Part of the debate – Senedd Cymru am 5:23 pm ar 29 Ebrill 2020.
Wrth gwrs. Ynghylch cyfarpar diogelu personol, rydym wedi bod yn gweithio'n ddiwyd iawn gyda'n cydweithwyr yn yr awdurdodau lleol i wneud yn siŵr ein bod yn ymwybodol o ble mae'r stoc ledled Cymru. A byddwch yn gwybod ein bod ni wedi cael pobl â logisteg filwrol yn gweithio ar hynny gyda ni. Maen nhw wedi bod yn gweithio yn ardderchog i weithio allan i ni lle mae'r stoc a sut i'w dosbarthu i'r bobl y mae ei hangen arnyn nhw, ac i roi rhywfaint o sicrwydd yn hynny o beth, felly, wrth edrych yn ôl ar y cofnodion o'r hyn sy'n cael ei ddefnyddio er mwyn i ni allu rhagweld y galw yn fwy effeithiol, a gwybod wedyn ble mae'r stoc er mwyn i ni allu ei rhoi i'r bobl iawn, ac yn y blaen. Rydym ni'n awyddus iawn i awdurdodau lleol gael y sicrwydd hwnnw a, cyn belled ag y gallwn ni ei roi, byddwn yn gwneud hynny, ac rydym yn falch iawn o fod wedi cael cyflenwad diweddar y byddwch chi i gyd yn ymwybodol ohono, ond yn amlwg rydym ni yn y gadwyn gyflenwi fyd-eang hefyd. Felly, rydym yn sicr yn y busnes o sicrhau bod awdurdodau lleol yn gwybod yr hyn yr ydym ni'n ei wybod ac yn gwybod ble mae'r cyflenwad yn y gadwyn.
O ran colled incwm y cartrefi gofal, lle byddai awdurdod lleol fel arfer yn comisiynu gwasanaethau oddi wrth gartref gofal ac na all cartref gofal lenwi ei leoedd ar hyn o bryd oherwydd yr argyfwng ac yn y blaen, yna rydym yn hapus iawn i'r £40 miliwn y soniais amdano yn fy natganiad gael ei ddefnyddio i helpu i ariannu'r cartref gofal hwnnw i'w gadw'n hyfyw. Y rheol gyffredinol i ni fu y dylai awdurdodau lleol geisio cadw'r busnesau hynny y maen nhw'n dibynnu arnyn nhw am eu gwasanaeth fel eu bod yn dal i fod yno ar ddiwedd yr achos. Ni fydd hynny'n cynnwys pob cartref gofal unigol yn y sector annibynnol. Os ydych chi'n cael eich ariannu'n breifat yn llwyr ac nad oeddech chi'n derbyn pobl wedi eu hatgyfeirio gan yr awdurdod lleol i'ch cartref gofal, yna ni fyddwch chi'n gallu cael gafael ar hyn. Dylai'r cartrefi gofal hynny fod yn defnyddio'r system grantiau cymorth i fusnesau ac yn cael cymorth drwy gymorth colli incwm a thrwy'r cymorth busnes arferol. Ond o safbwynt yr awdurdod lleol, dylen nhw fod yn defnyddio'r arian i wneud yn siŵr bod darpariaeth y gwasanaeth yn parhau ac yn gweithio gyda'r cartrefi i ddeall sut beth yw hynny. Yn amlwg, nid ydym ni'n dymuno bod yn rhoi arian am ddim rheswm, felly, mae'n ymwneud â deall beth yw'r sefyllfa o ran y llif arian a pha mor gyflym y gallan nhw ddechrau comisiynu lleoedd yno. Felly, rydym ni'n disgwyl i hynny fod yn digwydd ledled Cymru.
O ran awdurdodau lleol yn trefnu benthyciadau, ni ddylen nhw fod wedi gorfod gwneud hynny hyd yn hyn. Pwy a ŵyr beth fydd yn digwydd ar ben arall y flwyddyn. Rydym ni'n dibynnu'n fawr ar Lywodraeth y DU yn gorfod parhau â'r cyllid i ni sicrhau bod hyn yn digwydd. Ond, fel y dywedais yn fy natganiad, rydym ni wedi rhoi cyfrannau o'r grant cynnal refeniw lawer yn gyflymach nag y byddem ni wedi ei wneud fel arall, felly ni ddylai unrhyw awdurdod, ar hyn o bryd, fod â'r math hwnnw o broblem. Ac mae gen i gyfarfod yfory ag is-grŵp cyllid y cyngor partneriaeth i fynd trwy'r gwaith y mae pob awdurdod lleol wedi bod yn ei wneud i gyfrifo'r golled incwm, ffioedd a thaliadau, er mwyn i ni allu gweld yr hyn yr ydym yn ei wneud yno.
Rwy'n annog awdurdodau lleol nad ydyn nhw eto wedi eu taro gan uchafbwynt y feirws i beidio â chynhyrfu. Rydym yn dweud, 'Daliwch ati fel arfer, gwnewch yr hyn y mae angen i chi ei wneud a byddwn ni yn eich cefnogi'. Nid sefyllfa y cyntaf i'r felin yw hi. Felly, ni ddylai neb deimlo rheidrwydd i geisio cyflwyno hawliadau gan nad oes arnyn nhw eu hangen mewn gwirionedd er mwyn sicrhau'r cyllid. Rydym yn awyddus iawn bod hyn yn cael ei wneud ar sail 'fel y mae ei angen arnoch' ac y byddwn yn cael y cymorth cywir i'r awdurdodau hynny sy'n ysgwyddo'r gwariant hwnnw.
Ac o ran yr adferiad, fe wnes i ddechrau y sgwrs â'r arweinyddion yr wythnos diwethaf am y pethau cyntaf yr ydym yn credu y gallen nhw fod yn dymuno dechrau eu hailagor. A byddaf yn parhau â'r sgwrs honno â Chymdeithas Llywodraeth Leol Cymru a'r cyngor partneriaeth er mwyn i ni gael sylwadau gan awdurdodau lleol ynghylch y gwasanaethau y mae awdurdodau lleol yn eu darparu, er enghraifft, canolfannau ailgylchu gwastraff y cartref a llyfrgelloedd yw'r rhai y mae pawb yn sôn amdanyn nhw—yr hyn y byddai'n rhaid i ni ei roi ar waith o ran arweiniad neu ganllawiau cadw pellter cymdeithasol neu staff er mwyn caniatáu i'r mathau hynny o bethau ddigwydd. Felly, mae'r sgwrs honno wedi dechrau.