2. A wnaiff y Prif Weinidog ddatganiad am y gefnogaeth y mae Llywodraeth Cymru yn ei rhoi i'r cyfryngau lleol er mwyn rhoi'r wybodaeth ddiweddaraf i breswylwyr yn ystod y pandemig Covid-19? OQ55303

Diolch i Mike Hedges am ei gwestiwn. Lywydd, mae Llywodraeth Cymru wedi cefnogi cyfryngau print a darlledu lleol yn ystod y pandemig. Rydym wedi talu am hysbysebion fel rhan o'n hymgyrch 'Diogelu Cymru'. Mae cymorth grant uniongyrchol wedi'i ddarparu drwy'r gronfa newyddiaduraeth gymunedol annibynnol, ac rydym wedi gweithio gydag Ofcom i sicrhau bod y cyfryngau yng Nghymru wedi elwa o'r gronfa radio gymunedol.

Mike Hedges? Mike Hedges, eich microffon.

Fe agoraf fy microffon eto—mae’n ddrwg gennyf. Diolch, Brif Weinidog. Mae'r cyfryngau wedi bod yn hanfodol i roi sylw i newyddion da a drwg yn y cyfnod heriol hwn, ac yn anffodus, nid yw'r sylw a roddwyd i farwolaethau wedi'i gyfyngu i'r coronafeirws, ond rydym hefyd wedi gweld llofruddiaeth erchyll George Floyd yn America a'r ymosodiad dychrynllyd â chyllell yn Reading dros y penwythnos.

Yn ystod y llifogydd yn gynharach eleni, ac yn ystod y cyfyngiadau symud yn sgil y coronafeirws, mae gorsafoedd radio lleol fel Swansea Sound, a phapurau newydd fel y South Wales Evening Post wedi rhoi gwybod i drigolion am yr hyn sy'n digwydd. Fel y gŵyr y Prif Weinidog, mae’r sioe frecwast ar fore Sul ar Swansea Sound yn caniatáu i bobl leol holi gwleidyddion a mynegi eu safbwyntiau hefyd. A wnaiff y Prif Weinidog ymuno â mi a gwleidyddion o bob rhan o’r Siambr i alw ar berchnogion Swansea Sound i gadw rhaglenni lleol a chyflwynwyr lleol er budd pobl de-orllewin Cymru?

Wel, Lywydd, diolch i Mike Hedges. Mae'n gwneud pwynt pwysig iawn am arwyddocâd y cyfryngau lleol yn sicrhau bod trigolion lleol yn cael y wybodaeth ddiweddaraf, nid yn unig am COVID-19, ond am yr ystod ehangach honno o bethau. Yn wir, yng Nghymru, bydd pobl wedi bod yn meddwl am deulu a ffrindiau'r bobl a laddwyd yn yr ymosodiad erchyll yn Reading ar y penwythnos, a bydd y cyfryngau lleol wedi chwarae rhan bwysig iawn yn egluro natur y digwyddiad i'r gymuned leol honno.

Lywydd, mae gennyf atgof braf iawn o ymuno â Mike Hedges yn gynnar un bore Medi i fynd i ateb cwestiynau gwrandawyr yn Abertawe. Rwy’n cofio i mi gael fy mhlesio’n fawr gan broffesiynoldeb hamddenol y cyflwynydd yno, Kev Johns, ac yn wir, bywiogrwydd gwrandawyr Swansea Sound yn gynnar yn y bore wrth ffonio i mewn i ofyn cwestiynau i ni. Felly, rwy'n ymwybodol, wrth gwrs, fod Swansea Sound yn un o’r 56 o orsafoedd radio gwahanol ledled y Deyrnas Unedig a brynwyd gan Bauer. Yn ôl yr hyn a ddeallaf, nid yw Ofcom wedi derbyn unrhyw gais gan y cwmni hwnnw i newid fformat Swansea Sound, a golyga hynny y bydd yn ofynnol i'r orsaf, o dan ba bynnag enw neu drefniant a fydd ar waith yn y dyfodol, barhau i gyflawni'r fformat gwreiddiol, ac mae hynny'n cynnwys ymrwymiadau mewn perthynas â'r Gymraeg a newyddion a gwybodaeth leol.

Lywydd, rwyf wedi cymryd rhan mewn nifer fawr o'r 80 cynhadledd i'r wasg y mae Llywodraeth Cymru wedi bod yn rhan ohonynt yn ystod argyfwng y coronafeirws. Mae oddeutu hanner y cyfranogwyr wedi bod yn gyfryngau lleol, gan gynnwys Swansea Sound, ac maent wedi darparu gwasanaeth hanfodol yn ystod yr argyfwng, yn union fel y disgrifiodd Mike Hedges.

Brif Weinidog, credaf fod hwn yn gwestiwn pwysig iawn. Nawr, rwy'n deall bod naw sefydliad newyddion cymunedol wedi derbyn grant uniongyrchol gan Lywodraeth Cymru, ac rydych chi wedi sôn am rôl caffael mewn hysbysebu a darparu gwybodaeth gyhoeddus. Credaf hefyd y gallai awdurdodau lleol wneud llawer yn y maes hwn. Mae'n wasanaeth gwirioneddol hanfodol, fel y dywedoch chi, ac mae'n rhaid inni fod yn ymwybodol fod rhai o'r darparwyr newyddion traddodiadol o dan gryn dipyn o straen bellach, ac rydym mewn perygl o golli capasiti a swyddi lleol gwerthfawr a phwysig iawn os na roddwn fwy o gefnogaeth i'r sector cyfryngau lleol yn ystod yr argyfwng hwn.

Rwy'n cytuno â'r hyn y dywedodd David Melding. Rydym wedi bod yn falch o allu addasu cyllid a oedd dros ben yn y gronfa newyddiaduraeth gymunedol at ddibenion gwahanol. Mae dros £76,000 wedi'i ddarparu, ac mae llawer o’r cyfryngau yng Nghymru wedi elwa o hynny. Cronfa ar gyfer y DU yw'r gronfa radio cymunedol, ac rydym wedi cynorthwyo gorsafoedd yng Nghymru i wneud ceisiadau llwyddiannus iddi. Mae budd cyhoeddus mewn sicrhau, wrth gwrs, fod cyfryngau lleol yn ffynnu yng Nghymru. Mae’n rhaid gwneud hynny’n ofalus, gan fod yn rhaid osgoi unrhyw awgrym o ymyrraeth mewn unrhyw benderfyniadau golygyddol y bydd y gwaith o adrodd y newyddion yn dibynnu arnynt, ond credaf ein bod wedi llwyddo i sicrhau’r cydbwysedd hwnnw, ac rydym yn awyddus i barhau i gefnogi'r mynediad a gynigiwn at y sianeli cyhoeddi a darlledu hynny, ac yn uniongyrchol, lle gallwn wneud hynny.

Mae fy nghwestiwn i am y wasg print cyfrwng Cymraeg. Dwi wedi bod yn holi eich Llywodraeth chi faint o ddefnydd sydd yn cael ei wneud i rannu gwybodaeth am yr argyfwng drwy gyfrwng y wasg printiedig cyfrwng Cymraeg. Dwi wedi holi am ffigyrau gwariant, ond dwi'n dal i ddisgwyl ffigyrau swyddogol, yn anffodus. Os fedrwch chi roi hynny ar waith, mi fyddwn i yn ddiolchgar.

Ond, o fy ymchwil i, mae'r sefyllfa yn hynod siomedig. Er enghraifft, dim ond un hysbyseb, gwerth tua £800, sydd wedi ymddangos yn ein hunig wythnosolyn cyfrwng Cymraeg ers cychwyn y pandemig. Brif Weinidog, a wnewch chi sicrhau bod eich Llywodraeth chi yn gwneud defnydd llawn o'r wasg brint i ledaenu negeseuon pwysig i bobl Cymru, ac a wnewch chi sicrhau bod y wasg brint cyfrwng Cymraeg yn cael ei chynnwys yn llawn yn eich ymgyrchoedd cyhoeddusrwydd o hyn ymlaen?

Wrth gwrs, Llywydd, mae'r bobl sy'n cael newyddion trwy gyfrwng yr iaith Gymraeg yn bwysig i ni, ac mae'r gwasanaethau sydd ar gael iddyn nhw yn bwysig hefyd. Rŷn ni'n treial eu cefnogi nhw, ac rŷn ni'n treial eu cefnogi nhw mewn print hefyd. Rŷn ni yn gwario arian i helpu'r sector yna i gario ymlaen yn y gwaith pwysig y maen nhw'n ei wneud. Dwi'n siŵr y bydd pobl yma yn gweithio'n galed ar y cwestiynau y mae Siân Gwenllian wedi'u rhoi i mewn, gyda nifer fawr o gwestiynau eraill, a phan fydd y ffigurau yna ar gael, rŷn ni'n mynd i'w dosbarthu nhw a'u rhannu nhw â phobl eraill. So, yn gyffredinol, wrth gwrs rŷn ni eisiau cefnogi'r sector, a'i wneud e mewn ffordd briodol, yn ogystal â phopeth arall rŷn ni'n gwneud i dreial bybu'r iaith Gymraeg.