A gaf i ddiolch i'r Prif Weinidog am ei ddatganiad y prynhawn yma? Hwn, wrth gwrs, yw'r datganiad deddfwriaethol olaf ar gyfer y Senedd hon, ac felly mae'n gyfle da i edrych ar gynnydd Llywodraeth Cymru o ran ei rhaglen ddeddfwriaethol a hefyd i ystyried blaenoriaethau'r Llywodraeth ar gyfer gweddill y Senedd hon.

Nawr, rwy'n sylweddoli bod pandemig COVID-19 wedi ail-flaenoriaethu a rhoi pwysau ar adnoddau deddfwriaethol Llywodraeth Cymru yn y misoedd diwethaf, ond cyn i'r haint dorri roedd yna feysydd o hyd lle gallai a lle dylai Llywodraeth Cymru fod wedi gwneud mwy i ddefnyddio ei dylanwad deddfwriaethol i gyflawni newid y mae ei ddirfawr angen ar gyfer ein cymunedau. Er enghraifft, er mai Cymru oedd y wlad gyntaf yn y DU i ddatgan argyfwng newid yn yr hinsawdd, mae llawer iawn o waith i'w wneud yn y maes hwn o hyd, ac mae'n siomedig na wnaeth Llywodraeth Cymru gyflwyno cynigion deddfwriaethol yn gynt i sicrhau Cymru wyrddach ar gyfer y dyfodol. Felly, a all y Prif Weinidog nodi un elfen mewn unrhyw Fil neu mewn unrhyw agwedd ar y rhaglen ddeddfwriaethol hon sy'n ymdrin mewn gwirionedd â'r argyfwng hinsawdd a ddatganwyd gan ei Lywodraeth ym mis Chwefror 2019?

Llywydd dros dro, a gaf i gymryd y cyfle hwn i ddiolch i'r Prif Weinidog am ei wahoddiad i drafod y posibiliadau ar gyfer yr hydref, fel y maen nhw'n ymddangos i ni ar hyn o bryd, ac fel yr wyf yn falch o allu ymateb yn gadarnhaol i'r cais hwnnw? Nawr, mae'r datganiad heddiw'n cadarnhau na allwyd bwrw ymlaen â rhannau helaeth o raglen deddfwriaeth sylfaenol Llywodraeth Cymru yn wyneb pandemig COVID-19, ac o ganlyniad, mae'r Bil addysg drydyddol ac ymchwil, y Bil gwasanaethau bysiau a'r Bil partneriaeth gymdeithasol i gyd wedi'u tynnu'n ôl. Felly, efallai y gallai'r Prif Weinidog ddweud ychydig mwy wrthym ni am y mesurau dros dro y mae Llywodraeth Cymru yn eu cyflwyno mewn cysylltiad â'r tri Bil yna a gynlluniwyd yn wreiddiol ar gyfer y tymor hwn.

Wrth gwrs, rydym ni wedi gweld y Senedd hon yn llunio darnau o ddeddfwriaeth sylweddol, ac mae'r datganiad heddiw'n tynnu sylw at rai o'r Deddfau hynny, ac yn wir yr offerynnau statudol hefyd. Er enghraifft, Deddf Rheoleiddio Landlordiaid Cymdeithasol Cofrestredig (Cymru) 2018 a Rheoliadau Rhentu Cartrefi (Ffioedd etc.) Cymru 2019—mae'r ddau wedi arwain at newidiadau i landlordiaid ac eraill yn y sector eiddo yma yng Nghymru. Ac eto, rydym yn dal i aros am ragor o wybodaeth am Filiau, fel y Bil aer glân arfaethedig, sydd, o ystyried y naratif y mae Llywodraeth Cymru wedi'i ddatblygu mewn cysylltiad â llygredd aer a newid yn yr hinsawdd, yn gyfle a gollwyd i wneud gwahaniaeth gwirioneddol i fywydau pobl. Mae'r datganiad heddiw'n cyfeirio at y Papur Gwyn ar aer glân ac amaethyddiaeth, ac efallai y gall y Prif Weinidog ddweud ychydig mwy wrthym ni am y rheswm pam na chafodd y Biliau hyn eu blaenoriaethu, o ystyried yr effaith ddifrifol y byddent yn ei chael ar fywydau pobl.

Nawr, nid oes rhaid i ddeddfwriaeth ddod gan y Llywodraeth bob tro—mae'r Comisiwn wedi cyflwyno deddfwriaeth, a chefais i, fy hun, y cyfle i roi prawf ar brosesau deddfwriaethol y Senedd gyda'm cynigion fy hun. Wrth gwrs, mae'n hynod o siomedig nad oedd y Senedd yn gallu pasio'r Bil awtistiaeth arfaethedig, ac mae hi hefyd yn siomedig bod fy ymgyrch faith ar gyfer deddfwriaeth cofebion rhyfel yn parhau i gael ei hanwybyddu, a gallaf dynnu sylw at enghreifftiau gan sawl aelod arall yn y Siambr hon, a phob un â syniadau deddfwriaethol credadwy, y mae'r Llywodraeth hon yn dewis eu hanwybyddu. Ac felly rwy'n gobeithio y bydd y Prif Weinidog yn ymrwymo i weithio'n adeiladol gydag eraill ar gynigion deddfwriaethol yn y dyfodol, er mwyn i'r sefydliad hwn allu archwilio pob cyfle deddfwriaethol i newid Cymru er gwell.

Ac yn fwy cyffredinol, wrth ymateb i bandemig COVID-19, a allai'r Prif Weinidog ddweud wrthym ni hefyd pa gyfleoedd deddfwriaethol newydd a ganfuwyd, fel y gallwn ni weithio gyda'n gilydd i gyflwyno deddfwriaeth yn yr ychydig amser sydd ar ôl yn y Senedd hon i sicrhau bod Cymru mor barod â phosib ar gyfer unrhyw achosion yn y dyfodol?

Llywydd dros dro, mae Llywodraeth Cymru wedi nodi ychydig o Filiau yn y gorffennol y gellir eu hystyried nawr yn y tymor Senedd nesaf, megis y Bil cydsynio seilwaith, y Bil partneriaethau cymdeithasol, Bil amaethyddiaeth Cymru a'r Bil trethi, i enwi dim ond rhai. Wrth gwrs, mae'n hanfodol bod unrhyw gynigion deddfwriaethol yn cael eu costio'n briodol er mwyn sicrhau bod digon o adnoddau ar gael, ac felly efallai y gallai'r Prif Weinidog gadarnhau, ym mhob un o'r achosion hyn, pa drafodaethau uniongyrchol y mae wedi'u cael â'i gyd-Weinidogion yn y Cabinet am oblygiadau peidio â gweithredu'r Biliau penodol hyn yn y tymor Seneddol hwn?

Wrth i ni edrych yn ôl ar y tymor Senedd hwn, mae'n bwysig ystyried sut yr ailystyriwyd ac y craffwyd ar ddeddfwriaeth a basiwyd yn y blynyddoedd dilynol er mwyn sicrhau ei heffeithiolrwydd. Gellir dysgu gwersi bob amser, ac mae craffu'n effeithiol ar ôl deddfu yn rhan o'r broses ddysgu honno. Felly, gobeithio y bydd y Prif Weinidog yn dweud wrthym yn blwmp ac yn blaen pa wersi y mae wedi'u dysgu o'r tymor Senedd hwn.

Wrth gloi, Llywydd dros dro, dewis Llywodraeth Cymru yw ei rhaglen ddeddfwriaethol, ac er y bu'r tymor Senedd hwn yn un heriol, mae'n wir o hyd nad yw Llywodraeth Cymru wedi defnyddio ei dulliau deddfwriaethol i fynd i'r afael â newid yn yr hinsawdd, hybu cyflogaeth na mynd i'r afael â rhai o'r problemau mawr sy'n wynebu cymunedau yma yng Nghymru. Serch hynny, mae gennym ni lai na 12 mis ar ôl tan ddiwedd y Senedd hon, a bydd fy nghyd-Aelodau a minnau'n gweithio'n adeiladol lle bynnag y gallwn ni i graffu ar ddeddfwriaeth Llywodraeth Cymru ac yn wir ei chryfhau, er mwyn sicrhau bod ei Biliau'n sicrhau gwerth am arian ac yn sicrhau gwelliannau sylweddol i fywydau pobl ledled Cymru. Diolch.