6. Datganiad gan y Gweinidog fydd y Cwnsler Cyffredinol a'r Gweinidog Pontio Ewropeaidd: Coronafeirws (COVID-19)

Part of the debate – Senedd Cymru am 5:10 pm ar 6 Mai 2020.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Jeremy Miles Jeremy Miles Labour 5:10, 6 Mai 2020

(Cyfieithwyd)

Wel, rwy'n credu bod ehangder a dyfnder yr ystod o gwestiynau y mae Delyth Jewell wedi'u gofyn yn ddarlun o'r gyfres o heriau rydym i gyd yn eu hwynebu fel gwlad ac yn rhyngwladol yn wir wrth ymateb i COVID a'r realiti newydd y bydd yn ei greu. Rwy'n credu bod unrhyw un o'r cwestiynau hynny'n teilyngu ateb awr o hyd, ond nid wyf am brofi amynedd y Llywydd gyda hynny.

I roi rhai ymatebion thematig, os caf, mae'r Prif Weinidog wedi cyhoeddi'r fframwaith a fydd yn llywio ei benderfyniadau mewn perthynas â sut y gallwn gefnu ar y cyfyngiadau symud pan ddaw'r amser. Ar y pwynt a wnewch am hynny, rydym yn deall yr agweddau cydraddoldeb yn dda iawn, oherwydd nid yw profiad o'r cyfyngiadau symud, na'r profiad o gael COVID yn wir, yn cael ei deimlo yn yr un ffordd gan bobl ym mhob un o'n cymunedau, ac felly mae'r penderfyniadau hynny'n ystyriaethau pwysig o ran sut rydym yn rhoi'r camau ar waith, ac mae hynny'n rhan o'r fframwaith. Ac fe'm trawyd yn arbennig gan yr effaith ar blant mewn cartrefi difreintiedig nad ydynt â'r adnoddau sydd gan eraill at eu defnydd o bosibl, a'r effaith fawr y byddant yn ei theimlo'n barhaus ar ôl COVID, sy'n arwain at y pwynt ehangach ynglyn â'r math o wlad newydd yr hoffem ei gweld a'r agenda tegwch y mae hi wedi siarad amdani.

O ran gwasanaethau cyhoeddus, cawsom sesiwn gyfan yn trafod rhywfaint o hynny, ac rwy'n credu mai un o'r agweddau y mae ei chwestiwn yn cyfeirio ato yw ein gallu yn yr argyfwng presennol i ymateb, mewn rhai ffyrdd, yn gyflymach ac mewn ffordd fwy cydgysylltiedig nag y mae Llywodraethau ym mhobman wedi gallu ei wneud yn y gorffennol. Rwy'n credu'n arbennig fod yr ymdrechion a wnaed ar ddigartrefedd, yr ymyrraeth yno a pha mor gyflym y gwelwyd ei heffaith yn arbennig o drawiadol.

Yn fyr iawn, ar y pwynt olaf a wnaeth, ynglŷn â'r amgylchedd, credaf ei bod yn gwneud pwynt da iawn, os caf ddweud, ynghylch y newid ymddygiad a gyfrannodd at ansawdd aer gwell ac at werthfawrogi'r gallu i brynu bwyd yn lleol lle gall pobl wneud hynny, a'r mynediad i fannau gwyrdd, ac mae pob un o'r rheini'n gadarnhaol iawn, ac rwy'n siŵr y byddai'r rhan fwyaf ohonom yn gobeithio gweld hynny'n parhau. Ond rwy'n credu mai un o'r gwersi, yr arwyddion, a'r negeseuon llesol i ni, rwy'n meddwl, yw nad yw'n sicr pan ddown allan ar yr ochr arall i'r amser hwn y bydd pobl yn dymuno parhau â'r holl batrymau ymddygiad hynny. Mae'n rhan o'r her, yn fy marn i, i bob un ohonom mewn bywyd cyhoeddus, ac i lywodraethau yn arbennig, geisio meithrin y patrymau ymddygiad a all gyfrannu at rai o'r nodau ehangach hynny.

Rwy'n credu bod trafnidiaeth gyhoeddus yn enghraifft dda iawn o hynny, ac mae hi'n tynnu sylw at hynny yn ei chwestiwn. Byddem yn gobeithio, rwy'n credu, y byddai pobl yn dymuno cadw'r math o ansawdd aer sydd gennym ac yn ei chael hi'n haws defnyddio trafnidiaeth gyhoeddus nag yn y gorffennol, ond bydd pobl hefyd yn pwyso a mesur yn erbyn hynny y gorchmynion i gadw pellter cymdeithasol, oni fyddant? Felly, bydd yna gyfres gymhleth o benderfyniadau y byddai pobl am eu gwneud, ac mae angen inni geisio helpu pobl i adeiladu ar y patrymau ymddygiad cadarnhaol hynny, gan gydnabod nad yw hon bob amser yn mynd i fod yn daith syml. Ond yn sicr, bydd y dewisiadau a wnawn o ran y ffordd y down allan ar yr ochr arall i brofiad COVID yn effeithio ar yr amcanion newid hinsawdd rydym wedi'u gosod i ni ein hunain ac rydym yn dal yn ymrwymedig iawn i'w cyflawni.