Llywydd, rwy'n croesawu'r ddadl hon, sydd, er gwaethaf ei theitl difrïol, yn ymwneud mewn gwirionedd â strwythur dyfodol y DU a pherthynas Cymru â thair gwlad arall y DU. Nawr, yn ystod pandemig COVID, rydym ni wedi symud yn sylweddol y tu hwnt i'n cysyniad blaenorol o ddatganoli, i fersiwn llywodraeth pedair gwlad. Mae datganoli yn ddiwygiad sydd wedi cael ei amser, ac mae'n rhaid i ni bellach feddwl am ddiwygiad cyfansoddiadol modern a radical, i wneud Cymru a'r DU yn addas ar gyfer yr unfed ganrif ar hugain a thu hwnt.

Nid oes amser yn y ddadl hon i ddatblygu dadleuon cymhleth ynghylch gwahanol gysyniadau Plaid Cymru o annibyniaeth a'r hyn y mae'n ei olygu mewn gwirionedd mewn economi gyfalafol, fyd-eang. Mae hon yn broblem gyffredin gyda'r ddadl hon—defnyddir termau yn aml sy'n golygu pethau gwahanol i wahanol bobl, a heb ddiffiniad. Annibynnol oddi wrth bwy, sut? Ac mae llawer o gwestiynau eraill. Ond yn hytrach na hynny, yn yr amser byr sydd ar gael, hoffwn gadarnhau fy ymrwymiad i, ac ymrwymiad Llafur Cymru—ac rwy'n credu ymrwymiad Llafur y DU yn wir—i gonfensiwn cyfansoddiadol, y bydd angen iddo hefyd fynd i'r afael â'r mater o ddemocrateiddio a diwygio ar gyfer Lloegr hefyd, a mynd i'r afael â chwestiwn Lloegr, sy'n hanfodol yn y ddadl hon.

Mae'n bwysig ailddatgan, rwy'n credu, egwyddor sylfaenol, ryngwladol, egwyddor y, Cenhedloedd Unedig ac, yn wir, egwyddor sosialaidd, yn bennaf fod gan bob gwlad yr hawl i hunanbenderfyniad. Mae'n rhaid i'r math o Lywodraeth yng Nghymru, a'i pherthynas â gweddill y DU, fod yn fater o ddewis i bobl Cymru bob amser. Ac ar yr amod mai dyna yw dewis rhydd a democrataidd pobl Cymru, yna mae Cymru wir yn annibynnol. Nid yw dewis rhannu sofraniaeth, sut bynnag y'i diffinnir, os caiff ei wneud yn rhydd, yn groes i annibyniaeth. Nid oedd y DU yn llai annibynnol drwy fod yn rhan o'r Undeb Ewropeaidd, ac ni fyddai Cymru yn llai annibynnol o gwbl drwy fod yn rhydd mewn perthynas gyfansoddiadol ac ariannol â'r DU.

Ond mae'n rhaid i ddiwygiad, yn fy marn i, ddigwydd cyn bo hir, neu mae perygl y bydd y DU yn chwalu, neu bydd o leiaf proses o ddarnio yn ddiofyn, a chyda chanlyniadau cymdeithasol ac economaidd andwyol i'r bobl—[Anghlywadwy.]—hanfodol. Nawr, mae'r fforwm trawsbleidiol, rhyng-seneddol, sy'n gorff o'r holl bwyllgorau cyfansoddiadol a deddfwriaethol yn amryw Seneddau'r DU, gan gynnwys Tŷ'r Arglwyddi, wedi datgan droeon, mewn cytundeb cadarn, nad yw'r trefniadau cyfansoddiadol presennol yn addas i'w diben.

Llywydd, dydw i ddim yn genedlaetholwr, ac rwy'n gwrthod cenedlaetholdeb fel ideoleg negyddol a rhwygol. Mae'n well gennyf i ddull sy'n seiliedig ar ddatganoli grym, gan ddod â phŵer mor agos â phosibl at bobl a chymunedau. Nawr, rydym ni'n cydnabod y buddiannau cyffredin sydd gan bobl a chymunedau sy'n gweithio yng Nghymru â'u cyfatebwyr yn Lloegr, yn yr Alban ac yng Ngogledd Iwerddon. Dydw i ddim yn unoliaethwr ychwaith. Mae'n syml: sosialydd wyf i. A datblygu fframwaith cyfansoddiadol ddylai fod egwyddor arweiniol confensiwn cyfansoddiadol, a hwnnw'n dderbyniol i bob un o'r pedair gwlad, i'w gymeradwyo drwy refferendwm, yn seiliedig ar egwyddorion cyfiawnder, cydraddoldeb a dosbarthu cyfoeth yn deg er budd pob un o'r pedair gwlad, a holl bobl y DU.