5. Datganiad gan y Prif Weinidog: Y Rhaglen Ddeddfwriaethol

Part of the debate – Senedd Cymru am 1:50 pm ar 15 Gorffennaf 2020.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Mark Drakeford Mark Drakeford Labour 1:50, 15 Gorffennaf 2020

(Cyfieithwyd)

Dirprwy Lywydd, o ran deddfwriaeth sylfaenol, mae gwaith datblygu pwysig arall ar y gweill a bydd ar gael i'r Llywodraeth a'r Senedd nesaf. Mae hynny'n cynnwys Papurau Gwyn ar aer glân ac amaethyddiaeth, a gwaith ar ddiwygiadau i lesddaliadau a chyfunddaliadau preswyl. Bydd hyn i gyd yn cael ei gyhoeddi cyn yr etholiad y flwyddyn nesaf. Ac rydym ni yn parhau, yn ffurfiol, i ofyn i Lywodraeth y DU ddatganoli cymhwysedd deddfwriaethol ar gyfer treth ar dir gwag, fel y gellir paratoi Bil at y diben hwnnw i'r Senedd graffu arno. Yn olaf, o ran deddfwriaeth sylfaenol, bydd gan y Llywodraeth nesaf ddyletswydd i gael rhaglen o gydgyfnerthu a chyfundrefnu ar gyfer ei deddfwriaeth, y mae gwaith ar ei chyfer yn mynd rhagddo ym meysydd yr amgylchedd hanesyddol a chynllunio.

Cadeirydd, mae'r argyfwng hefyd wedi ei gwneud hi'n angenrheidiol inni ail-lunio ein rhaglen is-ddeddfwriaeth mewn modd radical. Rhoddwyd blaenoriaeth i fesurau sy'n ymateb i'r argyfwng COVID, sy'n ymwneud ag ymadael â'r UE a'r cyfnod pontio, neu sy'n hanfodol am resymau cyfreithiol neu resymau eraill na ellir eu hosgoi, megis gweithredu dyfarniad cyflog. Nawr, ymysg y rhestr yna, ceir nifer fawr o fesurau cymharol ddibwys ond angenrheidiol, yn amrywio o ddiwygiadau amrywiol i'r drefn cyllid myfyrwyr yng Nghymru i reoliadau diwygio tatws hadyd a Gorchymyn breinlythyrau a phroclamasiynau newydd gan Senedd Cymru. Mae pob un o'r uchod yn ddibynol ar y broses negyddol, ond yn gwbl briodol mae angen eu drafftio a'u hadrodd yn ofalus i'r Aelodau yn y fan yma.

Yn y capasiti cyfyngedig iawn sydd ar ôl, byddwn yn targedu ein hadnoddau ar gyfer newidiadau sy'n cael yr effaith fwyaf ar ein dinasyddion. Felly, awn ymlaen i ymestyn y gwaharddiad ar ysmygu i ardaloedd awyr agored mewn ysbytai, tir ysgolion a meysydd chwarae awdurdodau lleol, gweithredu'r ddyletswydd economaidd-gymdeithasol a chwblhau'r broses o roi'r system anghenion dysgu ychwanegol newydd ar waith, yn ogystal â rhoi terfyn ar werthu cŵn a chathod bach yn fasnachol gan drydydd parti.

Dirprwy Lywydd, mewn rhai meysydd lle y bu'n rhaid nawr gohirio is-ddeddfwriaeth, gellir sefydlu mesurau dros dro i fwrw ymlaen â'n hagenda bolisi. Er enghraifft, bydd ysgolion annibynnol yn dal i gael eu hannog i sicrhau bod eu staff addysgu yn cofrestru'n wirfoddol gyda Chyngor y Gweithlu Addysg hyd nes y byddwn yn gallu gwneud hyn yn orfodol. A'n nod fydd cyhoeddi'r canlyniadau fel y gall rhieni ystyried hynny wrth wneud penderfyniadau. Byddwn yn gweithio gyda'n partneriaid mewn awdurdodau lleol i ddefnyddio'u pwerau presennol i gynyddu nifer yr ardaloedd 20 mya yng Nghymru. Nid yw gweithredu dros dro o'r fath bob amser yn ddewis, ac rydym ni wedi dod i'r casgliad yn anfoddog na fydd hi bellach yn bosib cwblhau peth o'r gwaith a gynlluniwyd, megis canllawiau statudol addysg yn y cartref a rheoliadau ynglŷn â chronfeydd data.

Dirprwy Lywydd, mae hon yn rhaglen fwy cyfyngedig, ond bydd llawer iawn o alw yn dal i fod ar y Senedd. Bydd angen corff sylweddol o ddeddfwriaeth sy'n gysylltiedig â'r UE o hyd yn ystod yr hydref eleni. Mae hyn yn cynnwys gwaith i weithredu cyfraith yr UE sy'n dod i rym yn ystod y flwyddyn hon, er mwyn sicrhau bod cyfraith yr UE a gadwyd yn ôl yn gweithio ar ddiwedd y cyfnod pontio, a gweithredu cyfundrefnau newydd sy'n deillio o'r ffaith ein bod yn ymadael â'r Undeb Ewropeaidd.

Dirprwy Lywydd, hyd yn oed os, fel y gobeithiwn ni, y parheir i gadw rheolaeth ar y coronafeirws, ni fydd wedi diflannu. Yn yr amgylchiadau gorau hyn, bydd heriau gwirioneddol o ran ymateb i gyflymder a chymhlethdod deddfwriaeth sy'n ymwneud â Brexit yn yr hydref lle bydd y Senedd yn dal i fod yn ymdrin â chanlyniadau iechyd ac economaidd y pandemig, y broses gyllidebol flynyddol a hyd yn oed gofynion y rhaglen ddeddfwriaethol fwy cyfyngedig yr wyf wedi'i hamlinellu y prynhawn yma. Ond dyna'r rhagolygon gorau. Os bydd yr hydref yn gweld y coronafeirws yn dychwelyd ynghyd â math dwys o ffliw tymhorol, yna bydd rheoli deddfwriaeth Brexit ochr yn ochr â phopeth arall yn heriol iawn.

Cadeirydd, rwy'n bwriadu cynnig cyfle i holl arweinwyr y pleidiau yma, a'r llefarwyr perthnasol, drafod y posibiliadau ar gyfer yr hydref fel y maen nhw'n ymddangos i'r Llywodraeth ar hyn o bryd. Mae'r ddadl Brexit ei hun ar ben, ond bydd uchelgais gan bawb, rwy'n gobeithio, i weld cyfrifoldebau deddfwriaethol canlyniadol y Senedd hon yn cael eu cyflawni mor drefnus ac effeithiol ag y bydd amgylchiadau yn eu caniatáu. Rwyf wedi amlinellu rhestr nad yw'n gynhwysfawr o ganlyniadau deddfwriaethol, sylfaenol ac eilaidd, yr argyfwng iechyd cyhoeddus.

Gyda'r holl amodau yr wyf wedi'u nodi, mae'r rhaglen ddeddfwriaethol sydd ar ôl wedi cael ei chynllunio i ymateb i'n heriau presennol a chyflawni ar gyfer y dyfodol, ac rwy'n ei chymeradwyo i'r Senedd y prynhawn yma.