Part of the debate – Senedd Cymru am 3:45 pm ar 8 Gorffennaf 2020.
Wel, Ddirprwy Lywydd, rwy'n credu bod yr Aelod wedi gosod her i mi, un rwy'n fwy na pharod i'w hwynebu, er mwyn ei argyhoeddi pam y mae angen iddo gefnogi'r newid yn ein cwricwlwm.
Bydd dyletswydd ar bob ysgol unigol, pob pennaeth unigol i gynllunio cwricwlwm, ac yna cyfrifoldeb cyfreithiol y pennaeth a'r corff llywodraethu yw rhoi'r cwricwlwm hwnnw ar waith. Mae angen iddynt wneud hynny yng nghyswllt y pedwar diben a'r meysydd dysgu a phrofiad unigol fel yr amlinellir yn y Bil, ac yna gan gyfeirio at 'yr hyn sy'n bwysig'. Wrth gwrs, cyhoeddwyd y rhain oll yn gynharach eleni. Felly, ceir sgaffaldwaith o gwmpas ein disgwyliadau o'r meysydd bras y byddem yn disgwyl iddynt gael eu cynnwys. Felly, i ateb Siân Gwenllian, gwersi a fyddai'n canolbwyntio ar helpu i ddatblygu iechyd meddwl a lles plant, ond bydd y pynciau, er enghraifft, y byddech chi'n dewis gwneud hynny drwyddynt yn amrywio o ysgol i ysgol gan adlewyrchu'r plant o'ch blaen.
Nawr, rydym yn cydnabod, oherwydd bod y cwricwlwm hwn yn gwricwlwm ar gyfer rhai rhwng tair ac 16 oed, fod rhai o'n lleoliadau meithrin yn lleoliadau nas cynhelir—. Felly, fel rhan o'n cyfnod sylfaen, mae Llywodraeth Cymru yn ariannu'r lleoliad hwnnw i ddarparu addysg blynyddoedd cynnar. Cydnabyddwn fod rhai o'r rheini'n cael eu rhedeg gan elusennau, rhai ohonynt yn cael eu rhedeg gan grwpiau bach, ac felly, byddai'n dasg arbennig o feichus i'r rhan honno o'r sector gynllunio cwricwlwm ar eu cyfer. Felly, bydd gan Lywodraeth Cymru gwricwlwm penodol ar gyfer y grŵp oedran hwnnw, fel y gall y meithrinfeydd cyfnod sylfaen hynny, fel y dywedais, ei ddefnyddio oddi ar y silff, oherwydd byddai honno'n dasg feichus iawn i'r rhan benodol honno o'r sector. Ond fel arall, lle'r penaethiaid unigol, gan ddefnyddio'r sgaffaldwaith cenedlaethol, fydd llunio cwricwlwm sy'n diwallu anghenion eu plant.
Gofynnodd yr Aelod am rolau a chyfrifoldebau Graham Donaldson, ac unrhyw gysylltiadau a gorgyffwrdd rhwng ein cwricwlwm newydd a'r Cwricwlwm ar gyfer Rhagoriaeth yn yr Alban. Wel, weithiau mae pobl yn cymharu, ac yn sicr ceir rhai agweddau athronyddol bras ynglŷn â datganoli'r cwricwlwm i lawr i ysgolion, y symud oddi wrth ddisgyblaethau cul iawn a dull mwy trawsgwricwlaidd y mae'r ddau gwricwlwm yn eu rhannu. Rwy'n credu ein bod wedi manteisio ar y cyfle i ddeall lle mae gweithredu wedi bod yn anodd yn yr Alban. Felly, nid wyf yn meddwl mai cysyniad y cwricwlwm ydyw, ac rwy'n meddwl os edrychwch chi ar y feirniadaeth o'r hyn sydd wedi digwydd yn yr Alban, nid y cwricwlwm ei hun, ond yn hytrach y broses weithredu sydd wedi bod yn fwyaf heriol i bobl. Oherwydd rydym wedi gallu dysgu o hynny, mewn gwirionedd, rydym wedi mynd allan o'n ffordd i geisio deall beth oedd yr anawsterau yn yr Alban. Roedd rhywfaint o hynny'n ymwneud ar y cychwyn cyntaf â'r ffaith nad oedd digon o arweiniad, wedyn dechreuodd pobl fynd i banig am nad oedd digon o sgaffaldwaith ar gyfer ysgolion, felly roedd diwydiant cyfan yn darparu cyngor ac arweiniad i ysgolion, a olygai fod athrawon wedi cael eu llethu'n llwyr gan hynny. Felly, rydym wedi gallu dysgu o rai o heriau gweithredu. Rwy'n credu bod gwahaniaeth i'w wneud rhwng y cwricwlwm ei hun a'r broses weithredu sy'n cynorthwyo ysgolion wrth iddynt symud ymlaen.
Byddwn hefyd yn rhoi mwy o gyfarwyddyd o ran cynnwys y cwricwlwm addysg cydberthynas a rhywioldeb sy'n seiliedig ar egwyddorion y Cenhedloedd Unedig. Felly, byddwn yn rhoi mwy o gyfarwyddyd yn hynny o beth.
Gall Siân Gwenllian siarad drosti ei hun, ond rwy'n meddwl, os caf—rwyf mewn peryg o roi geiriau yng ngheg Siân. Nid y ffaith bod Saesneg ar wyneb y Bil yw'r broblem, ond canlyniad anfwriadol cael Saesneg ar wyneb y Bil ar egwyddorion addysg drochi. Felly, nid am gael gwared ar yr iaith Saesneg y maent; nid dyna sydd yma. Mae hyn yn ymwneud â pha un a fyddai canlyniad anfwriadol i gynnwys Saesneg ar wyneb y Bil mewn perthynas ag addysg drochi, fel y dywedais. Nawr, mae'r Bil yn caniatáu ar gyfer y gofyniad statudol i'r Saesneg gael ei gohirio er mwyn caniatáu ar gyfer addysg drochi Gymraeg, ac mae hynny'n bwysig oherwydd rydym yn gwybod, o ran caffael iaith yn llwyddiannus, fod trochi'n ffordd bwysig eithriadol a phrofedig o sicrhau bod plant yn gallu caffael sgiliau yn y Gymraeg. A dywedaf hynny fel rhywun y mae eu plant wedi bod yn y system honno. Heb allu fy mhlant i gael addysg feithrin, ac i fynd i ysgol gynradd Gymraeg lle nad oeddent yn gwneud unrhyw Saesneg, unrhyw Saesneg ffurfiol, tan eu bod yn saith oed, ni fyddai fy mhlant yn siaradwyr Cymraeg a Saesneg dwyieithog. Y broses honno yw'r un y gwyddom sy'n gwneud y gwahaniaeth. Mae pryder y gallai'r ffordd y caiff y Bil ei ddrafftio ar hyn o bryd danseilio hynny. Nawr, fel y dywedais, nid wyf yn credu hynny, ac rwy'n meddwl bod rhywfaint o ddryswch ynglŷn ag iaith dysgu a chyfrwng y dysgu yn yr ysgol yn hytrach na'r cwricwlwm. Ond nid wyf eisiau tanseilio egwyddor trochi mewn unrhyw ffordd neu sicrhau na all trochi ddigwydd. Mae'r Bil yn caniatáu i drochi ddigwydd ac i'r Saesneg gael ei gohirio, ond mae pryder nad oes digon o ddiogelwch o hyd i gefnogi trochi, ac rwy'n agored i gael sgwrs ynglŷn â beth arall y gallwn ei wneud, nid i fychanu'r iaith Saesneg, ond i sicrhau a diogelu trochi yn y Gymraeg, oherwydd gwyddom fod hynny'n bwysig iawn a gwyddom ei fod yn gweithio Felly, rwy'n gobeithio nad wyf wedi rhoi geiriau yn eich ceg, ond rwy'n credu mai dyna yw safbwynt rhai pobl o leiaf yn y ddadl hon.
O ran hanes a democratiaeth a'r amgylchedd, daw hyn â ni'n ôl at egwyddor cynefin o fewn y cwricwlwm newydd, a'r modd y mae plant yn dysgu am weddill y byd yn gyntaf drwy ddysgu am eu hardal eu hunain. Drwy ymwneud â'ch ardal eich hun a'ch hanes eich hun y gallwch ddechrau ehangu eich meddwl i'r byd ehangach. Felly, roedd Siân yn y ddadl yr wythnos diwethaf yn sôn am ei hanes lleol a'i gysylltiad â theulu a oedd yn masnachu mewn caethweision, ac nad oedd hi'n gwybod am hynny. Gallwch ddysgu am hynny yn eich ysgol gynradd a gallwch ddeall hynny ac rydych yn ei wybod oherwydd eich bod yn gallu ei weld, ond o hynny wedyn gallwch symud ymlaen i gael sgwrs am hanes Prydain, hanes y byd ac egwyddor caethwasiaeth. Felly, mae'n ymwneud â chymryd y cysylltiadau yn eich ardal ar gyfer ein plant ieuengaf a dysgu allan wedyn am y byd o'r egwyddor honno.
Mae'n ddrwg gennyf. Rwyf wedi aros pedair blynedd ac ychydig bach mwy am hyn.