5. Datganiad gan y Gweinidog Tai a Llywodraeth Leol: Coronafeirws (COVID-19)

Part of the debate – Senedd Cymru am 5:18 pm ar 29 Ebrill 2020.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Julie James Julie James Labour 5:18, 29 Ebrill 2020

(Cyfieithwyd)

Yn sicr. Felly, o ran y pwynt ynghylch cysgu ar y stryd, rydych chi newydd fy nghlywed yn dweud ein bod yn benderfynol iawn na fydd pobl yn dychwelyd i'r strydoedd. Mae'n bosibl y bydd un neu ddau na fyddwn yn gallu eu hatal, ac yn amlwg nid ydym mewn sefyllfa i atal pobl rhag gwneud hynny, ond rydym yn gweithio'n galed iawn i sicrhau bod pawb yn cael y gwasanaethau cynhwysfawr sydd eu hangen arnyn nhw i allu cynnal eu llety ac y gallwn eu symud yn gyflym i lety addas. Ond nid oes dim amheuaeth y bydd atyniad i rai pobl sydd â phroblemau camddefnyddio sylweddau difrifol, ac yn y blaen, fynd yn ôl i'r strydoedd os na allwn ni wneud hynny, ond rydym ni'n benderfynol iawn o'i wneud.

Rwy'n pryderu'n fawr am y grŵp o bobl nad oes ganddyn nhw fynediad at arian cyhoeddus. Rydym ni wedi bod yn lobïo Llywodraeth y DU yn helaeth na ddylai'r bobl hynny gael eu rhyddhau yn ôl ar y stryd cyn gynted ag y bydd yr argyfwng iechyd cyhoeddus wedi dod i ben. Ac rydym yn parhau i lobïo am hynny. Byddwn i'n gwerthfawrogi unrhyw un, unrhyw Aelod, sy'n dymuno ein helpu i wneud hynny hefyd. Rwyf i yn credu ei bod yn bwysig iawn nad yw hynny'n digwydd.

O ran cymorth tenantiaeth, ni allwch gael eich troi allan ar hyn o bryd gan fod cyfarwyddyd ymarfer ar waith gyda'r llysoedd, felly nid oes unrhyw achos o droi allan yn mynd rhagddo ar hyn o bryd. Felly, rydych chi wedi eich diogelu ar hyn o bryd. Rydym yn meddwl o ddifrif am ymestyn y ddarpariaeth tri mis yn y rheoliadau brys i chwech, ac rwy'n gobeithio gallu gwneud hynny yn fuan iawn. Rydym yn lobïo Llywodraeth y DU ynghylch yr hyn a fydd yn digwydd os bydd y cyfyngiad symud yn parhau ar ôl mis Mai, oherwydd eich bod yn llygad eich lle mai gwyliau yw hynny; nid yw'n dileu'r angen i chi dalu eich rhent. Ac ar ôl i bobl fynd i fwy na deufis o ôl-daliadau, rydym yn gwybod y byddan nhw'n ei chael yn anodd dal i fyny eto. Yn y sector cymdeithasol yng Nghymru, rydym ni wedi bod yn gweithio'n galed gyda'n cynghorau a landlordiaid cymdeithasol cofrestredig i sicrhau bod gennym ni brotocolau cyn gweithredu sy'n gorfodi'r landlordiaid cymdeithasol cofrestredig a'r cynghorau—er nad oes angen y gair 'gorfodi', gan eu bod yn dymuno ei wneud hefyd, ond bydd yn rhaid iddyn nhw ei wneud—i gychwyn trafodaethau gyda'r tenant ynghylch ad-daliadau a dileu pan fo angen hynny o dan rai amgylchiadau. Yn anffodus, nid oes gennym ni'r pŵer hynny yn y sector rhentu preifat. Rydym yn annog ein holl landlordiaid, y mae gennym ni berthynas waith resymol â nhw, a'r cyrff sy'n eu cynrychioli, y mae gennym ni berthynas waith resymol â nhw—bob un ohonyn nhw; nid oes dim problem gydag unrhyw un ohonyn nhw—i ymrwymo i'r protocol cyn gweithredu hwnnw hefyd er mwyn i ni allu gwneud yn siŵr bod y cyfryngu hwnnw wedi digwydd. A byddwn yn lobïo'r Weinyddiaeth Gyfiawnder i weld a allwn ni ei gwneud yn gyfarwyddyd ymarfer y byddai'n rhaid i brotocol cyn gweithredu o'r fath fod wedi ei wneud cyn y gallech ddechrau camau troi allan ar gyfer ôl-ddyledion rhent. Felly, rydym ni'n gweithio ar hynny hefyd.

Roedd y pwynt olaf yr oeddech yn ei wneud yn ymwneud â ffoi rhag trais domestig a'r risg gynyddol o gam-drin, ac rwy'n credu bod David Melding, a bod yn deg, wedi codi hynny hefyd, ac ni roddais i sylw iddo. Dyna pam rydym ni'n cael pobl yn cyflwyno'u hunain ar y strydoedd bob dydd erbyn hyn—dyna pam mae'r ffigur yn symud. Rydym ni'n ceisio rhoi cyhoeddusrwydd i'r drefn o ddeialu 999 ac yna gwthio 55, a fydd yn nodi ar unwaith nad ydych mewn sefyllfa i siarad a bydd cymorth yn cael ei anfon atoch. Felly, os gallwn ni rannu'r wybodaeth honno mor eang ag sy'n bosibl, mae hynny'n dda.

Bydd Jane Hutt, fy nghyd-Aelod, yn cynnal yr ymgyrch 'Paid Cadw'n Dawel' unwaith eto i wneud yn siŵr bod pobl yn ei adnabod yn eu cymdogion ac nad ydyn nhw'n cadw'n dawel, ac yn adrodd amdano eu hunain. Rydym ni hefyd yn croesawu unrhyw syniadau gan unrhyw Aelod neu unrhyw aelod o'r cyhoedd a fyddai'n ein helpu i ganfod ffyrdd eraill o gyrraedd pobl sydd mewn perygl fel y gallwn ni sicrhau eu bod yn cael y cymorth sydd ei angen arnyn nhw.