Part of the debate – Senedd Cymru am 4:55 pm ar 22 Ebrill 2020.
A gaf fi ddiolch i Neil Hamilton am ei gwestiynau a dweud mai cynllun dewisol fyddai'r syniad o fwrsariaeth? Mae hynny'n rhywbeth rydym wrthi'n edrych arno. Rydym wedi llacio ein hagwedd tuag at risg, ac mae hynny'n cynnwys y risg o dwyll, er mwyn cael arian allan drwy'r drws mor gyflym â phosibl i gynifer â phosibl. Ond o ran y gronfa cadernid economaidd, rwyf eisoes wedi amlinellu sut y mae 8,100 a rhywbeth o geisiadau eisoes wedi'u cyflwyno ac angen eu prosesu cyn gynted â phosibl. Er mwyn sicrhau ein bod yn gwneud hynny gyda'r nifer lleiaf o achosion twyllodrus, roedd yn gwneud synnwyr i ddefnyddio'r meini prawf TAW, ond roeddem yn glir iawn pan wnaethom lansio cam 1 y gronfa cadernid economaidd, ein bod hefyd yn edrych ar sut y gallwn gynorthwyo'r rhai nad ydynt wedi'u cofrestru at ddibenion TAW yng ngham 2, a byddwn yn gwneud hynny gyda'r ail gam. Ond hoffwn sicrhau ein bod yn osgoi twyll eang a sylweddol, oherwydd mae pob grant o £10,000 sy'n mynd i ymgeisydd twyllodrus yn £10,000 na fydd yn mynd i ficrofusnesau a allai oroesi yng Nghymru. Felly, mae'n gwbl hanfodol fod yr arian yn cyrraedd busnesau priodol, gweddus sy'n bodoli go iawn, ac nid twyllwyr.
Mae'n well gennyf ddefnyddio'r ymadrodd 'cyfnod o seibiant' yn hytrach na 'coma', ond mae eich pwynt yn gywir; dyna'n union rydym yn ceisio'i wneud. I bob pwrpas rydym yn rhoi sectorau penodol drwy gyfnod o seibiant, gan wneud yn siŵr, drwy weithio gyda Llywodraeth y DU, y gallant oroesi a bod eu gweithwyr yn cael rhywfaint o incwm dros gyfnod y coronafeirws. Yna, gellir eu hailgychwyn wrth i ni gyflwyno datblygiad graddol allan o'r cyfyngiadau coronafeirws, a'n bwriad yw sicrhau bod y datblygiad hwnnw'n cael ei gynnal ar sail gweithgarwch a sector, yn hytrach nag ar sail lle neu'n gysylltiedig ag oedran.
Mae'n werth dweud ynglŷn â ffermydd y gall ffermydd sydd wedi arallgyfeirio ac sydd â busnesau ychwanegol wneud cais i'r gronfa cadernid economaidd, ond am y rhesymau y mae Neil Hamilton eisoes wedi'u hamlinellu, nid yw ffermydd sydd heb arallgyfeirio yn gymwys. Mewn perthynas â'r sector llaeth, ar ôl siarad â Calon Wen, ar ôl siarad â busnesau eraill sy'n gweithredu yn y sector hwn, rwy'n ymwybodol o'r ymdrech aruthrol sy'n digwydd ar hyn o bryd. Nid oes gennym gyfleusterau sychu hyd y gwn i yn y DU, felly mae pryder y bydd llaeth yn mynd yn wastraff. Rydym yn gweld y pris gât yn disgyn i gyfradd anhygoel o isel. Mae hynny'n annerbyniol yn fy marn i, o gofio bod ffermwyr llaeth yn cyfrannu cymaint at yr ymdrech i gadw pobl yn iach ar hyn o bryd. Ac felly, rwyf wedi codi trafferthion y sector llaeth yn fy ngalwadau wythnosol gydag Ysgrifennydd Gwladol Cymru sy'n rhannu fy mhryder innau hefyd, a chyda chymheiriaid ar draws y gweinyddiaethau datganoledig, ac wrth gwrs gyda'r Adran Busnes, Ynni a Strategaeth Ddiwydiannol. Rwy'n croesawu'r hyn a gyhoeddwyd yr wythnos diwethaf ar ddeddfau cystadlu, ond wrth gwrs, rydym yn effro i sefyllfa sy'n newid yn gyflym, a byddaf yn cyflwyno sylwadau ar ran y sector llaeth yn yr wythnosau nesaf i Lywodraeth y DU, fel y gallwn gael y gefnogaeth sydd ei hangen ar ei gyfer.