Part of the debate – Senedd Cymru am 4:47 pm ar 15 Gorffennaf 2020.
Diolch, Llywydd, ac a gaf i ddiolch i'r Aelodau am y drafodaeth feddylgar honno? Rwy'n credu, gydag un eithriad, bod cefnogaeth mewn egwyddor i'r cynnig yr ydym ni wedi ei gyflwyno y prynhawn yma. Ond mae'r Aelodau yn iawn, gwaith y Senedd yn awr yw craffu ar fanylion hyn, profi straen, cicio'r teiars, os mynnwch chi, i sicrhau bod hyn mor gryf ag y gall fod, ac rwy'n sicr yn awyddus i weithio gyda phob Aelod i geisio ateb y cwestiynau a'r pryderon sydd ganddyn nhw er mwyn i ni wneud hyn yn iawn.
Dyma'r rheswm i mi gymryd blwyddyn i sefydlu panel arbenigol i fynd drwy hyn yn drylwyr, er mwyn deall sut y gallwn ni ei wneud yn ymarferol. Ynghyd â'r adroddiad heddiw, rydym ni'n cyhoeddi adolygiad o dystiolaeth gan Dr Adrian Davis, yn ogystal ag adroddiad gan Sefydliad Polisi Cyhoeddus Cymru, sydd hefyd yn edrych ar y dystiolaeth. Felly, mae’r honiad gan David Rowlands bod hyn wedi ei seilio ar ychydig fisoedd yn unig o ymchwil a bod y dystiolaeth ymhell o fod wedi ei phrofi, mae arnaf ofn yn anghywir, a chefais fy siomi gan ei gyfraniad.
Rwy’n ceisio gweithio drwy'r materion sydd wedi eu codi. Gofynnodd Russell George, 'A ydym ni'n defnyddio gordd i dorri cneuen?' Mae'n ddiddorol, onid yw, pe byddai 800 o blant y flwyddyn yn cael eu lladd neu eu hanafu'n ddifrifol mewn unrhyw sefyllfa arall, tybed beth fyddai ymateb y Senedd. Footnotelink Tybed beth fyddai ymateb y papurau newydd a'r cyfryngau. Tybed a fyddem ni'n gweld torfeydd yn protestio. Ond rhywsut rydym ni wedi dod i dderbyn bod anafiadau ar ein ffyrdd a marwolaethau ar ein ffyrdd gan geir yn rhywbeth cyffredin, fel rhywbeth yr ydym ni'n ei dderbyn fel pris gwneud busnes.
Rwy’n sylwi bod plaid Brexit wedi cyhoeddi neges trydar y prynhawn yma i ddweud na all Cymru fforddio mynd yn arafach. Rwy'n gwrthwynebu'r duedd gan rai ar y dde i geisio defnyddio hyn yn rhan o'r rhyfeloedd diwylliant y maen nhw'n ceisio eu hymladd yn y fan yma. Rwy’n gwybod bod David Rowlands—ar wahân i fater Ewrop, yr wyf i'n anghytuno'n llwyr ag ef yn ei gylch—yn ddyn rhesymol. Felly, roedd clywed yr araith a roddodd, a ddechreuodd yn ddigon rhesymol ond a drodd yn gyfraniad at raglen ffonio’r radio erbyn y diwedd, yn syndod i mi.
Dywedodd Rhun ap Iorwerth fod y dystiolaeth yn glir a bod y dystiolaeth yn gryf. Gwnaeth Janet Finch-Saunders y pwynt ei fod yn synnwyr cyffredin ac yn gam diogel, ac rwy'n credu bod yr arolygon barn yn cadarnhau hyn. Caiff yr ymyriad hwn ei groesawu a'i dderbyn yn eang.
Ceir pryderon ynghylch adnoddau a phryderon ynghylch gorfodi, ac rwy'n credu eu bod nhw yn bryderon dilys. Ar hyn o bryd, rydym ni'n gwario llawer iawn o adnoddau ond ar beirianneg, ar ymyriadau caled, a'r dystiolaeth yw ein bod ni fwy na thebyg wedi cyflawni cymaint ag y gallwn ei gyflawni o'r dull hwnnw. Mae'r ffigurau ar gyfer lleihau nifer y bobl a gaiff eu hanafu mewn damweiniau ar y ffyrdd wedi arafu ac erbyn hyn mae lefel weddilliol ystyfnig o bobl sy'n cael eu hanafu nad yw'n ymddangos bod y dull hwnnw yn gallu ei lleihau â rhyw lawer o ddynamiaeth.