Nawr, mae'r argyfwng COVID hwn hefyd wedi dangos y tensiynau cyfansoddiadol clir sy'n bodoli, ac mae'n arwain llawer i gwestiynu hyfywedd hirdymor y setliad presennol. Yn anffodus, mae'r argyfwng wedi dangos bod Lywodraeth y DU yn gweithio yn erbyn buddiannau Cymru mewn meysydd penodol. Yn ystod cyfnod cynnar y pandemig, wrth i genhedloedd o bob cwr o'r byd ruthro i sicrhau cyflenwadau digonol o brofion COVID, cawsom wybod bod cytundeb Llywodraeth Cymru â chwmni preifat, Roche, i gyflenwi 5,000 o brofion dyddiol yng Nghymru wedi chwalu. Pam? Oherwydd i Lywodraeth y DU atal ymdrechion Llywodraeth Cymru er mwyn sicrhau bod Lloegr yn cael yr hyn yr oedd ei angen arni. Roedd buddiannau Cymru yn eilradd o ran pwysigrwydd. Mae hynny'n dweud y cwbl am y Deyrnas Unedig hon.

Ychydig wythnosau yn ddiweddarach, canfuom fod buddiannau Cymru yn cael eu diraddio unwaith eto, wrth i gyflenwyr preifat cyfarpar diogelu personol gael gwybod gan asiantaeth Llywodraeth y DU sef Iechyd Cyhoeddus Lloegr y dylen nhw  ddosbarthu Cyfarpar Diogelu Personol i gartrefi gofal yn Lloegr yn unig. Roedd archebion allweddol o fygydau, menig a ffedogau diogelu yn cael eu gwrthod i gartrefi gofal yng Nghymru a'r Alban. Unwaith eto, y Deyrnas Unedig ddim mewn gwirionedd yn darparu ar gyfer pawb.

Nawr, rwyf wedi bod yn gefnogol ar y cyfan i ddull gofalus Llywodraeth Cymru o lacio'r cyfyngiadau, ac yn gyffredinol mae'n dangos, pan fo gan Gymru y rhyddid i weithredu, ei bod yn gallu gwneud dewisiadau cadarnhaol. Rydym wedi dangos y gallwn ddilyn llwybr gwahanol, a chyda chyfradd marwolaethau fesul pen yng Nghymru yn is nag yn Lloegr, credaf y gellir cyfiawnhau y llwybr gwahanol. Mae amcangyfrifon diweddar yn dangos pe byddai Lloegr, yn ystod cyfnod y pandemig, wedi cyfateb y gyfradd is o farwolaethau ychwanegol yng Nghymru, byddai wedi arwain at 24,000 yn llai o farwolaethau yn Lloegr rhwng mis Mawrth a mis Mehefin eleni, yn ôl y Swyddfa Ystadegau Gwladol. Fe wnaeth David Cameron dynnu sylw unwaith at Glawdd Offa fel llinell bywyd a marwolaeth, ac mae'r ystadegau hyn yn dangos bod hynny'n wir, ond nid yn y modd yr oedd Cameron yn ei gredu.

Nawr, nid yw dyfodol cyfansoddiadol Cymru erioed wedi cael cymaint o sylw, wrth i'r pwyslais ar annibyniaeth a'r gefnogaeth i hynny fod yn uwch nag erioed. Rydym ni wedi cyrraedd croesffordd ar ôl pleidlais Brexit. Yn y blwch pleidleisio y flwyddyn nesaf, bydd gan bobl Cymru ddewis clir. Mae angen i ni ofyn rhai cwestiynau sylfaenol i ni ein hunain. Yn union fel yn yr Alban, lle mae polau piniwn bellach yn dangos mwyafrif o blaid annibyniaeth yr Alban, mater o amser yn unig yw hi tan y bydd angen i Gymru benderfynu beth sydd nesaf i ni. Gyda'r Alban wedi mynd, a Gogledd Iwerddon hefyd, ni fydd gennym DU. Bydd pobl yng Nghymru yn wynebu dewis deuol: Cymru neu Loegr. A ydym ni'n hapus i ddod yn Sir o Loegr, fel y mae UKIP, Plaid Brexit a chenedlaetholwyr eraill o Loegr eisiau i ni ei wneud? Neu a ydym ni'n mynd i dyfu asgwrn cefn a phenderfynu ein bod ni o'r diwedd yn mynd i sefyll drosom ni ein hunain a hawlio ein lle ymhlith cenhedloedd rhydd y byd? Mae un peth yn glir: dylai fod gan bobl Cymru yr hawl i benderfynu ar ba un a ddylai Cymru ddod yn wlad annibynnol, dylai Senedd Cymru gael yr hawl cyfansoddiadol i ddeddfu i gynnal refferendwm rhwymol.

Yn olaf, Dirprwy Lywydd, mae rhai eisiau dileu Cymru. Ni allaf fradychu canrifoedd o hanes cenedlaethol Cymru, o ddioddefaint, o aberth, o gyflawniadau ei phobl a'i bri dros 2,000 o flynyddoedd. Mae ceisio rhyddid cenedlaethol yn achos clodwiw, i Gymru fel i unrhyw wlad arall. Mae'r Ddraig yn cyffroi. Diolch.