Part of the debate – Senedd Cymru am 4:36 pm ar 22 Ebrill 2020.
[Anghlywadwy]—Ddirprwy Lywydd, ac a gaf fi gytuno â'r datganiadau blaenorol ein bod yn meddwl am y rheini ar y rheng flaen ar hyn o bryd yn ein gwasanaethau cyhoeddus? A gwn fod Gweinidog yr economi wedi dweud hynny hefyd.
Os caf ofyn ychydig o gwestiynau am yr economi'n benodol, yna trafnidiaeth, Weinidog. Yn gyntaf oll, mae nifer o siaradwyr, gan gynnwys Russ George, wedi sôn am broblem rhai busnesau sy'n teimlo eu bod yn disgyn drwy'r bylchau, fel petai. Mae un o'r rhai y siaradais â hwy'n ddiweddar, un perchennog busnes, yn pryderu, os byddwch yn gymwys i gael rhyddhad ardrethi, y gall hynny eich eithrio o'r gronfa cadernid ac y gallwch droi mewn cylchoedd. Felly, tybed a allech chi egluro'r sefyllfa o ran hynny.
Hefyd, mae perchennog canolfan chwarae meddal yn y Fenni wedi cysylltu â mi heddiw ddiwethaf, ac mae hi'n pryderu am y meini prawf ar gyfer gwneud cais am arian argyfwng, ar y sail fy mod yn meddwl bod yn rhaid i chi naill ai fod yn fusnes lletygarwch neu'n fusnes hamdden, ac nid yw ei busnes yn perthyn i'r naill gategori na'r llall. Mewn gwirionedd, mae'n debyg ei fod yn perthyn i'r ddau ac yn amlwg, fel canolfan chwarae meddal, efallai ei fod yn rhywbeth nad yw'n cael ei ystyried mor bwysig â chyfleusterau eraill ar adegau penodol mewn amser, ond wrth gwrs, pan ddown allan o'r broblem hon rydym ynddi, bydd rhieni, plant, yn dibynnu ar y math hwnnw o brofiad addysg a chwarae i'w plant. Felly, tybed a allech chi edrych eto ar y categorïau a'r busnesau na fyddant yn ffitio'n hawdd i un categori.
Ac yn olaf ar yr economi, yr hunangyflogedig—roedd dyn busnes lleol unwaith eto yn pryderu, er mwyn bod yn gymwys i gael cyllid argyfwng gan Lywodraeth Cymru, fod yn rhaid i chi gael elw cyfartalog, rwy'n meddwl, neu ddangos elw cyfartalog dros dair blynedd, ac roedd yn pryderu mai'r flwyddyn ddiwethaf sy'n fwyaf perthnasol yn ei achos ef. Felly, nid wyf yn gwybod a allech chi ystyried, neu ofyn i'ch swyddogion edrych i weld a ellid gwneud eithriadau o ran proffidioldeb busnesau.
Yn ail, yr ail faes roeddwn am ei grybwyll yn fyr oedd trafnidiaeth a faint o gyfarpar diogelu personol sydd ar gael. Yn gyntaf, trafnidiaeth gyhoeddus: arhosodd gweithiwr allweddol rwy'n ei adnabod yn ysbyty'r Waun am 75 munud am fws adref y noson o'r blaen. Tybed beth sy'n cael ei wneud i gefnogi'r diwydiant bysiau ar hyn o bryd, yn enwedig o safbwynt ein gweithwyr allweddol a darparu trafnidiaeth yn ôl ac ymlaen iddynt; maent ar y rheng flaen. Ac wrth gwrs, y gyrwyr bysiau eu hunain a staff Trafnidiaeth Cymru—maent hwy ar y rheng flaen hefyd, ac rwy'n meddwl tybed a yw cyfarpar diogelu personol wedi cael ei ystyried ar eu cyfer hwy. Gwn fod pwysau a straen ar hynny ar hyn o bryd, ond gallai hynny fod yn rhywbeth i edrych arno yn y dyfodol.
A'r diwydiant cludo nwyddau y mae rhai siaradwyr wedi sôn amdano, a'r gyrwyr dosbarthu nwyddau—Amazon a'u tebyg—maent yn gweithio'n galed iawn i gwmnïau ar hyn o bryd, ac mae'n debyg iawn eu bod, mewn llawer achos, yn cadw'r economi i symud o ran bod pobl yn cael eu cyflenwadau a phobl yn cael eu siopa. Felly, tybed pa gymorth sy'n cael ei ddarparu i gwmnïau o'r fath er mwyn rhoi digon o amddiffyniad i'w gyrwyr ac i'w staff.
Yn olaf, Weinidog, ar fater cadw pellter cymdeithasol, mae'n beth anodd iawn i'w gyflawni ar drafnidiaeth gyhoeddus, felly tybed sut rydych yn cysylltu â Trafnidiaeth Cymru i wneud yn siŵr ar hyn, ac yn wir, pan ddechreuwn roi'r gorau i'r cyfyngiadau, fel y gwnawn ar ryw adeg gobeithio, os oes unrhyw ofynion cadw pellter cymdeithasol yn dal i fod ar waith, y bydd Trafnidiaeth Cymru a thrafnidiaeth gyhoeddus yn cael y math o gymorth ac arweiniad fydd ei angen arnynt.