2. Datganiad gan y Prif Weinidog: Coronafeirws (COVID-19)

Part of the debate – Senedd Cymru am 2:10 pm ar 13 Mai 2020.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Mark Drakeford Mark Drakeford Labour 2:10, 13 Mai 2020

(Cyfieithwyd)

Wel, Llywydd, rwy'n cytuno'n llwyr â Dawn Bowden. Yr holl dystiolaeth sy'n dod i'r amlwg yw bod hwn yn feirws sy'n ymosod ar y bobl hynny yn ein cymdeithas sydd fwyaf agored i niwed, ac mae tlodi yn rhywbeth sylfaenol sy'n gwneud pobl yn agored i niwed gan fod pobl dlawd yn tueddu i fyw'n agosach at ei gilydd, ac mae'r feirws yn cylchredeg lle mae pobl mewn ardaloedd mwy poblog. Os ydych chi'n dlawd, rydych chi'n fwy tebygol o fod â chyflyrau iechyd isorweddol, ac mae'n feirws sy'n ymosod ar bobl sydd â chyflyrau iechyd isorweddol. Ac nid oes gennych chi'r adnoddau y mae pobl eraill yn ddigon lwcus i allu manteisio arnyn nhw i amddiffyn eich hun rhag yr argyfwng yr ydym yn ei wynebu.  

Felly, mae Dawn Bowden yn llygad ei lle i dynnu sylw at y ffordd y mae'r feirws yn dwysáu anghydraddoldebau iechyd sylfaenol. A phan ddown i allan o hyn i gyd, hoffwn adleisio rhywbeth a ddywedodd y cyn Brif Weinidog wrthyf i yn y sesiwn yr wythnos diwethaf: ni allwn ni ddychwelyd yn syml i'r ffordd yr oedd pethau o'r blaen, lle'r ydym ni'n gwerthfawrogi'n ormodol cyfraniad rhai pobl yn ein cymdeithas nad yw wedi bod o unrhyw ddefnydd ymarferol i ni yn yr argyfwng hwn, ac yn tanbrisio cyfraniad pobl eraill, sef y rhai â'r cyflogau lleiaf yn aml a'r rhai â'r lleiaf o adnoddau.

Felly, mae'n ddyletswydd arnom ni yn Llywodraeth Cymru, yn sicr. Dyna pam yr ydym ni wedi rhoi, fel y gwyddoch, er enghraifft, £11 miliwn yn fwy i mewn i'n cronfa cymorth dewisol i gael cymorth i bobl yn uniongyrchol—11,000 o daliadau a wnaed eisoes yn uniongyrchol at ddibenion yn gysylltiedig â COVID o'r gronfa cymorth dewisol; talwyd mwy na £670,000 i'r teuluoedd tlotaf yng Nghymru. A bydd angen i Lywodraeth y DU ddarparu arian sy'n cyfateb i hynny hefyd. Mae'n peri pryder mawr, onid yw, clywed adroddiadau yn y papurau newydd heddiw ynghylch y ffaith fod Llywodraeth y DU yn bwriadu ymdrin â chanlyniadau coronafeirws drwy rewi cyflogau ymhlith gweithwyr y sector cyhoeddus—yr union weithwyr hynny yr ydym ni wedi dibynnu arnyn nhw i'n harwain ni drwy'r argyfwng hwn. Nid dyna'r ffordd i ymateb a, phe byddem ni'n gwneud pethau yn y modd hwnnw, yna bydd yr holl anghydraddoldebau y mae Dawn wedi cyfeirio atyn nhw yn cael eu gwaethygu yn hytrach na'u herydu, fel yr ydym ni'n benderfynol o geisio ei wneud yng Nghymru.