Part of the debate – Senedd Cymru am 2:22 pm ar 22 Ebrill 2020.
Wel, diolch i Dawn Bowden am ei chwestiynau, Lywydd. Ar yr ymdrech wirfoddol, mae gennym 15,000 o wirfoddolwyr newydd yn y system o ganlyniad i'r apêl coronafeirws. Mae hynny'n fwy na dwywaith nifer y gwirfoddolwyr a oedd wedi'u cofrestru eisoes yn y system honno, ac mae hwnnw'n ymateb gwych. Yma yng Nghymru, mae’r help y gallwn ei gynnig i'r grŵp hwnnw o bobl nad ydynt yn y categori a warchodir ond sydd serch hynny’n wirioneddol agored i niwed am nad oes ganddynt deulu, ffrindiau na chymdogion na rhwydweithiau eraill y gallant eu defnyddio, credaf fod symbylu’r ymdrech wirfoddol honno drwy waith cynghorau gwirfoddol cymunedol ar y cyd ag awdurdodau lleol wedi bod yn gryfder rhyfeddol o ran y ffordd rydym wedi gallu sicrhau nad yw'r bobl agored i niwed hynny yng Nghymru wedi cael eu hesgeuluso, neu eu gwthio o'r neilltu. Ac mae honno'n ymdrech sy'n mynd i orfod parhau am wythnosau a misoedd i ddod.
Hoffwn roi sylw i ail bwynt Dawn, Lywydd, a’i danlinellu: mae hon yn daith hir. Ni ddaw i ben yn fuan. Hyd nes y bydd brechiad ar gael y gall pawb deimlo'n hyderus ei fod yn gweithio, byddwn yn byw gydag achosion o'r feirws hwn am amser hir, ac wrth i ni godi'r cyfyngiadau symud, bydd y mesurau gwyliadwriaeth yn y gymuned, ein gallu i nodi achosion lleol o’r feirws yn gyflym ac ymateb iddynt yn gyflym eto, yn rhan gwbl hanfodol o'r cynllun y gofynnodd John Griffiths imi yn ei gylch. Mae ein prif swyddog meddygol eisoes wedi datblygu cynllun gwyliadwriaeth ar gyfer Cymru y bydd ei angen arnom wrth i'r cyfyngiadau symud ddechrau cael eu llacio, ac rydym yn trafod gydag Iechyd Cyhoeddus Cymru yr wythnos hon sut y gellir trosi'r cynllun hwnnw'n wasanaethau ar lawr gwlad. Bydd yn golygu math gwahanol o drefn brofi, mynd yn ôl i brofi yn y gymuned, yn hytrach nag anelu profion at gleifion ac at staff yn unig. Bydd yn ymdrech enfawr y bydd angen i ni ei symbylu unwaith eto, a dyna pam, yn fy natganiad agoriadol, y pwysleisiais ein penderfyniad i ddefnyddio'r amser sydd gennym yn ystod y tair wythnos nesaf i roi'r mathau hynny o gynlluniau ar waith yn gadarn.