Part of the debate – Senedd Cymru am 2:10 pm ar 29 Ebrill 2020.
Beth yw pwynt chwarae gyda'r fframwaith cyfreithiol y mae Llywodraeth a Senedd y DU yn ei bennu ar gyfer Lloegr dim ond i'w wneud ychydig yn wahanol yng Nghymru? Pam mae'n bwysig dilyn rheolau ychydig yn wahanol yng Nghymru nag yn Lloegr? Gwelsom lawer o fusnesau'n cau nad oedd yn ofynnol iddyn nhw wneud hynny'n gyfreithiol, ac mae llawer o'r rheini'n gweithio'n galed gyda chwsmeriaid, gweithwyr—weithiau gyda'r Llywodraeth—i geisio dod o hyd i ffyrdd o ailagor yn ddiogel, ac maen nhw'n defnyddio eu synnwyr cyffredin eu hunain a'u gwybodaeth eu hunain am eu busnes unigol i wneud hynny. Ac eto yng Nghymru, bydd yn rhaid iddyn nhw hefyd neidio drwy, cydymffurfio, â rheoliadau cyfreithiol a bennir gan Lywodraeth Cymru, gan Weinidogion a gweision sifil, na fyddant yn deall y busnesau unigol hynny, ac yn y rhan fwyaf o amgylchiadau nid ydyn nhw wedi gweithio mewn busnes eu hunain. Faint o swyddi ydym ni'n mynd i'w colli oherwydd bod cwmnïau'n penderfynu bod ganddyn nhw 20 gwaith yn fwy o fusnes yn Lloegr nag sydd ganddyn nhw yng Nghymru ac nad ydyn nhw eisiau cymryd y risg honno o ran cydymffurfiad â'r rheoliadau cyfreithiol hynny yr ydych chi wedi eu cyflwyno'n benodol i Gymru?
Pam mae pobl yng Nghymru ddim ond yn cael gadael y tŷ i ymarfer unwaith y dydd, ond nad oes gofyniad cyfatebol yn Lloegr? Pam mae'r un geiriau mewn rheoliadau yn ymddangos i olygu rhywbeth gwahanol yng Nghymru, yn ôl Llywodraeth Cymru, na'r hyn y mae'r heddlu yn ei ddweud wrth bobl yn Lloegr y maen nhw'n ei olygu yno? Er enghraifft, pam mae hi'n iawn mynd mewn car i le priodol i ymarfer corff yn Lloegr, ond nid yng Nghymru mae'n debyg? Pam ddylai fod cyfyngiad ar feicio yng Nghymru ond nid yn Lloegr, ei bod hi rywsut yn dderbyniol gwneud hynny fel ymarfer corff dim ond os yw o fewn pellter rhesymol i gartref rhywun?
Ac roedd y gofynion cyfreithiol yn y rheoliadau yr un fath, rwy'n credu, yng Nghymru ar gyfer codi'r gofynion a'r cyfyngiadau eithriadol hyn a roddwyd ar bobl, bod yn rhaid eu codi cyn gynted nad ydyn nhw'n angenrheidiol neu'n gymesur mwyach ar gyfer y risg o ddal haint coronafeirws, ac mae'n rhaid i Weinidogion Cymru wneud hynny. Mae gan Lywodraeth y DU bum prawf, ond maen nhw'n benodol i'r rheini, yn mynd i'r afael â'r materion hynny. Rydych chi wedi cyhoeddi cyfres lawer ehangach o ddulliau yr ydych chi'n dweud sydd wedi'u gwreiddio yng ngwerthoedd Cymru, ond nid yw'n ymddangos eu bod nhw wedi'u gwreiddio yn y gyfraith y mae'n ofynnol i chi ei chymhwyso. Maen nhw'n cynnwys: a yw'r mesur yn cael effaith gadarnhaol uchel ar gydraddoldeb? A yw'r mesurau'n gyson â'ch cynlluniau ar gyfer Cymru fwy cyfartal a gwyrdd a'u hasesiad gyda Deddf Llesiant Cenedlaethau'r Dyfodol (Cymru) 2015? Ac a ydyn nhw'n cynnig cyfleoedd i ehangu cyfranogiad mewn cymdeithas fwy cynhwysol? Heddiw, rydym ni'n credu, beth mae Gordon Brown yn ei feddwl? Pam mae'r pethau hynny yn cael eu cymhwyso yma, ond nid yn Lloegr, i gael allan o'r rheoliadau llym hyn sy'n dinistrio ein heconomi a'n lles?