Part of the debate – Senedd Cymru am 2:08 pm ar 10 Mehefin 2020.
A gaf fi ddiolch i Janet Finch-Saunders am ei chwestiynau, ac i roi sicrwydd iddi yn gyntaf fod cymorth enfawr wedi'i gynnig i Sw Mynydd Cymru? Ac ni fu'n ofynnol i Sw Mynydd Cymru, yn wahanol i sŵau yn Lloegr, aros ar gau; deddfwriaeth a gyflwynwyd yn Lloegr yn ystod yr wythnos ddiwethaf i gadw sŵau ar gau sydd wedi rhwystro sŵau rhag ailagor. Yma yng Nghymru, nid yw'r ddeddfwriaeth honno'n berthnasol. Y rheswm pam nad yw sŵau yng Nghymru yn gallu agor ar hyn o bryd yw am na fyddent yn gallu cynhyrchu'r nifer o ymwelwyr a chynhyrchu'r incwm yn sgil hynny i'w gwneud yn hyfyw yn ariannol iddynt agor ar hyn o bryd. Pam? Wel, oherwydd, fel y dywedais eisoes, mae mwy na 60 y cant o bobl yng Nghymru—a dyna ffigur a adlewyrchir mewn llawer o rannau o'r DU—yn rhy nerfus i adael eu cartrefi eu hunain, heb sôn am ymweld â busnesau, ac atyniadau i ymwelwyr. Ond y gwir amdani yw y bydd busnesau sy'n dibynnu ar ymwelwyr—yr atyniadau i ymwelwyr—yn ei gwneud yn ofynnol i bobl fod â hyder i fynd iddynt. Ni fydd gan bobl hyder oni chaiff y rhif R ei ostwng ddigon iddynt deimlo'n hyderus, oni bai ein bod yn gwneud yn siŵr fod y feirws dan reolaeth yn llwyr.
Nawr, yn y cyfamser, rwy'n credu bod y math o gymorth sy'n cael ei gynnig i sŵau yng Nghymru wedi bod yn rhyfeddol, o gofio na chawsom yr un geiniog o symiau canlyniadol yn seiliedig ar gyhoeddiad Llywodraeth y DU ar y gronfa sŵau. Nawr, rydym wedi agor y gronfa cadernid economaidd i sŵau yng Nghymru. Ceir 30 o sŵau cofrestredig a thrwyddedig yng Nghymru. Rydym wedi ysgrifennu at bob un ohonynt i sicrhau ein bod yn llwyr ddeall goblygiadau coronafeirws ac er mwyn inni ddeall lle gallem fod o gymorth. Ac o ganlyniad i'r gronfa cadernid economaidd, rydym wedi gallu gwneud wyth cynnig o gymorth i sŵau yng Nghymru. Mae Sw Mynydd Cymru yn un o'r rhai sydd wedi elwa o'r gronfa cadernid economaidd. Mae hefyd wedi cael budd o gynllun benthyciadau Banc Datblygu Cymru yn sgil y COVID—dau gynllun sy'n unigryw i Gymru, ac mae'r cymorth hwnnw'n £335,000. Cyferbynnwch hynny—pe baem wedi cael swm canlyniadol o dan fformiwla Barnett o gronfa sŵau Llywodraeth y DU, byddai'n ddim ond £700,000, sef bron ddwywaith yr hyn a wariwyd ar un sw yn unig yng Nghymru. Mae hynny'n dangos pam y gallwn ddweud yn hyderus fod sŵau yng Nghymru wedi cael eu gwarchod yn well drwy'r pandemig hwn nag mewn mannau eraill.
Rwy'n benderfynol o sicrhau ein bod yn gwneud popeth a allwn i gefnogi ailagor sŵau'n ddiogel pan fyddant yn dewis ailagor, ond—rhaid i mi bwysleisio eto—yr hyn sy'n mynd i fod yn hanfodol bwysig yw bod hyder gan y cyhoedd i adael eu cartrefi a mynd i ymweld ag atyniadau o'r fath. Oherwydd os nad oes hyder gan bobl, ni fyddant yn mynd iddynt—ni fyddant yn talu arian am docynnau, ni fydd incwm yn cael ei gynhyrchu, a beth fydd yn digwydd wedyn? Dim ond un cyfle a gawn i ailagor busnesau ac ailagor atyniadau.
Fe fydd hi'n anhraethol o anodd i Sw Mynydd Cymru, neu unrhyw sw arall o ran hynny, allu rhoi eu gweithlu'n ôl ar ffyrlo heb i Lywodraeth y DU roi unrhyw arwydd y byddai hynny'n bosibl. Bydd yn anhraethol o anodd hefyd, pan fydd sw ar agor ac yna'n dewis cau, i roi digon o hyder yn y tymor wedyn i warantu y byddant yn gallu ailagor ac aros ar agor. Felly, rydym wedi cynnig sicrwydd y pwyntiau adolygu, ac mae'r pwynt adolygu nesaf ar 9 Gorffennaf ac yna ar 30 Gorffennaf. Ac rydym wedi dweud wrth bobl, gyda sicrwydd y pwyntiau adolygu hynny, 'Byddwch yn gallu cynllunio ar gyfer ailagor, lle credwn y gellir ei wneud yn ddiogel, a bod modd gweithredu'r addasiadau ffisegol sydd eu hangen er mwyn i fusnes ailagor, neu i atyniad ailagor, mewn modd amserol.'