Part of the debate – Senedd Cymru am 2:21 pm ar 13 Mai 2020.
Diolchaf i Jenny Rathbone am y cwestiwn yna. Wrth gwrs, mae gennym ni gynlluniau i ehangu'n sylweddol nifer y profion y byddwn ni'n gallu eu darparu yng Nghymru pan fyddwn ni'n symud i mewn i'r byd newydd o brofi, olrhain a diogelu. A bydd hynny'n golygu ffyrdd newydd o ddarparu profion yn uniongyrchol i ble mae pobl yn byw—trefn profion cartref ehangach—yn ogystal â'r unedau profi symudol sydd gennym ni ar hyn o bryd. Ac wrth gwrs, mae Jenny Rathbone yn iawn wrth ddweud y bydd angen llawer mwy o bobl i gymryd rhan mewn gwaith olrhain cyswllt pan fyddwn ni'n symud i'r system honno sy'n fwy seiliedig ar y gymuned. Ac mae hi'n iawn hefyd na allwn ni gymryd y bobl hynny o swyddi iechyd pwysig y maen nhw'n eu gwneud ar hyn o bryd.
Nawr, bydd fy nghyd-Aelod Vaughan Gething yn ateb cwestiynau ar hyn yn ddiweddarach y prynhawn yma, Llywydd, a gwn nad ydych chi eisiau i ni drafod pethau y bydd y ddau ohonom ni'n rhoi sylw iddyn nhw. Ond yn y ddogfen profi, olrhain, diogelu yr ydym ni wedi ei chyhoeddi yn gynharach heddiw, mae'n dweud ein bod ni'n chwilio am tua 1,000 o bobl yn y lle cyntaf pan fydd y system yn cychwyn. Ac rydym ni'n credu y bydd y rhan fwyaf o'r bobl hynny'n dod o awdurdodau lleol—pobl nad ydyn nhw'n gallu gwneud y swyddi y bydden nhw'n eu gwneud fel rheol, ond sy'n cael eu talu gan awdurdodau lleol ac y gellir eu rhoi ar waith wedyn yn y ffordd newydd hon. Mae'r gwirfoddolwyr wedi gwneud gwaith gwych ledled Cymru yn argyfwng y coronafeirws—rydym ni wedi cael 7,000 o bobl yn ymgymryd â gweithgareddau yn ymwneud â coronafeirws ledled Cymru—ond bydd angen y 1,000 hynny o bobl bob wythnos am wythnosau lawer i ddod, ac mae amgylchiadau gwirfoddolwyr yn anochel yn gyfnewidiol braidd—efallai y byddan nhw eu hunain yn dychwelyd i'r gwaith, efallai y bydd ganddyn nhw bethau eraill y maen nhw angen eu gwneud. Felly, ein teimladau cyntaf ar hyn o bryd yw mai recriwtio'r 1,000 o bobl hynny yn bennaf drwy ein hawdurdodau lleol, fel bod pobl yn cael eu talu am y gwaith y maen nhw'n ei wneud ac yn gallu neilltuo eu hwythnos waith i'w wneud, fydd y ffordd y byddwn ni'n mynd ati i recriwtio'r staff y bydd eu hangen arnom ni.