5. Pa gamau y mae Llywodraeth Cymru yn eu cymryd i gefnogi'r sector gweithgynhyrchu yng Nghymru? OQ55476

Llywydd, disgwyliwyd i faniffesto gweithgynhyrchu Llywodraeth Cymru gael ei gyhoeddi ar 2 Ebrill. Er nad yw ymgynghoriad ffurfiol wedi bod yn bosibl oherwydd argyfwng y coronafeirws, mae themâu'r maniffesto—sgiliau, seilwaith, ymchwil ac arweinyddiaeth, er enghraifft—yn parhau i lunio ein cymorth i'r sector.

Diolch am yr ateb yna, Prif Weinidog. Edrychaf ymlaen at gyhoeddi'r maniffesto gan ei fod yn hollbwysig. Mae gweithgynhyrchu yng Nghymru wedi bod yn sylfaen i lawer o'n heconomi dros y blynyddoedd, a dros y canrifoedd a dweud y gwir, ac mae'n bwysig. Mae angen i ni barhau â hynny. Rydym ni wedi gweld colledion yn Airbus, GE. Mae gweithgynhyrchu wedi cael ei daro gan COVID yn ddifrifol iawn.

Nawr, mae'n ymddangos bod Llywodraeth y DU wedi methu ag ystyried gweithgynhyrchu mewn gwirionedd, ac nad yw'n rhoi'r gefnogaeth y dylai fod yn ei rhoi. Ond mae angen i'r Llywodraeth Cymru hon roi'r gefnogaeth honno i sicrhau ei fod yn parhau i ffynnu drwy'r blynyddoedd sydd o'n blaenau. A allwch chi roi sicrwydd i mi y bydd Llywodraeth Cymru yn parhau i gefnogi gweithgynhyrchu, yn enwedig mewn meysydd sydd wedi wynebu anawsterau, a hoffwn gynnwys dur yn y maes hwnnw, yn ogystal â'r sector hedfan, fel y gallwn ni barhau i fod â'r swyddi hynod fedrus, â chyflogau da yng Nghymru y maen nhw wedi eu cynnal erioed?

Wel, Llywydd, rwy'n hapus dros ben i roi'r sicrwydd hwnnw i David Rees. Mae e'n iawn, mae 10.7 y cant o gyflogaeth Cymru yn digwydd yn y sector gweithgynhyrchu, o'i gymharu â 7.9 y cant o gyflogaeth y DU yn y sector hwnnw. Felly, mae'n amlwg yn llawer mwy pwysig i ni yma yng Nghymru, ac yn enwedig i gymunedau o'r math y mae David Rees yn siarad drostyn nhw mor rheolaidd yn y fan yma ar lawr y Senedd.

Hoffwn gydnabod lle mae Llywodraeth y DU wedi camu i mewn i helpu. Ar 2 Gorffennaf roedd y benthyciad brys i Celsa, yn y diwydiant dur, yn benderfyniad pwysig iawn ac mae wedi helpu i ddiogelu 800 o swyddi yma yn ne Cymru. Ond dyna'r enghraifft o beth yn rhagor sydd ei angen. Mae'n gwbl hanfodol bod gennym ni'r cynlluniau diogelu cyflogaeth sectoraidd ar gyfer dur, ar gyfer moduron ac ar gyfer awyrofod. Mae'r rheini yn ddiwydiannau sylfaenol yma yng Nghymru. Maen nhw'n wynebu argyfyngau dirfodol o ganlyniad i coronafeirws, ac mae pob un ohonyn nhw angen pecyn cymorth pwrpasol gan Lywodraeth y DU er mwyn gwneud yn siŵr eu bod nhw yma ar ochr arall yr argyfwng hwn, oherwydd mae economi'r DU angen diwydiant dur, mae economi'r DU angen diwydiant awyrofod llwyddiannus, a dim ond Llywodraeth y DU sydd â'r grym hwnnw, fel y mae fy nghyd-Weinidog Ken Skates wedi ei ddweud, i gamu i mewn a darparu cymorth o'r math sydd ei angen.

Bydd Llywodraeth Cymru yn parhau i wneud y pethau yr ydym ni'n eu gwneud—buddsoddi mewn sgiliau, buddsoddi mewn gwaith ymchwil, helpu gyda buddsoddiadau lleol y gallwn ni eu rhoi ar waith, fel yr ydym ni wedi ei wneud gyda Tata ym Mhort Talbot—ond mae natur yr argyfwng yn golygu mai ymateb ar lefel y DU sydd ei angen ac, yn anffodus, ni chlywsom ddim am hynny yn natganiad yr haf ddydd Mercher yr wythnos diwethaf.

Prif Weinidog, adroddodd mynegai gweithgarwch busnes NatWest ddoe grebachiad i weithgarwch busnes yn y sector gweithgynhyrchu o ganlyniad i gyfyngiadau symud parhaus. Yn eu hadroddiad, maen nhw'n dweud bod llawer o fusnesau wedi adrodd bod y cyfyngiadau symud parhaus wedi rhwystro cyfleoedd twf. Maen nhw hefyd yn adrodd gostyngiad i archebion newydd, a oedd yn uwch na chyfartaledd y DU, a dirywiad i fusnes newydd. Maen nhw hefyd yn mynd ymlaen i ddweud bod y galw gwan hwn gan gleientiaid wedi effeithio ar y sector gweithgynhyrchu o ran cyflogi gweithwyr, ac mae'r gyfradd grebachu hon mewn cyflogaeth hefyd wedi codi'n gyflymach, yn anffodus, na chyfartaledd y DU. Pa asesiad mae Llywodraeth Cymru wedi ei wneud o sut y mae'r gyfradd arafach o ailagor yr economi wedi effeithio ar fywoliaeth ac ar sector gweithgynhyrchu Cymru yn arbennig?

Wel, Llywydd, nid wyf i'n credu bod angen i chi wneud llawer iawn o ddadansoddi i ddeall nad cyflymder llacio cyfyngiadau symud Cymru sydd wedi cael yr effaith ar Airbus nac ar Tata. Mae'n hurt awgrymu hynny. Mae'r rheini yn ddiwydiannau byd-eang ac amodau masnachu byd-eang sydd wedi arwain at y penderfyniadau y mae'r diwydiannau hynny yn eu gwneud.

Nid yw cyflymder y cyfyngiadau symud yng Nghymru wedi cael unrhyw effaith ar hynny o gwbl, ac mewn gwirionedd nid yw'n gwrthsefyll unrhyw fath o—[Torri ar draws.] Nac ydy, nid yw'r adroddiad yn awgrymu hynny—dim ond sglein y Torïaid yn y fan yma yw hyn, yn ceisio achub rhyw bwynt y maen nhw'n credu y gallan nhw ei wneud, yn hytrach na dim byd difrifol o gwbl. Mae'r argyfwng sy'n wynebu'r diwydiannau hynny—. Peidiwch â'i chwifio ataf i. Nid yw'r ffaith ei fod gennych chi yn golygu eich bod chi wedi ei ddeall, ydy e'? Ac, yn amlwg, dydych chi ddim wedi ei deall, oherwydd pe byddech chi'n darllen yr hyn yr oedd gan Airbus i'w ddweud, os darllenwch chi'r hyn sydd gan Tata i'w ddweud—nid ydyn nhw'n dweud bod yr argyfwng byd-eang sy'n eu hwynebu wedi deillio o'r cyflymdra y mae'r cyfyngiadau symud wedi cael eu llacio yng Nghymru. Byddai hynny'n hurt. Mae'n osodiad hurt. Dylai'r Aelod wybod yn well na'i wneud yn y fan yma.