigion nad ydyn nhw'n cael eu gwerthu ar hyn o bryd mewn canolfannau garddio sydd wedi cau, drwy ysgolion o bosib, fel y gellir eu plannu, gan na allwn ni golli'r cynnyrch hwnnw?

Ac yn drydydd, hoffwn ofyn ar ran y plant hynny nad ydynt yn gallu chwarae yn yr awyr agored yn eu cartrefi: mae'n gwbl hanfodol iddyn nhw y cedwir ein parciau cyhoeddus ar agor, neu fel arall bydd canlyniadau difrifol iawn, o ran eu lles, ond hefyd yn enwedig os ydyn nhw'n byw mewn cartrefi gorlawn—mae'r parciau'n fannau lle y gallan nhw ddianc rhag y tensiynau sy'n siŵr o fodoli gartref.