Part of 2. Cwestiynau i'r Gweinidog Tai a Llywodraeth Leol – Senedd Cymru am 2:30 pm ar 16 Medi 2020.
Rwy'n croesawu hynny'n fawr; diolch, Weinidog. Ac rwy'n siŵr y byddwn yn awyddus iawn i weithio gyda chi ac i weld pa atebion sydd i'w cael. Felly, diolch am eich ateb ar hynny.
Nawr, i droi at rai sylwadau a wnaethoch ychydig yn ôl—credaf mai'n fuan ar ôl i chi gael y portffolio oedd hynny. Roeddech wedi cyfeirio at ystadau newydd a oedd wedi dod drwy'r system gynllunio fel rhai a allai greu problemau ar gyfer y dyfodol. Ar y pryd, gwn ein bod ni fel plaid wedi cytuno â chi, a bod sawl enghraifft o sut y mae'r mater hwn yn dal yn broblem: ychydig i lawr y ffordd o'r fan lle rydych chi nawr yn y Senedd, ni all perchnogion werthu eu fflatiau oherwydd bod y bobl a adeiladodd yr adeiladau yn gwrthod datrys problemau gyda hwy; achosion o dwyll mewn perthynas â chartrefi lesddaliad nad yw ond yn awr yn cael eu hymchwilio gan yr Awdurdod Cystadleuaeth a Marchnadoedd; a'r safleoedd busnes diddiwedd ledled Cymru, fel yr un yng Nghoety ym Mhen-y-bont ar Ogwr, lle mae'r datblygwr yn dal i gael caniatâd i adeiladu mwy o gartrefi oherwydd bod yr awdurdod, yn ôl yr hyn a ddeallaf, yn ddi-rym i ddefnyddio eu perfformiad gwael blaenorol fel rheswm dros wrthod caniatâd yn y dyfodol.
Nawr, byddai'n un peth pe bai'r system yn gallu darparu tai fforddiadwy, ond mae'r system gynllunio'n sicrhau, os bydd awdurdod yn mynd yn rhy fawr i'w esgidiau, y gall yr arolygydd dorri nifer y tai fforddiadwy i sicrhau bod yr elw a warentir i ddatblygwyr mawr yn dal i ddod, ac elw y credwn ni, ym Mhlaid Cymru, y dylai fod yn destun treth ffawdelw. Felly, carwn ofyn, Weinidog, pryd fydd y Llywodraeth yn cyfyngu ar bwerau'r arolygydd cynllunio ac yn dweud wrth yr arolygydd cynllunio'n uniongyrchol mai polisi Llywodraeth Cymru yw cynyddu nifer y tai fforddiadwy—oherwydd gwn eich bod am wneud hynny—ac na ddylent fod yn ceryddu awdurdodau lleol sy'n ceisio sicrhau bod datblygiad yn digwydd er budd y gymuned ac nid cyfranddalwyr y datblygwyr.