Part of the debate – Senedd Cymru am 4:24 pm ar 29 Ebrill 2020.
Mae'n ddrwg gennyf, maddeuwch i mi, Suzy. O ran Hwb, mae'n cael ei gyflwyno i ddysgwyr AB. Credaf fod y broses honno bron wedi'i chwblhau, ac felly mae'r adnoddau hynny ar gael i'r dysgwyr hynny.
O ran y Bil AHO, fel yr ydych chi newydd ei amlinellu, Suzy, bydd cyfraniad addysg bellach ac addysg uwch a dysgu seiliedig ar waith i ddyfodol economi Cymru wrth i ni ddod allan o hyn—sydd nid dim ond yn argyfwng iechyd cyhoeddus ond yn argyfwng economaidd—yn bwysicach nag erioed ac, felly, mae diwygiadau yn y sector hwnnw, rwy'n credu, yn bwysicach nag erioed. Byddwch yn ymwybodol bod y Bil wedi'i gyflwyno i Swyddfa'r Llywydd cyn i'r pandemig ddechrau, a'm bwriad oedd dod â hynny i'r pwyllgor ar ddechrau'r tymor hwn. Mae'r prosesau hynny, wrth gwrs, yn parhau. Mae'r Bil hwnnw'n barod i graffu arno, a byddaf yn parhau i drafod gyda'r Comisiwn y cyfleoedd a all fod ar gael wrth i'r Cynulliad ganfod ffyrdd newydd ac arloesol o gyflawni ei waith yn yr argyfwng hwn er mwyn gallu cyflwyno'r Bil hwnnw. Rwy'n sicr yn barod i wneud hynny. Efallai fod ystyriaethau ymarferol y bydd yn rhaid inni ymgodymu â nhw.
O ran y sector addysg uwch, byddwch yn ymwybodol o waith Universities UK sydd wedi ceisio mesur effeithiau'r argyfwng ar y sector addysg uwch. Mae rhai o'r rheini'n ddisyfyd o ran colli incwm ar hyn o bryd, boed hynny o gynadleddau, arlwyo, llety, ond, wrth gwrs, wrth inni edrych ar ddechrau'r flwyddyn academaidd newydd, gallai'r effeithiau hynny fod hyd yn oed yn fwy. Rwy'n credu ei bod yn deg dweud ein bod yn edrych ar ostyngiad sylweddol mewn myfyrwyr tramor yn ofrgystal ag amharu ar farchnad y DU o bosibl os bydd rhai myfyrwyr yn penderfynu gohirio am flwyddyn a dewis peidio â mynd i'r brifysgol ar hyn o bryd, er bod yn rhaid i ni ddweud nad oes tystiolaeth o hynny ar hyn o bryd. A dweud y gwir, i'r gwrthwyneb: mae tystiolaeth anecdotaidd yn awgrymu bod llawer o bobl ifanc 18 oed sy'n daer am fynd i ffwrdd ym mis Medi ar ddechrau'r flwyddyn academaidd, ac efallai eu bod yn fwy penderfynol fyth o adael y nyth ar ôl profi'r cyfnod hwn o gyfyngiadau nag yr oeddent o'r blaen. Ond maen nhw'n gwestiynau dilys yr ydym ni'n ymgodymu â nhw.
Rwy'n falch iawn bod prifysgolion wedi ufuddhau i'r moratoriwm ar drosi cynigion amodol i gynigion nad oes ganddyn nhw unrhyw amodau. Rwy'n ddiolchgar am eu cydweithrediad yn hynny o beth. Ond bydd y moratoriwm hwnnw, fel y gwyddoch, yn dod i ben, ac rydym yn trafod, ar sail y DU gyfan, cyflwyno—yn sicr, ar sail Cymru a Lloegr—rheolaethau ar niferoedd myfyrwyr dros dro. Nid yw hyn yn rhywbeth sy'n digwydd fel arfer yn systemau Cymru a Lloegr. Mae ganddyn nhw reolaethau ar niferoedd yn yr Alban oherwydd y gwahanol ffyrdd y maen nhw'n ariannu eu system, ond yng Nghymru a Lloegr nid oes gennym ni reolaethau ar niferoedd. Ond fel y byddwch chi'n gwybod o bapur Universities UK, mae hwn yn awgrym gan y sector ei hun ein bod yn cyflwyno rheolaethau rhif myfyrwyr ar gyfer y flwyddyn academaidd newydd, a fyddai'n caniatáu i sefydliadau recriwtio eu niferoedd rhagamcanol ynghyd â 5 y cant, a gobeithio y gallwn wneud cyhoeddiad yng Nghymru yn fuan ar reolaethau niferoedd myfyrwyr, a fydd yn ychwanegu sefydlogrwydd ychwanegol ar gyfer dechrau'r flwyddyn academaidd newydd.
Mae cyllid ymchwil yn gwbl hanfodol ac mae mewn perygl arbennig gan fod hyn yn aml yn cael ei ariannu gan arian cyfatebol o'r ffioedd a gyflwynir i'r sector gan fyfyrwyr rhyngwladol, ac mae'r dyfodol a graddfa cyllid ymchwil yn parhau i fod yn bwnc sy'n cael ei drafod ar sail pedair gwlad oherwydd bod y graddfeydd—. Yn gyntaf oll, nid yw llawer o elfennau o gyllid ymchwil ac arloesi ar gyfer y sector wedi'u datganoli ac oherwydd maint rhai o'r ymyriadau yr ydym ni'n edrych arnyn nhw dylid eu gwneud mewn gwirionedd ar sail pedair gwlad. Cefais ragor o drafodaethau gyda'm Gweinidog cyfatebol yn San Steffan ynghylch hyn heddiw ac rydym ni—minnau, Gweinidog Gogledd Iwerddon a Gweinidog yr Alban—yn parhau i annog Llywodraeth San Steffan i ddod o hyd i arian newydd o'r Trysorlys i gefnogi'r sector addysg uwch ar yr adeg hon. Ond yn union fel y mae pob plaid yn gofyn i'r Gweinidog Cyllid yng Nghymru am adnoddau ychwanegol, nid wyf yn amau nad yw'r un peth yn wir am Ganghellor y Trysorlys, ac rydym yn cefnogi Gavin Williamson a Michelle Donelan yn eu galwadau i'r Trysorlys a'u hachos i'r Trysorlys i gefnogi'r sector.