'rhan fwyaf o’r dystiolaeth a gafwyd yn gwrthwynebu’r darpariaethau sy’n caniatáu i brif gynghorau ddewis eu system bleidleisio eu hunain.'

Mae'r asesiad effaith rheoleiddiol hefyd yn nodi y byddai cost ychwanegol pe byddai prif gyngor yn dewis newid ei system bleidleisio, ond nad yw'r costau hyn yn hysbys ar hyn o bryd. Mae'n destun pryder mawr felly fod y Gweinidog wedi gwrthod argymhelliad y Pwyllgor y dylai Llywodraeth Cymru gynnal rhaglen ymgysylltu â Chymdeithas Llywodraeth Leol Cymru—CLlLC—prif gynghorau a chymunedau ledled Cymru ynghylch diwygio trefniadau pleidleisio ar gyfer etholiadau llywodraeth leol. Bydd darpariaethau yn y Bil yn galluogi Gweinidogion Cymru i sefydlu a chynnal cronfa ddata ar gyfer Cymru gyfan o'r bobl sydd ar y gofrestr etholiadol. Tynnodd Cymdeithas Llywodraeth Leol Cymru sylw at y fantais o leihau'r posibilrwydd i unigolion gofrestru mewn mwy nag un cyfeiriad. Fodd bynnag, mae adroddiad ein pwyllgor yn nodi nad yw'r asesiad effaith rheoleiddiol yn diffinio unrhyw gostau ar gyfer datblygu cronfa ddata Cymru gyfan, ac mae'n cydnabod pryderon a grybwyllwyd ynghylch diogelwch data personol unigolion. Unwaith eto, mae'n destun pryder mawr bod y Gweinidog wedi gwrthod ein hargymhelliad y dylid diwygio'r darpariaethau sy'n ymwneud â chofrestru heb wneud cais er mwyn sicrhau y caiff unigolion sydd wedi cofrestru yn y modd hwn eu rhoi ar y gofrestr etholiadol gaeedig yn hytrach na'r gofrestr agored.

Rydym yn cefnogi darpariaeth y Bil i ddileu'r pŵer i ganiatáu carcharu fel cosb am beidio â thalu'r dreth gyngor. Fodd bynnag, fel y mae ein hadroddiad pwyllgor yn ei nodi, roedd 22 o'r rhai a ymatebodd i ymgynghoriad Llywodraeth Cymru o'r farn y dylid cyflwyno dulliau eraill o adfer y dreth pe byddai hynny'n cael ei ddileu, gan gynnwys awdurdodau lleol. Mae'n destun pryder mawr, felly, bod y Gweinidog wedi gwrthod ein hargymhelliad y dylai Llywodraeth Cymru weithio gyda Chymdeithas Llywodraeth Leol Cymru i ystyried mesurau amgen ar gyfer adennill dyledion a gronnwyd drwy beidio â thalu'r dreth gyngor. Mae'r Gweinidog yn iawn i ganolbwyntio ar atal, ond bydd yn dal angen cosb nad yw'n garchar ar gyfer rhai.

Ar hyn o bryd, caiff dinasyddion Iwerddon a'r Gymanwlad a dinasyddion perthnasol yr UE bleidleisio mewn etholiadau llywodraeth leol a rhai datganoledig, ond bydd y Bil hwn yn galluogi pob dinesydd tramor sy'n byw yn gyfreithlon yng Nghymru i bleidleisio mewn etholiadau llywodraeth leol. Ceir cytundeb cyfatebol hirsefydlog rhwng y DU a Gweriniaeth Iwerddon o ganlyniad i'r berthynas hanesyddol rhwng y ddwy wlad, ac mae gallu dinasyddion y Gymanwlad i bleidleisio yn etholiadau'r DU yn waddol o Ddeddf Cynrychiolaeth y Bobl 1918. Fodd bynnag, mae'r Bil hwn yn cynnig cam yn rhy bell. Mae gan y rhan fwyaf o'r gwledydd sy'n caniatáu i ddinasyddion tramor bleidleisio o leiaf ofyniad o statws preswylio o leiaf, ond mae hyd yn oed hynny ar goll yn y fan yma. Fel y dywedodd fy nghyd-Aelod, David Melding, wrth graffu ar ddarpariaethau tebyg yn Bil y Senedd ac Etholiadau (Cymru), dylai eu dinasyddiaeth benderfynu ble maen nhw'n pleidleisio yn bennaf, ac os ydyn nhw'n gwneud y dewis i beidio â cheisio dinasyddiaeth yma, yna eu dewis nhw yw peidio â chael hawliau gwleidyddol i'r graddau o gael pleidleisio yn ein hetholiadau ni.

Yn waeth byth, er nad oedd Llywodraeth Cymru yn cynnwys darpariaeth yn y Bil hwn ar gyfer rhoi'r hawl i garcharorion bleidleisio, mae'r Gweinidog wedi cadarnhau, os bydd Aelodau yn derbyn y cynnig hwn heddiw, y gwnaiff gyflwyno gwelliannau i ganiatáu i garcharorion sy'n cael dedfrydau o lai na phedair blynedd, megis ar gyfer ymosodiad cyffredin a symbylwyd gan hil, torri gorchymyn trosedd rhyw, neu buteinio menywod, i bleidleisio mewn etholiadau llywodraeth leol. Mewn geiriau eraill, ar adeg o argyfwng cenedlaethol, mae'r Llywodraeth hon yng Nghynulliad Cymru eisiau i ni ei helpu i ruthro deddfwriaeth Llywodraeth Cymru trwodd a fydd yn cyflwyno newidiadau sy'n aruthrol o amhoblogaidd ymhlith y bobl, ac na allwn ni eu cefnogi.