Part of 4. Cwestiynau i'r Gweinidog Iechyd a Gwasanaethau Cymdeithasol – Senedd Cymru am 2:04 pm ar 8 Gorffennaf 2020.
Wel, rwy'n credu bod un neu ddau o bwyntiau pwysig yn codi o'r sylwadau amrywiol. Yn amlwg, nid wyf yn cytuno â phob sylw a wnaeth yr Aelod, ond o ran gwasanaethau canser, rydym eisoes wedi nodi'n glir fod gwasanaethau canser brys ar gael bob amser yn ystod y pandemig, hyd yn oed pan gaewyd rhannau eraill o'r GIG, yn dilyn fy mhenderfyniad ar 13 Mawrth. Felly, rydym yn bwriadu ailgychwyn gwasanaethau yn gynyddol. Byddwn yn ailgychwyn gwasanaethau sgrinio; bydd yr Aelod ac eraill yn ymwybodol eu bod yn cael eu hailgychwyn yn gynyddol trwy'r haf.
Mae'n rhan o'r anhawster, serch hynny, oherwydd y pandemig, fod yna ystod o gleifion wedi dewis gohirio eu triniaeth. Digwyddodd hynny mewn ymgynghoriad â'r clinigwyr a oedd yn eu trin. Darparwyd opsiynau triniaeth amgen, ac rwy'n pryderu, wrth gwrs, nid yn unig ym maes canser, ond mewn ystod eang o feysydd eraill, nad ydym wedi gweld y lefel o weithgaredd yn cael ei chynnal, a'r hyn sy'n rhaid inni ei wneud yw ailfeddwl, fel rydym yn ei wneud yn gynyddol, sut y mae gwasanaethau'r GIG yn ailgychwyn, yn ogystal â meithrin hyder yn y cyhoedd y gallent ac y dylent wneud defnydd o’r gwasanaethau GIG sydd ar gael, fel y mae'r rhai ar gyfer canser yn wir. Rydym yn dechrau gweld adferiad yn nifer yr atgyfeiriadau hynny.
Yr ail bwynt, rwy’n credu, Lywydd, yw'r pwynt ehangach a wnaed ar farwolaethau ychwanegol. Mae gennyf ddiddordeb erioed yn y ffigurau marwolaethau ychwanegol, a beth y maent yn ei olygu, nid yn unig o ran Cymru ond pob rhan arall o'r Deyrnas Unedig, wrth inni geisio dysgu o gyfnod cyntaf y pandemig hwn. Rwy'n obeithiol cyn diwedd yr wythnos nesaf y bydd gennym adroddiad dros dro ar farwolaethau ychwanegol, gyda gwersi, nid yn unig i ni yma yng Nghymru, ond i’w rhannu â rhannau eraill o'r DU, gan fy mod am ddysgu o ymarfer yng Nghymru, yr Alban a Gogledd Iwerddon, yn ogystal â Lloegr.